รายงานใหม่จากมหาวิทยาลัยลีดส์ระบุว่า ถึงแม้เราจะจำกัดภาวะโลกร้อนให้ต่ำกว่า 2°C ได้ แต่ระดับน้ำในทะเลแคสเปียนก็จะลดลง 10 เมตรภายในปี 2100 เนื่องจากมีน้ำระเหยมากเกินไปจนทำให้พื้นที่ 112,000 ตารางกิโลเมตรหายไปจากพื้นที่ทั้งหมด 387,000 ตร.กม.
ทะเลแคสเปียน (Caspian Sea) นั้นมีความพิเศษ มันมีลักษณะร่วมกันของทั้งทะเลและทะเลสาบ ดังนั้นในบางครั้งมันจึงถูกเรียกว่าทะเลสาบที่ใหญ่ที่สุดในโลก ที่มีระบบนิเวศไม่เหมือนใคร
อย่างไรก็ตามความพิเศษเหล่านี้กำลังหายไปอย่างน่าเศร้า ผลการวิจัยที่เผยแพร่บนวารสาร Communications Earth & Environment ได้ระบุเอาไว้ว่าตอนนี้ พื้นที่ราว 112,000 ตร.กม. ของทะเลแคสเปียนมีแนวโน้มจะหายไปเนื่องจากภาวะโลกร้อน
ซึ่งอาจนำไปสู่วิกฤตรอบด้าน ทั้งความหลากหลายทางชีวภาพที่เป็นเอกลักษณ์ของภูมิภาคนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งแมวน้ำแคสเปียนที่เป็นสัตว์ท้องถิ่น ไปจนถึงโครงสร้างพื้นฐานของมนุษย์ที่ก่อตั้งเป็นชุมชนชายฝั่งจำนวนมาก เนื่องจากทะเลแคสเปียนติดกับพรมแดนอาเซอร์ไบจาน อิหร่าน คาซัคสถาน รัสเซีย และเติร์กเมนิสถาน
“การลดลงของระดับน้ำทะเลแคสเปียนดูเหมือนจะเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แม้จะมีการดำเนินการเพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั่วโลกก็ตาม” ดร. ไซมอน กูดแมน (Simon Goodman) จากคณะชีววิทยา มหาวิทยาลัยลีดส์ ซึ่งเป็นผู้ดูแลงานวิจัยกล่าว
ทีมวิจัยได้ใช้ชุดข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียมของนาซา (NASA) หลายดวงที่ทำการสำรวจโลกในช่วงปี 2001 ถึง 2024 เพื่อวัดการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ที่ถูกปกคลุมด้วยน้ำ ซึ่งพบว่าเมื่อสิ้นสุดปี 2024 ทะเลแคสเปียนมีปริมาณน้ำลดลงทั้งหมดร้อยละ 46 และแนวชายฝั่งทั้งหมดลดลง 56.17 กม. เมื่อเทียบกับปี 2001
แต่สิ่งที่น่ากังวลยิ่งกว่านั้นก็คือพื้นที่ที่ลดลงส่วนใหญ่นั้นเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยสำคัญของแมวน้ำแคสเปียน เมื่อพื้นที่แห้งลง แมวน้ำก็ไม่สามารถเข้าถึงเกาะต่าง ๆ เพื่อเพาะพันธุ์ได้อีกต่อไป การสำรวจทางอากาศและการสังเกตภาคสนามในช่วงปี 2018 ถึง 2023 ชี้ว่าแมวน้ำเหล่านี้เดินทางขึ้นเหนือมากขึ้น แต่ทว่ามีความหนาแน่นต่ำกว่าครั้งก่อนหน้าอย่างมาก
“การคาดการณ์ความลึกของน้ำของเราบ่งชี้ว่าระดับน้ำที่ลดลง 2.5 ถึง 5 เมตรจะทำให้แมวน้ำแคสเปียนไม่สามารถเข้าถึงแหล่งเพาะพันธุ์ของมันได้ในปัจจุบันและในอดีตได้” กูดแมน กล่าว พร้อมเสริมว่าพื้นที่อยู่อาศัยของแมวน้ำนั้นอาจลดลง 57 เปอร์เซ็น และในสถานการณ์ที่แย่ที่สุดก็อาจเพิ่มขึ้นถึง 81 เปอร์เซ็น
แมวน้ำแคสเปียนถือเป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์โดยอยู่ในรายชื่อบัญชีแดงของสหภาพเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (IUCN) เนื่องจากถูกคุกคามจากภัยรอบด้าน หากพื้นที่อยู่อาศัยของมันลดลงระดับร้อยละ 81 ก็จะสร้างความเครียดอย่างมากให้กับประชากรที่น้อยลงอยู่แล้ว
ไม่เพียงเท่านั้น ทะเลแคสเปียนยังเป็นบ้านของอีกสิ่งมีชีวิตหนึ่งที่ไม่เหมือนใคร นั่นคือปลาสเตอร์เจียน ซึ่งเป็นปลาขนาดใหญ่ที่เก่าแก่ มันถูกล่าเพื่อเอาเนื้อและคาเวียร์ ความแห้งแล้งที่เกิดขึ้นอาจทำให้ปลาชนิดนี้ไม่สามารถเข้าถึงแหล่งวางไข่ของมันได้อีกต่อไป
“อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาจากผลกระทบที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา เราควรหาวิธีปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพไปพร้อม ๆ กับปกป้องประโยชน์และความเป็นอยู่ที่ดีของมนุษย์” กูดแมน กล่าว
ยังมีผู้คนอีกมากกว่า 15 ล้านคนที่อาศัยอยู่ตามชุมชนชายฝั่งของทะเลแคสเปียน ผู้คนเหล่านั้นพึ่งพาทะเลเป็นแหล่งประมง เดินเรือ และค้าขาย โดยชุมชนชายฝั่งทางตอนเหนือน่าจะได้รับผลกระทบหนักที่สุดเนื่องจากพื้นที่การประมงหายไป
ไม่เพียงเท่านั้น น้ำทะเลที่หายไปก็จะส่งผลกระทบต่อสภาพอากาศในภูมิภาคด้วยเช่น ทั่วเอเชียกลางจะมีฝนตกน้อยลงซึ่งกระทบต่อภาคเกษตรกรรม แต่สิ่งที่น่ากังวลยิ่งกว่าก็คือปัญหาด้านสุขภาพ เมื่อพื้นทะเลแห้งลง ฝุ่นที่ปนเปื้อนสารอุตสาหกรรมและเกลือก็จะถูกปล่อยออกมา
“อาจฟังดูเหมือนเป็นกรอบเวลาที่ยาวนาน แต่เมื่อพิจารณาถึงความท้าทายทางการเมือง กฎหมาย และการขนส่งมากมายที่เกี่ยวข้อง จึงควรเริ่มดำเนินการโดยเร็วที่สุดเพื่อให้มีโอกาสประสบความสำเร็จสูงสุด” กูดแมน กล่าว
ขณะที่ รีเบคกา คอร์ท (Rebecca Court) นักวิจัยระดับปริญญาเอกในคณะธรณีวิทยาและสิ่งแวดล้อมที่ลีดส์เสริมว่า “เราหวังว่าการวิจัยนี้จะช่วยเพิ่มการตระหนักรู้เกี่ยวกับแนวโน้มและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากระดับน้ำทะเลที่ลดลง”
“การทำแผนที่ควรใช้ให้ผู้กำหนดนโยบายและนักอนุรักษ์ สามารถวางแผนและแก้ไข้ปัญหาต่าง ๆ ล่วงหน้าได้ดีขึ้น”
สืบค้นและเรียบเรียงข้อมูล
วิทิต บรมพิชัยชาติกุล
ที่มา
https://oceanographicmagazine.com
https://www.discovermagazine.com