นิตยสาร National Geographic Thailand - NGThai.com

Travel

Science

ทฤษฎีพันธุศาสตร์ของเมนเดล

พันธุกรรมเป็นส่วนหนึ่งของกลไกการดำรงเผ่าพันธุ์ของสิ่งมีชีวิต และได้รับการศึกษามาอย่างยาวนาน โดยนักวิทยาศาสตร์ยุคหลังได้ยกย่องให้ เกรเกอร์ โยฮัน เมนเดล เป็นบิดาแห่งวิชาพันธุศาสตร์ โดย ทฤษฎีของเมนเดล เป็นทฤษฎีเบื้องต้นที่เป็นรากฐานของการประยุกต์ใช้หลักการพันธุศาสตร์ที่แพร่หลายในปัจจุบัน เกรเกอร์ โยฮัน เมนเดล (Gregor Johann Mendel) คือ นักบวชชาวออสเตรียที่มีชีวิตอยู่ในช่วงคริสต์ทศวรรษที่ 1800 เมนเดลเป็นทั้งนักวิทยาศาสตร์ นักพฤกษศาสตร์ และอาจารย์ที่มีชื่อเสียง จากการสร้างรากฐานสำคัญในวงการวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ โดยเฉพาะในสาขาวิชาพันธุศาสตร์ เมนเดลได้ศึกษาการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของพืชผ่านการทดลองเพาะปลูกและผสมพันธุ์ถั่วลันเตาหลากหลายสายพันธุ์ด้วยตนเองนานถึง 8 ปีเต็ม จนสามารถตั้งกฎทางพันธุกรรมมากมายที่ในภายหลังรู้จักกันในชื่อ “พันธุศาสตร์ของเมนเดล” (Mendelism) หรือ ทฤษฎีของเมนเดล การทดลองผสมพันธุ์ถั่วลันเตาของเมนเดล เกรเกอร์ โยฮัน เมนเดล เลือกศึกษาถั่วลันเตา (Pisum sativum L.) โดยมีสาเหตุสำคัญ 3 ประการ คือ ถั่วลันเตาเป็นพืชที่มีการผสมหรือปฏิสนธิในตนเอง (Self-Fertilization) ซึ่งทำให้ถั่วลันเตาสามารถเพาะพันธุ์ได้ง่าย หรือแม้แต่การทำการผสมข้ามสายพันธุ์ (Cross-Fertilization) เพื่อสร้างลูกผสมด้วยการถ่ายละอองเรณูโดยใช้มือช่วย (Hand pollination) ล้วนเป็นกรรมวิธีที่ไม่ยุ่งยาก ถั่วลันเตาเป็นพืชที่เพาะปลูกง่ายและไม่ต้องการการทำนุบำรุงรักษามาก อีกทั้ง […]

Science

ตารางธาตุ (Periodic Table)

ตารางธาตุ เป็นตารางที่แสดงธาตุที่ได้รับการค้นพบแล้ว ทั้งธาตุที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และที่มนุษย์สังเคราะห์ขึ้นมา ตารางธาตุ (Periodic Table) คือการจัดเรียงธาตุเคมี (Chemical Element) ในรูปแบบของตารางตามโครงสร้างและคุณสมบัติของธาตุที่คล้ายคลึงกัน หรือที่เรียกว่า “กฎพีริออดิก” (Periodic Law) เพื่อเป็นประโยชน์ในการใช้งานและง่ายต่อการศึกษา ซึ่งการจัดเรียงธาตุตามตารางธาตุยังสามารถช่วยอธิบายความสัมพันธ์ของสมบัติธาตุต่างๆ รวมถึงการทำนาย หรือคาดการณ์ ถึงคุณสมบัติทางเคมี และพฤติกรรมของธาตุ ที่ยังไม่ถูกค้นพบ หรือได้รับการสังเคราะห์ขึ้นใหม่อีกด้วย ธาตุ (Element) คือ โครงสร้างพื้นฐานของสสาร เป็นสารบริสุทธิ์ที่ไม่สามารถแยกย่อยได้อีกด้วยกระบวนการทางเคมี ธาตุเกิดขึ้นจากการรวมตัวกันของอนุภาคขนาดเล็กที่เรียกว่า “อะตอม” (Atom) ซึ่งธาตุเป็นการรวมตัวกันของอะตอมชนิดเดียวกัน ภายในอะตอมของธาตุแต่ละตัวนั้น ประกอบไปด้วยอนุภาคมูลฐานขนาดเล็ก ได้แก่ โปรตอน (Proton) ซึ่งมีคุณสมบัติทางไฟฟ้าเป็นบวก อิเล็กตรอน (Electron) ที่มีคุณสมบัติทางไฟฟ้าเป็นลบ และนิวตรอน (Neutron) ซึ่งมีคุณสมบัติเป็นกลาง ธาตุแต่ละตัวประกอบขึ้นจากอนุภาคขนาดเล็กเหล่านี้ โดยมีจำนวนของอนุภาคภายในอะตอมเป็นตัวกำหนดคุณสมบัติอันเป็นเอกลักษณ์และความแตกต่างของธาตุแต่ละตัวในธรรมชาติ การค้นพบตารางธาตุ ตารางธาตุถูกศึกษา ค้นคว้า และจัดทำขึ้นเป็นครั้งแรก โดยนักเคมี ชาวรัสเซีย ดมีตรี อีวาโนวิช เมนเดเลเยฟ […]

Science

กฎและทฤษฎีของก๊าซอุดมคติ

ก๊าซ เป็นสถานะของสสารบนโลกนี้ ส่วนใหญ่มนุษย์ไม่สามารถมองเห็นก๊าซด้วยตาเปล่า เหมือนสถานะของแข็ง และของเหลว แต่สามารถสัมผัสได้ด้วยประสาทสัมผัสอื่นๆ เช่น การดมกลิ่น และการสัมผัส ดังนั้น นักวิทยาศสาสตร์จึงกำหนด ก๊าซอุดมคติ ขึ้นมา เพื่อศึกษาคุณสมบัติของก๊าซบนโลกนี้ ก๊าซ (Gas) และ ก๊าซอุดมคติ (Ideal gas) คือ 1 ใน 4 สถานะทางธรรมชาติของสสารหรือสถานะของธาตุและโมเลกุลที่มีแรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาคต่ำ ทำให้อนุภาคไม่จับกลุ่มรวมกันเป็นโครงสร้างที่มั่นคง แต่สามารถฟุ้งกระจายไปได้ทุกทิศทาง ส่งผลให้สสารที่อยู่ในสถานะก๊าซมีปริมาตรและรูปร่างไม่แน่นอน เมื่อปราศจากภาชนะบรรจุ ดังนั้น คุณสมบัติของก๊าซโดยทั่วไปจึงขึ้นอยู่กับปัจจัยทางสภาวะแวดล้อม เช่น อุณหภูมิและความดัน ตัวอย่างของก๊าซในชีวิตประจำวัน ได้แก่ ก๊าซฮีเลียม (He) ในลูกโปร่งและบอลลูน ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) และก๊าซออกซิเจน (O2) ในชั้นบรรยากาศ เป็นต้น ก๊าซอุดมคติ หมายถึง นิยามของก๊าซตามทฤษฎีที่นักวิทยาศาสตร์กำหนดขึ้น เพื่อใช้อธิบายถึงคุณสมบัติและพฤติกรรมต่าง ๆ ของก๊าซในธรรมชาติให้ง่ายต่อการศึกษาและทำความเข้าใจ โดยกำหนดให้ก๊าซอุดมคติมีพฤติกรรมเป็นไปตามทฤษฎีจลน์ของก๊าซ (Kinetic Theory of Gases) […]

Science

นักวิจัยถ่าย “เลือดสังเคราะห์” เข้าไปในมนุษย์เป็นครั้งแรกของโลก

ผู้ป่วยถ่ายเลือดมีความหวัง! หลังนักวิจัยถ่าย “ เลือดสังเคราะห์ ” เข้าไปในมนุษย์เป็นครั้งแรกของโลก หวังช่วยมนุษย์กลุ่มเลือดหายาก นักวิจัยจากสหราชอาณาจักรได้ทำการ ‘ถ่าย เลือดสังเคราะห์ ’ ที่ถูกสร้างขึ้นภายในห้องทดลองเข้าสู่มนุษย์เป็นครั้งแรกในโลก หากประสบความสำเร็จ จะช่วยบรรเทาปัญหาการขาดแคลนเลือดในกรุ๊ปที่หายากเช่นผู้ป่วยที่เป็นธาลัสซีเมีย “การทดลองที่ท้าทายและน่าตื่นเต้นนี้เป็นก้าวย่างที่ยิ่งใหญ่สำหรับการผลิตเลือดจากสเต็มเซลล์” ศ.แอชลีย์ ทอย (Prof. Ashley Toye) จากมหาวิทยาลัยบริสตอลหนึ่งในทีมวิจัยกล่าว “นี่เป็นครั้งแรกที่ห้องปฏิบัติการได้สร้างเลือดและมีการส่งต่อ เราตื่นเต้นที่จะได้เห็นว่าเซลล์ทำงานได้ดีเพียงใดเมื่อสิ้นสุดการทดลองทางคลินิก”  ขณะที่ ดร.ฟารรัคช์ ชาช์ (Dr. Farrukh Shah) หนึ่งในทีมวิจัยกล่าวเสริมว่า “งานวิจัยชั้นนำของโลกชิ้นนี้จะเป็นการวางรากฐานสำหรับการผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดงที่สามารถนำมาใช้ถ่ายเลือดให้กับผู้ที่มีความผิดปกติเช่นมีเซลล์เม็ดเลือดแดงรูปเคียวอย่างปลอดภัย” อย่างไรก็ตาม พวกเขาระบุว่าการบริจาคโลหิตยังคงต้องมีตามปกติและเป็นที่ต้องการอยู่เสมอ โดยเน้นย้ำว่าการวิจัยนี้มีเป้าหมายสูงสุดคือเพื่อช่วยเหลือผู้ที่มีกรุ๊ปเลือดกลุ่มหายาก ไม่ใช่เพื่อทดแทนการบริจาคเลือดปกติ อีกทั้งเซลล์ที่นำมาเพาะในห้องทดลองนั้นจำเป็นต้องมาจากผู้บริจาคโลหิตตามปกติ โดยเลือดเหล่านั้นจะถูกคัดกรองเพื่อหาสเต็มเซลล์ภายในนั้น จากนั้นจะถูกส่งไปเติบโตในห้องปฏิบัติการโดยมีสารละลายเป็นตัวกระตุ้นให้สเต็มเซลล์แบ่งตัวและพัฒนาเป็นเซลล์เม็ดเลือดแดง กระบวนการนี้ใช้เวลาประมาณ 3 สัปดาห์ จากสเต็มเซลล์ประมาณ 500,000 เซลล์แบ่งตัวและเติบโตกลายป็นเซลล์เม็ดเลือดแดงประมาณ 5 หมื่นล้านเซลล์ จะได้รับการคัดกรองอีกครั้งเพื่อหาเซลล์ที่เหมาะสมกับการปลูกถ่ายซึ่งเหลือประมาณ 1.5 หมื่นล้านเซลล์ เลือดเหล่านี้จะได้รับการติดแท็กเพื่อติดตามพวกมันเมื่ออยู่ในร่างกายมนุษย์ (โดยใช้วิธีที่ถูกคิดค้นโดยนักเคมีรางวัลโลเบลปี 2022)  ในตอนนี้มีผู้เข้าร่วมการทดลอง 2 คนที่ได้รับการถ่ายเลือดโดยมีปริมาณราว […]

Science

การกำเนิดและการใช้งานคลื่นวิทยุ

ในช่วงหนึ่งของกระแสความบันเทิงในประเทศไทย การจัดรายการวิทยุ เป็นหนึ่งในช่องทางที่ได้รับความนิยมมาก โดยส่งสัญญาณ คลื่นวิทยุ จากห้องจัดรายการไปยังเครื่องรับวิทยุที่อยู่ในบ้านของผู้ฟัง คลื่นวิทยุ (Radio Wave) คือ คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าชนิดหนึ่ง ซึ่งสามารถเดินทางในสภาวะสุญญากาศด้วยความเร็วเทียบเท่าความเร็วแสงที่ราว 300,000 กิโลเมตรต่อวินาที คลื่นวิทยุเป็นคลื่นความถี่สูงที่มีคุณสมบัติในการเคลื่อนที่ผ่านตัวกลางชนิดต่าง ๆ ในระยะไกลได้ดี คุณสมบัติของคลื่นวิทยุ ในทางวิทยาศาสตร์ คลื่นวิทยุ คือ “คลื่นพาหะ” (Carrier Wave) ที่นำส่งคลื่นเสียง (Audio Frequency) จากแหล่งกำเนิดหรือเครื่องส่งวิทยุให้เดินทางไปพร้อมกัน ทำให้คลื่นเสียงที่มีความถี่ค่อนข้างต่ำสามารถเดินทางไปได้ไกลจนถึงจุดหมายหรือเครื่องรับวิทยุที่ทำหน้าที่รับสัญญาณและแยกคลื่นเสียงออกจากคลื่นวิทยุให้ผู้ฟังสามารถได้ยินเสียงตามปกติ เนื่องจากคลื่นวิทยุ คือ คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีช่วงความถี่ตั้งแต่ 3 กิโลเฮิรตซ์ (Kilohertz: kHz) ไปจนถึง 300 กิกะเฮิรตซ์ (Gigahertz: GHz) ในขณะที่ช่วงความถี่ของคลื่นเสียงที่มนุษย์สามารถได้ยินคือ 20 เฮิรตซ์ ไปจนถึง 20 กิโลเฮิรตซ์เท่านั้น ดังนั้น คลื่นวิทยุจึงถูกนำไปใช้ในการสื่อสารทางไกลหรือโทรคมนาคมได้ดี โดยเฉพาะจากคุณสมบัติในการสะท้อนกลับลงสู่พื้นโลก เมื่อคลื่นวิทยุเดินทางไปปะทะชนกับอนุภาคที่มีประจุไฟฟ้าจำนวนมากในบรรยากาศโลก โดยเฉพาะในชั้นไอโอโนสเฟียร์ (Ionosphere) ที่อยู่สูงจากพื้นดินตั้งแต่ 80 […]

Science

การเกิดดินถล่มในพื้นที่ต่างๆ ของโลก

เมื่อเข้าสู่ฤดูมรสุม โดยเฉพาะในช่วงที่ฝนตกติดต่อกันหลายวัน จนดินบนภูเขาดูดซับน้ำไว้ในปริมาณมาก มักจะเกิดเหตุการณ์ ดินถล่ม ปรากฏบนหน้าสื่อต่างๆ อยู่บ่อยครั้ง ดินถล่ม (Landslide) หรือ “โคลนถล่ม” คือ หนึ่งในภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นจาก “การย้ายมวล” (Mass Wasting) หรือการเคลื่อนตัวของดิน หิน โคลน หรือเศษซากต่าง ๆ ตามความลาดชันของพื้นที่ ภายใต้อิทธิพลของแรงโน้มถ่วงโลก โดยทั่วไปแล้ว ดินถล่มมักเกิดขึ้นตามหลังปรากฏการณ์ทางธรรมชาติอื่น ๆ เช่น น้ำป่าไหลหลาก แผ่นดินไหว หรือขณะเกิดพายุฝนรุนแรงที่ทำให้มวลของดินไม่สามารถคงตัวอยู่ได้ ดินถล่มจึงเป็นภัยพิบัติที่มักเกิดขึ้นจากการมีตัวกลาง เช่น น้ำ กระแสลม และธารน้ำแข็ง เป็นปัจจัยหลักที่ส่งผลให้ดินมีน้ำหนักเพิ่มขึ้นหรือมีแรงยึดเกาะระหว่างมวลดินลดลง ทำให้เกิดการเคลื่อนย้ายมวลดินหรือ “การพัดพา” (Transportation) ที่นำไปสู่การถล่มลงมานั่นเอง ดินถล่มสามารถจำแนกออกเป็น 6 ประเภท ตามวัสดุที่พังทลายและลักษณะการเคลื่อนที่ ดังนี้ การร่วงหล่น (Fall) คือ การเคลื่อนที่ลงในแนวดิ่งอย่างอิสระ ทั้งการถล่มลงมาโดยตรงหรือมีการเคลื่อนที่ลงมาตามลาดเขาเล็กน้อย โดยปราศจากปัจจัยอื่น ๆ เข้ามาเกี่ยวข้อง ส่งผลให้ตะกอนดินหรือหินที่พังทลายลงมามักกองสะสมกันอยู่บริเวณเชิงเขาหรือใกล้กับหน้าผาด้านล่างที่เรียกว่า “ลานหินตีนผา” […]

Science

Sustainability

Environment

ชวนมอง ขยะกระทง ผ่านปัญหาขยะพลาสติกในทะเล ในเทศกาลลอยกระทง

ในทุกวันนี้ พิธีกรรมแสดงความเคารพต่อสายน้ำเช่นการลอยกระทงกลับเป็นการทำลายล้าง หลังคืนลอยกระทงผ่านพ้น ทั่วแม่น้ำลำคลองจะเต็มไปด้วยขยะปริมาณมหาศาลทั้งย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ และย่อยสลายไม่ได้ หากถูกเก็บออกจากแหล่งน้ำล่าช้าก็จะส่งผลให้เกิดการอุดตัน นอกจากนี้ ในวันลอยกระทงประเทศไทยยังผลิตก๊าซเรือนกระจกเพิ่มขึ้นอีกมหาศาลจากขยะเป็นตันๆ แม้ว่ากระทงส่วนใหญ่จะประดิษฐ์ขึ้นจากวัสดุตามธรรมชาติก็ตาม แต่ทั้งหมดทั้งมวลคือรอยเท้าคาร์บอนที่พวกเราร่วมกันสร้างขึ้นจากการเฉลิมฉลองบูชาแม่น้ำ ก่อนที่ทุกท่านจะออกไปลอยกระทงในปีนี้ เราจึงอยากให้แง่มุมเรื่องของ สถานการณ์ ‘ขยะ’ ทั้งที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน โดยเฉพาะขยะพลาสติกที่กำลังเป็นปัญหาใหญ่ทั้งในประเทศไทยและระดับโลก รวมไปถึงสถานการณ์การสร้างขยะครั้งใหญ่ในเทศกาลลอยกระทง ว่ากำลังเป็นไปในทิศทางใด หลายปีที่ผ่านมาเกิดกระแสรณรงค์ให้ตระหนักถึงสิ่งแวดล้อมมากขึ้นทั่วโลก โดยเฉพาะผลกระทบจาก “ขยะพลาสติก” ที่ไหลลงสู่มหาสมุทร คร่าชีวิตสัตว์ทะเล และทำลายระบบนิเวศน้ำเสียหาย ประเทศไทยก็ได้ตระหนักถึงปัญหาขยะพลาสติก รัฐบาลมีการกำหนดนโยบายการบริหารจัดการขยะพลาสติกในภาพรวมของประเทศ เพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกของประเทศไทย ภายใต้ roadmap การจัดการขยะพลาสติก พ.ศ. 2561 – 2573 (Thailand’s Roadmap on Plastic Waste Management 2018 – 2030) โดยมีวิสัยทัศน์ว่า ก้าวสู่การจัดการพลาสติกที่ยั่งยืน ด้วยเศรษฐกิจหมุนเวียน (Moving Towards Sustainable Plastic Management by Circular Economy) อย่างไรก็ตาม […]

Environment

วิถีอนุรักษ์ธรรมชาติแบบใหม่ในอเมริกา ตอน 4 สร้างวิถีชีวิตสัมพันธ์ มนุษย์-สัตว์

แค่อุทยานและเขตสงวนต่างๆ ยังไม่พอ การอนุรักษ์ผืนดิน น้ำ และสัตว์ป่า ในสภาพภูมิอากาศที่ร้อนขึ้น หมายถึงการปฏิบัติตามแนวทางอนุรักษ์ทุกหนแห่ง อ่านตอนที่ 1 : สร้างแนวเชื่อมต่อคน-ธรรมชาติ ได้ที่ https://ngthai.com/environment/44919/appalachian-lace/ อ่านตอนที่ 2 : พาเกษตรกรท่องอ่าว ได้ที่ https://ngthai.com/environment/44930/farmers-to-the-bay/ อ่านตอนที่ 3 : พื้นที่อนุรักษ์ธรรมชาติในเมืองใหญ่ ได้ที่ https://ngthai.com/environment/44935/a-creek-in-yonkers/ ตอนที่ 4 สร้างวิถีชีวิตสัมพันธ์ มนุษย์-สัตว์ สายสัมพันธ์อันงอกงาม แทนที่จะกันตัวเองออกไป เราจำเป็นต้องเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ด้วยดี เมื่อกลับบ้านที่ลุ่มน้ำคลามัท ฉันครุ่นคิดถึงเรื่องน้ำ ว่าทั้งสวยและสำคัญต่อชีวิตอย่างไร พื้นที่ไม่น้อยของเราอยู่ในบริเวณที่กรมอุตุนิยมวิทยาใช้คำว่า “แห้งแล้งสุดขั้ว” ตามปกติแล้ว เขตสงวนพันธุ์สัตว์ป่าแห่งชาติโลเวอร์คลามัทเป็นจุดแวะพักบนเส้นทางอพยพแปซิฟิก (Pacific flyway) ของนกน้ำราวครึ่งหนึ่ง ที่นั่นพึ่งพาน้ำที่บริหารจัดการโดยสำนักฟื้นฟูสภาพแหล่งน้ำของสหรัฐฯ และได้น้ำที่เหลือหลังปันส่วนให้เกษตรกรทั้งหลายแล้ว ทุกวันนี้ไม่มีอะไรเหลือมาถึงเลย เขตสงวนกลายเป็นฝุ่น การชลประทานยังดึงน้ำไปจากทะเลสาบอัปเปอร์คลามัท ซึ่งอาจจำกัดการเข้าถึงพื้นที่วางไข่ของปลาซักเกอร์อีกด้วย ทางออกหนึ่งคือการใช้น้ำเพื่อการเกษตรให้น้อยลง นั่นเป็นเรื่องร้ายแรงสำหรับเกษตรกรจำนวนมาก แต่อาจเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อรองรับการอพยพของนก อนุรักษ์ปลาซักเกอร์ และส่งน้ำเย็นสะอาดปริมาณมากพอไปตามแม่น้ำคลามัทเพื่อให้แซมอนชีนุกและแซมอนโคโฮอยู่ต่อไปได้ ดอน […]

Environment

Cultures

โลกมีมนุษย์ 8,000 ล้านคนแล้ว และกำลังเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ พร้อมเรื่องที่ต้องเผชิญ

“วันแห่ง 8 พันล้าน” โลกมีมนุษย์ 8,000 ล้านคนแล้ว และกำลังเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ท่ามกลางโจทย์ปัญหาใหม่ๆ ที่โลกต้องเผชิญ นับตั้งแต่เกิด ‘โฮโม เซเปียนส์’ ขึ้นบนโลกเมื่อประมาณ 300,000 ปีที่แล้ว จำนวนประชากรมนุษย์เพิ่มขึ้นถึง 1 พันล้านคนครั้งแรกเมื่อปี 1804 ซึ่งเป็นปีที่ค้นพบมอร์ฟีน, เฮติประกาศเอกราชจากฝรั่งเศส และบีโธเฟนแสดงซิมโฟนี่หมายเลข 3 เป็นครั้งแรกในเวียนนา จากนั้น จำนวนมนุษย์ก็แตะ 7 พันล้านคนและกำลังเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จนสหประชาชาติได้ประกาศให้วันที่ 15 พฤศจิกายนที่ผ่านมาเป็น “วันแห่ง 8 พันล้าน” ซึ่งเป็นผลมาจากการดูแลสุขภาพที่ดีขึ้น น้ำที่สะอาดขึ้น และการปรับปรุงด้านสุขอนามัย ทั้งหมดนี้ช่วยลดการระบาดของโรคได้ ปุ๋ยและการจัดการน้ำก็ช่วยเพิ่มผลผลิตอาหารรวมทั้งโภชนาการที่ดีขึ้น ในหลายประเทศมีเด็กเกิดมากขึ้นและกำลังจะตายกันน้อยลง ทว่า ความท้าทายก็เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องเช่นกัน มลพิษและการประมงที่มากเกินไปทำให้หลายพื้นที่ในมหาสมุทรเสื่อมโทรม สัตว์ป่ากำลังหายไปอย่างน่าวิตก ป่าไม้ถูกโค่นล้มเพื่อสร้างพื้นที่เกษตรกรรม รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่กลายเป็นภัยคุกคามที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษย์ วิกฤตเหล่านี้ขึ้นอยู่กับการตัดสินใจที่เรายังไม่ได้ทำ สิ่งใดจะควบคุมอนาคตของเราได้มากกว่ากันระหว่าง ‘ปากหลายพันล้านปากที่เราต้องป้อนอาหาร หรือสมองอีกนับพันล้านที่เราสามารถใช้เพื่อทำเช่นนั้น?’ “ผมคิดว่าผลกระทบที่แน่นอนต่อชีวิตมนุษย์ในอนาคตนั้นยังไม่แน่ชัด” แพทริก เจอร์แลนด์ […]

Cultures

ถนนที่สูญหายของอัฟกานิสถาน เผยให้เห็นชาติที่ย่อยยับจากสงคราม

การเดินทาง 3,300 กิโลเมตรไปตามส่วนที่หลงเหลือของทางหลวงสายหลัก เผยให้เห็นชาติที่ย่อยยับจากสงคราม กำลังก้าวเดินถอยหลัง พวกเราหลุดพ้นจากความคับคั่งของการจราจรยามเช้าในกรุงคาบูลได้ในที่สุด แผนที่บนจอสมาร์ตโฟนของผมประเมินว่าจะใช้เวลาเก้าชั่วโมงในการขับรถ 500 กิโลเมตรไปยังกันดะฮาร์ตามทางหลวงหมายเลข 1 ซึ่งเป็นถนน ราคาแพงและสำคัญที่สุดในอัฟกานิสถาน สหรัฐอเมริกาทุ่มเงินหลายร้อยล้านดอลลาร์ไปกับถนนลาดยางสายนี้ ซึ่งเป็นช่วงหนึ่งของถนนวงแหวนรอบประเทศยาว 2,200 กิโลเมตร เพื่อย่นเวลาการเดินทางและกระตุ้นธุรกิจการค้าระหว่างเมืองหลวงกับเมืองใหญ่ที่สุดอันดับสองของประเทศ แต่คงเป็นเรื่องไร้สาระ หากคิดจะไปกินมื้อเย็นที่กันดะฮาร์ ทางหลวงสายนี้สร้างขึ้นครั้งแรกในทศวรรษ 1950 และ 1960 โดยสหภาพโซเวียตและสหรัฐอเมริกา คู่แข่งในสงครามเย็นที่แย่งชิงกันมีอิทธิพลเหนือกรุงคาบูล เป็นทางหลวงที่เสียหายยับเยินจากสงครามและการทอดทิ้งหลายทศวรรษ จนเหลือถนนลาดยางอยู่แค่เพียง 50 กิโลเมตรในปี 2001 ตอนถนนช่วงที่เชื่อมระหว่างคาบูลกับกันดะฮาร์ได้รับการซ่อมแซมและเปิดใช้อีกครั้งเมื่อปี 2003 ซัลเมย์ คาลิลซาด เอกอัครราชทูตสหรัฐฯ ประจำอัฟกานิสถาน ประกาศว่า “เรากำลังยืนอยู่บนถนนสู่อนาคตของอัฟกานิสถานอย่างแท้จริง… นี่คืออนาคตแห่งความรุ่งเรือง” สิบเก้าปีต่อมา เส้นทางถนนอันย่อยยับกลับกลายเป็นประจักษ์พยานชวนสะท้านถึงความวิบัติจากความรุนแรงที่ลุกลาม และการฉ้อราษฎร์บังหลวงที่ตามมา ไม่ถึงหนึ่งชั่วโมงทางใต้ของกรุงคาบูล ในแคว้นวาร์ดัก ผิวถนนลาดยางเริ่มมีรอยแตก เป็นหลุมเป็นบ่อจากระเบิดของฝ่ายตอลิบาน บังคับให้ผมต้องหักหลบหรือเหยียบเบรกซ้ำแล้วซ้ำเล่าเพื่อเลี่ยงอุบัติเหตุ ผมแทบไม่ได้เปลี่ยนเกียร์สูงกว่าเกียร์สามเลย บรรดาหญิงม่ายสวมบูรการ้องขอของแจก กับพวกเด็กผู้ชายถือพลั่วเป็นเหมือนป้ายเตือนว่าต้องชะลอความเร็วเพื่อรับมือกับสภาพถนนที่เสียหายจากระเบิดอีกระลอก ขับรถหนนี้เครียดน้อยกว่าการเดินทางครั้งหลังสุดของผมที่ผ่านฐานที่มั่นของกลุ่มตอลิบานในแถบนี้ กองกำลังติดอาวุธมุสลิมนิกายซุนนีสายอนุรักษนิยมสุดโต่งที่ยึดอำนาจครั้งแรกเมื่อปี 1996 และถูกโค่นอำนาจโดยสหรัฐฯ เมื่อปี […]

Cultures

History

เรื่องจริงในประวัติศาสตร์ของนักรบ สปาร์ตัน 300 คน ผู้ยันสู้ศัตรูจนตัวตาย

แม้เหล่านักรบจากสปาร์ตาและนครรัฐอื่นๆ ของกรีกเสียเปรียบด้านจำนวน พวกเขาเหล่านี้ก็ละทิ้งความกลัว เพื่อยืนหยัดต่อสู้กับกองทัพอันแข็งแกร่งของเปอร์เซีย แต่การถูกหักหลังทำให้พวกเขาต้องพ่ายแพ้ เมื่อเดือนมิถุนายน 480 ปีก่อนคริสตกาล กองทัพอันทรงพลังของเปอร์เซียข้ามช่องแคบดาร์ดาแนลส์ด้วยสะพานแพสองสะพานเพื่อรุกรานกรีกอย่างโหดเหี้ยม นักรบซึ่งนำโดยเซอร์ซีส (Xerxes) กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่กำลังมุ่งหน้าไปสู่เทอร์มอพิลี (Thermopylae) ช่องเขาแคบบนชายฝั่งตะวันออกของกรีกซึ่งห่างจากเอเธนส์ไปทางตะวันตกเฉียงเหนือ 136 กิโลเมตร ช่องเขานี้มีภูมิประเทศอันทรหด เต็มไปด้วยพุ่มไม้หนา หนามไม้ และไหล่เขาสูงชัน พร้อมทั้งสภาพภูมิอากาศอันทารุณซึ่งห่าฝนและแสงแดดแผดเผาคือเรื่องปกติ ในไม่ช้า ช่องเขากันดารยาว 6.4 กิโลเมตรซึ่งเป็นเส้นทางที่รวดเร็วและง่ายดายที่สุดสำหรับการรุกจากที่ราบธีสซาลี (Thessaly) เข้าสู่ภาคกลางของกรีกแห่งนี้ จะกลายเป็นสมรภูมิของการศึกระดับมหากาพย์ซึ่งกินเวลาสามวัน และต่อมาจะกลายเป็นตำนานที่ถูกจดจำในวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ในฐานะตัวอย่างสำคัญของการยืนหยัดต่อสู้กับอุปสรรคอันสูงชันยิ่งด้วยความหาญกล้า ข้อเท็จจริงและตัวเลข ข้อมูลส่วนใหญ่เกี่ยวกับการศึกที่เทอร์มอพิลี (และสงครามระหว่างกรีกและเปอร์เซียโดยทั่วไป) ซึ่งเป็นที่ทราบกันมาจากฮีโรโดทุส (Herodotus) นักประวัติศาสตร์ชาวกรีกซึ่งเขียนผลงานเมื่อช่วงห้าศตวรรษก่อนคริสตกาล แหล่งที่มาอื่นๆ รวมถึง ไดโอโดรุส ซิคูลุส (Diodorus Siculus) นักประวัติศาสตร์ชาวซิซิลี (ซึ่งอ้างอิงบางส่วนของบันทึกของเขาจากศตวรรษที่หนึ่งร้อยก่อนค.ศ. จากอิโฟรุส (Ephorus) นักประวัติศาสตร์ชาวกรีกจากยุคก่อนหน้า), ชาวกรีกโบราณพลูทาร์ช (Plutrach) และทีเซียสแห่งไนดุส (Ctesias of Cnidus), จอร์จ แบร์โด กรันดี […]

History

มรดกร้ายจากการทดสอบ อาวุธนิวเคลียร์ ของสหรัฐฯ ที่ยังส่งผลต่อผู้คนจนทุกวันนี้

สหรัฐฯ ทดสอบ อาวุธนิวเคลียร์ ไปกว่า 1,054 ครั้ง และใช้เงินไปกว่า 3.75 ล้านล้านบาท (หนึ่งแสนล้านดอลลาร์สหรัฐฯ) ส่วนผลกระทบที่มีต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อมนั้นประเมินค่ามิได้ มักมีการแจกจ่ายยาโพแทสเซียมไอโอไดด์ในยามเกิดวิกฤตการณ์ อาวุธนิวเคลียร์ ทั้งที่กำลังเกิดขึ้นหรือกำลังจะเกิดขึ้น เช่นเมื่อปลายเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา เมื่อสหภาพยุโรปปฏิญาณว่าจะบริจาคยาต่อต้านกัมมันตภาพรังสีจำนวนมากกว่าห้าล้านเม็ดให้ยูเครนล่วงหน้า ท่ามกลางความหวาดกลัวต่อหายนะในระดับเดียวกับเชอร์โนบิลซึ่งอาจเกิดขึ้นที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ซาโปริเชียที่อยู่ภายใต้การยิดครองของรัสเซียและถูกโจมตีบ่อยครั้ง แต่สำหรับคลอเดีย เพเทอร์สัน อายุ 67 ปี และเพื่อนๆ ของเธอที่เติบโตใกล้เมืองซีดาร์ซิตี้ รัฐยูทาห์ สหรัฐอเมริกา ยาเม็ดไอโอดีนเหล่านี้คือส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันทั่วไปเฉกเช่นเดียวกับการพักผ่อน การทำงานบ้าน หรือการปฏิญาณสวามิภักดิ์ต่อประเทศ ยาที่แจกจ่ายให้เด็กๆ ในโรงเรียนอนุบาลของเธอเมีเม็ดใหญ่และมีสีส้ม เธอย้อนความ และอีกหนึ่งสิ่งในวิถีชีวิตปกติของเด็กๆ เหล่านี้ คือชายสวมชุดสูทผู้ปรากฏตัวพร้อมหัววัดไกเกอร์ [สำหรับการวัดค่ากัมมันตภาพรังสี] “พวกเขาจะเดินมาตรงหน้าเราและใช้เครื่องมือเหล่านี้ตรวจร่างกายเราค่ะ” เธอกล่าว เมื่อเพเทอร์สันถามคุณครูว่าเสียงปี๊ปที่ดังมาจากหัววัดนั้นแปลว่าอะไร เธอได้รับคำตอบว่ามันมาจากการที่เครื่องวัดตรวจจับกัมมันตภาพรังสีตกค้าง จากการถ่ายภาพด้วยรังสีเอ็กซ์ในการทำทันตกรรมเมื่อก่อนหน้านี้ไม่นาน “แต่” เธอกล่าว “ฉันไม่เคยถูกถ่ายภาพด้วยรังสีนี้เลยค่ะ” เซดาร์ซิตี ซึ่งเคยเป็นชุมชนเหมืองเหล็กและเกษตรกรรม อยู่ห่างจากพื้นที่ทดสอบเนวาดา (Nevada Test Site) ไปทางตะวันออกราว 282 กิโลเมตร (175 ไมล์) […]

History

Animals