จากประเด็นทางการเมืองไปสู่กระแสบนเวทีออสการ์ #MeToo กลายเป็นวาระสำคัญครั้งใหญ่ที่ปลุกให้ผู้คนออกมาต่อสู้และอย่าอับอายหากตกเป็นเหยื่อของการคุกคามทางเพศ ทั้งยังสะท้อนถึงบทบาทของผู้หญิงในสังคมต่างๆ เหตุใดผู้หญิงจึงยังไม่ได้รับโอกาสเท่าที่ควร? ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น? แล้วผู้หญิงเหล่านี้จะต้องทำอย่างไรเพื่อที่จะบรรลุเป้าหมายของตนได้?
แม้ว่าในปัจจุบันผู้หญิงจะได้รับโอกาสและมีบทบาทในสังคมมากขึ้นแล้ว เมื่อเทียบกับอดีตที่ผ่านมา เราควรใช้วาระนี้เนื่องในวันสตรีสากลจดจำไว้ว่ากว่าจะมาถึงวันนี้ได้ ในอดีตมีผู้หญิงกี่คนที่ต้องต่อสู้เพื่ออนาคตที่ดีกว่า จินตนาการถึงโลกเมื่อหลายพันปีก่อน ซึ่งขับเคลื่อนด้วยอำนาจของผู้ชายอย่างแท้จริง และเมื่อประวัติศาสตร์เองก็ถูกเขียนขึ้นโดยผู้ชาย ฉะนั้นแล้วสตรีเพศจะยังคงเหลือบทบาทใด
เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิกพูดคุยกับนักประวัติศาสตร์ชั้นนำจำนวนสามคน ในมุมมองของพวกเขาแล้วใครกันคือผู้หญิงที่มีอำนาจมากที่สุดในโลกโบราณ
อำนาจที่เปี่ยมล้นด้วยเสน่ห์
“บ่อยครั้งมากที่อำนาจถูกเชื่อว่าเป็นรื่องของรัฐและการเมืองเท่านั้น” Aneilya Barnes ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัย Coastal Carolina กล่าว “เนื่องจากพื้นที่เหล่านั้นเป็นของผู้ชาย แต่ฉันจะขยายให้ฟังว่าบางครั้งอำนาจก็ถูกครอบงำได้ด้วยเช่นกัน”
คลีโอพัตรา (69 – 30 ปีก่อนคริสต์กาล) จากบันทึกโบราณในประวัติศาสตร์ คลีโอพัตราไม่เหมือนกับคาแรกเตอร์ที่ภาพยนตร์ฮอลลีวูดสร้างขึ้นที่มักฉายภาพความมีเสน่ห์ของพระองค์ คลีโอพัตราคือเชื้อพระวงศ์คนสุดท้ายแห่งราชวงศ์ทอเลมี ซึ่งปกครองอาณาจักรอียิปต์มานานกว่า 300 ปี พระองค์ขึ้นครองราชย์และยังคงรักษาความเป็นเอกราชของอียิปต์ไว้ได้ด้วยการเป็นคนรักกับจูเลียส ซีซาร์ และมาร์ค แอนโทนี แม่ทัพใหญ่ของอาณาจักรโรมซึ่งแผ่อิทธิพลยิ่งใหญ่ในเวลานั้น
ในมุมมองของ Barnes เองแล้ว เรื่องราวของคลีโอพัตรามักถูกเล่าขานอย่างไม่เป็นธรรม เมื่อผู้คนจับจ้องแค่เสน่ห์ของพระองค์เท่านั้น ซึ่ง Barnes เองชี้ว่าการที่ซีซาร์เข้าถึงพระองค์นั้นส่วนหนึ่งไม่ใช่เพราะเสน่ห์เท่านั้น แต่เพราะชายผู้นี้รู้ดีว่าสตรีผู้นี้กุมอำนาจและบัลลังก์ของอาณาจักรอียิปต์
อย่างไรก็ตามไม่ว่าจะเป็นสติปัญญาหรือเสน่ห์เย้ายวน เราก็ไม่อาจปฎิเสธได้ว่าคลีโอพัตราคือผู้หญิงที่โด่งดังที่สุดในประวัติศาสตร์ ไหวพริบและกลยุทธ์ของพระองค์ช่วยรักษาบ้านเมืองเอาไว้ไม่ให้ยังคงเป็นเอกราช แม้ขณะนั้นจะเป็นช่วงเวลาที่ยากลำบากที่สุดเมื่อเกิดศึกสงครามก็ตาม และชื่อเสียงของพระองค์ยังคงถูกเล่าขานแม้จะผ่านกาลเวลามานานหลายพันปี
ยอดนักรบ
Yurie Hong ผู้ช่วยศาสตราจารย์ด้านสตรีเพศในประวัติศาสตร์จากมหาวิทยาลัย Gustavus Adolphus มีความเห็นที่ต่างออกไป
“คนส่วนใหญ่มักคิดว่าอำนาจคือการควบคุม” เธอกล่าว Hong ยกตัวอย่าง “อาร์ทีมิเซียแห่งฮาลิคาร์นัสเซิส ราชินีแห่งอาณาจักรหนึ่งนามคาเรีย พันธมิตรของอาณาจักรเปอร์เซีย ซึ่งตั้งอยู่ในตุรกีปัจจุบัน พระองค์มีชีวิตอยู่ในช่วง 480 ปี ก่อนคริสต์กาล และ คือตัวอย่างที่แท้จริงของพลังอำนาจ
อาร์ทีมิเซียเป็นผู้บัญชาการกองทัพเรือของอาณาจักรเปอร์เซีย ซึ่งทำศึกสงครามกับอาณาจักรกรีก กลยุทธ์ที่โดดเด่นของพระนางคือการสลับธงเรือของทั้งกรีกและเปอร์เซียขณะรบ เมื่อไล่ล่าเรือรบของกรีกพระนางจะสั่งให้ทหารติดธงของเปอร์เซีย แต่เมื่อเสียเปรียบธงจะถูกเปลี่ยนเป็นธงกรีกแทน เพื่อให้ทหารกรีกเข้าใจผิดว่าทัพเรือของพระองค์เป็นฝ่ายเดียวกัน
พระนางได้รับการยอมรับจากทั้งกรีกและเปอร์เซียว่าเป็นสตรีผู้เก่งกาจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับจักรพรรดิเซอร์ซิสแห่งอาณาจักรเปอร์เซีย ผู้ยกย่องว่าอาร์ทีมิเซียเป็นผู้นำทัพที่ชาญฉลาด และพระองค์มักทำตามข้อแนะนำจากพระนางในการวางแผนรบเสมอ
อาร์ทีมิเซียโด่งดังที่สุดในด้านการรบ แต่ในมุมมองของ Hong ยังคงมีสตรีอื่นๆ อีกที่เชี่ยวชาญการรบไม่แพ้กัน เช่น โบดิก้า ราชินีแห่งบริตาเนีย ผู้ต่อต้านการรุกรานของจักรวรรดิโรมันที่ต้องการแผ่อิทธิพลในเกาะอังกฤษเมื่อ 60 ปีก่อนคริสต์กาล หรือ Tomyris ผู้นำชนเผ่า Massagetae ในเอเชียกลาง ผู้ปกป้องดินแดนจากการรุกล้ำของกษัตริย์ไซรัสแห่งเปอร์เซีย เมื่อ 530 ปีก่อนคริสต์กาล
โดยเฉพาะ Tomyris เรียกได้ว่าเป็นหญิงคนโปรดของ Hong เลยก็ว่าได้
อำนาจในทั้งสองด้าน
จะเป็นอย่างไรหากอำนาจไม่ได้หมายถึงการเข่นฆ่าหรือปกครอง เช่น ในดินแดนเมโสโปเตเมีย ณ เมืองๆ หนึ่งของชาวสุเมเรียน อำนาจหาได้อยู่ในมือของผู้ปกครองอย่างกษัตริย์หรือราชินีเพียงผู้เดียว แต่กระจายไปในโครงสร้างที่ซับซ้อน
“ความสัมพันธ์ของพระราชวังและศาสนสถานค่อนข้างทับซ้อนกัน ผู้นำทางการเมืองและสมาชิกราชวงศ์เองก็เป็นส่วนหนึ่งของผู้นำทางศาสนา” Amy Gansell ศาสตราจารย์ด้านประวัติศาสตร์ศิลปะจากมหาวิทยาลัยเซนจอนต์ กล่าว
เธอยกตัวอย่างของ Enheduanna (2285 – 2250 ปีก่อนคริสต์กาล) เจ้าหญิงจากเมือง Ur ในอาณาจักรสุเมเรียน ผู้กลายมาเป็นนักบวชที่เป็นที่เลื่อมใสและนับถือในเวลาต่อมา ความสามารถทางการประพันธ์บนกวีและบทสวดทางศาสนาส่งผลให้ชื่อของพระนางยังคงถูกกล่าวขาน “เธอเป็นผู้เริ่มต้นฉายให้เห็นว่า สตรีเพศก็มีบทบาทนอกบ้านได้เช่นกัน” Gansell กล่าว ในมุมมองของเธอความเคารพและความนับถือคือสิ่งที่สะท้อนว่า Enheduanna มีอำนาจมากแค่ไหน ทั้งในด้านการเมืองและศาสนาความเชื่อ
“หนึ่งในปัญหาที่ฉันเห็นเมื่อมองไปที่อำนาจของผู้หญิงในประวัติศาสตร์ ก็คือผู้หญิงเราถูกมองข้ามความสำคัญ ในขณะที่บทบาทที่พวกเขาได้รับนั้นถูกกำหนดมาแล้วจากสังคมและครอบครัว” Barnes กล่าว
ส่วน Hong ชี้ว่า ผู้หญิงบางคนได้รับการยกย่องก็จริง แต่ใช่ว่านั่นจะช่วยให้ผู้หญิงทุกคนได้รับการยอมรับ “เราต้องเปลี่ยนวิธีคิด เพื่อสร้างความเข้าใจเสียใหม่” Gansell กล่าวเสริม “และจะคิดสิ่งใหม่ๆ ได้ ก็ต้องทำวิจัยศึกษาค้นคว้าให้มากขึ้นด้วย”
ท้ายที่สุดแล้วการตั้งคำถามและศึกษาหาคำตอบคือสิ่งสำคัญในการเรียนรู้จากประวัติศาสตร์ แม้ว่าอาจมีผู้หญิงอีกหลายชื่อที่ไม่ได้ถูกบันทึกไว้ แต่พวกเธอล้วนเป็นส่วนหนึ่งที่ขับเคลื่อนโลกให้เป็นเช่นทุกวันนี้
เรื่อง Rachel Brown
อ่านเพิ่มเติม