จากวันที่เต็มไปด้วยความไม่แน่นอน ความแออัด และการไร้ตัวตนในทะเบียนบ้าน วันนี้ชาว ชุมชนรุ่งมณีพัฒนา กำลังยืนหยัดอย่างภาคภูมิใจในบ้านหลังใหม่ที่เรียกว่า “บ้านมั่นคง” ผลลัพธ์ของความร่วมแรงร่วมใจ ความศรัทธาในพลังชุมชน และความเชื่อมั่นในคุณค่าของตนเอง
ชุมชนแห่งนี้ตั้งอยู่บนที่ดินของ สำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ ภายใต้การเช่าพื้นที่อย่างถูกต้องตามกฎหมาย บ้านมั่นคงที่ก่อร่างขึ้นจึงไม่ใช่เพียงที่อยู่อาศัย แต่คือฐานรากของการพัฒนาคุณภาพชีวิตอย่างรอบด้าน ชาวบ้านร่วมกันสร้างทุน อาชีพ รายได้ แหล่งอาหาร และยังคอยดูแลซึ่งกันและกัน โดยเฉพาะในห้วงวิกฤตโควิด-19 ที่ผ่านมา พวกเขาก็ยังจับมือฝ่าวิกฤตไปด้วยกัน
โครงการนี้มีจุดเด่นคือการให้ชาวบ้านในชุมชนแก้ปัญหาด้วยตัวเอง โดยสนับสนุนให้ชุมชนรวมตัวกัน ตั้งกองทุนออมทรัพย์ จัดหาที่ดิน และร่วมกันออกแบบบ้าน รวมถึงการวางผังชุมชนใหม่ เพื่อให้แต่ละครอบครัวได้มีบ้านถาวรที่มั่นคง ไม่ต้องเสี่ยงถูกไล่รื้ออีกต่อไป
สิ่งสำคัญคือ แนวคิดบ้านมั่นคงไม่ได้หยุดอยู่แค่ “มีบ้านถาวร” แต่ยังเป็นการสร้างความมั่นคงทางสังคมและเศรษฐกิจ ภายใต้เป้าหมายใหญ่คือ “ชุมชนเข้มแข็ง”
นอกจากนี้ตัวอย่างที่ชัดเจนคือ โครงการบ้านมั่นคงรามคำแหง 39 ซึ่งถูกยกให้เป็นรูปแบบการพัฒนาแบบ City-Wide ที่ผสานความร่วมมือจากทุกฝ่าย ตั้งแต่ชุมชน เจ้าของที่ดิน หน่วยงานรัฐ ไปจนถึงภาคีเครือข่าย เพื่อยกระดับสิทธิการอยู่อาศัยที่มั่นคงและมีศักดิ์ศรี ตอบโจทย์การใช้ชีวิตของคนเมือง และพร้อมต่อยอดขยายผลไปยังพื้นที่อื่นในอนาคต
ทั้งนี้การพัฒนาในพื้นที่ซอยรามคำแหง 39 เริ่มขึ้นตั้งแต่ปี 2547 โดยความร่วมมือของสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ และ สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) ครอบคลุมชุมชนกว่า 40 แห่ง ทั้งที่มีสัญญาเช่าและยังไม่มีสัญญาเช่า ปัจจุบันมีชุมชนที่ได้รับการพัฒนาไปแล้วกว่า 30 แห่ง ทั้งการรื้อสร้างใหม่และการปรับปรุงบางส่วน พร้อมด้วยการสนับสนุนสินเชื่อ งบประมาณเพื่อปรับปรุงสาธารณูปโภค และเงินอุดหนุนดอกเบี้ยจาก พอช.
ข้อมูล ณ วันที่ 23 เมษายน 2568 ระบุว่า ชุมชนรุ่งมณีพัฒนา จัดตั้งเป็นสหกรณ์เคหสถานบ้านมั่นคงชุมชนรุ่งมณีพัฒนา จำกัด เมื่อ 14 ก.ค. 2562 มีสมาชิกสหกรณ์จำนวน 412 ครัวเรือน แบ่งเป็น ผู้เข้าร่วมโครงการบ้านมั่นคงจำนวน 271 ราย ผู้มีสัญญาเช่าตรงกับสำนักงานทรัพย์สินฯ จำนวน 141 ราย สมาชิกส่วนใหญ่มีอาชีพรับจ้าง รับซื้อของเก่า และค้าขาย แนวทางการพัฒนาที่อยู่อาศัยสำหรับสมาชิกที่ไม่มีสัญญาเช่า 271 หลังคาเรือน คือ การปรับปรุงบางส่วน (UPGRADING) และรื้อสร้างใหม่ ในที่ดินเดิม (RECONSTRUCTION) โดยแบ่งการพัฒนาเป็น 3 เฟส เฟสที่ 1 และเฟสที่ 2 จำนวน 171 หลัง ได้มีการเข้าอยู่อาศัยแล้ว เฟสที่ 3 จำนวน 100 หลัง
ทำไมชุมชนนี้จึงเป็นตัวอย่างของชุมชนเข้มแข็งจากโครงการบ้านมั่นคง? ร่วมเล่าประสบการณ์และถอดความคิดแห่งความสำเร็จนี้ด้วยกัน ในหัวข้อ“ระบบการเงินชุมชน ก้าวแรกของสิทธิการอยู่อาศัยที่ยั่งยืน” ในพื้นที่เสวนา (Panel Discussion) โซน Better Community งาน SX 2025 ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์วันพุธที่ 1 ตุลาคม 2568 เวลา 11.30 – 12.30 น.
ภาพ : ศุภกร ศรีสกุล