เมื่อทีมนักโบราณคดีเริ่มต้นขุดเจาะพื้นที่ทางตอนเหนือของปราสาทนครธม ในอาณาจักร นครวัด แหล่งโบราณคดีที่สำคัญของกัมพูชา พวกเขาคาดหวังว่าน่าจะพบเศษเครื่องปั้นดินเผาในสมัยโบราณ
แต่สิ่งที่พวกเขาพบนั้นไปไกลยิ่งกว่า เพราะคือเทวรูปโบราณที่คาดว่าน่าจะมีความสูงถึง 1.80 เมตร น้ำหนักราว 200 กิโลกรัมและน่าจะมีอายุเก่าแก่ไม่น้อยกว่า 800 ปี การค้นพบครั้งนี้เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 30 กรกฎาคมที่ผ่านมา ระหว่างวันที่ 2 ในภารกิจจำนวน 12 วันของการสำรวจคลองโบราณที่เชื่อมอโรคยาศาล (สถานพยาบาลในยุคโบราณ) เข้าด้วยกัน ในศตวรรษที่ 12
จากบทสัมภาษณ์ที่เผยแพร่ลงในหนังสือพิมพ์ The Cambodian Daily นักโบราณคดีจากองค์กรอัปสรา องค์กรรัฐบาลที่ทำหน้าที่ดูแลบริหารนครวัดโดยเฉพาะบรรยายสิ่งที่เกิดขึ้นว่า “เป็นอะไรที่เหมือนกับในภาพยนตร์เลยทีเดียว”
คำแถลงโดยองค์กรอัปสราระบุว่า เทวรูปโบราณนี้ฝังอยู่ใต้ดินที่ความลึก 40 เซนติเมตร สภาพสมบูรณ์จนมองเห็นลวดลายการแกะสลักตกแต่งได้ชัดเจน อย่างไรก็ตามท่อนล่างของเทวรูปสูญหายไป
พิทักษ์รักษา
เทวรูปองค์นี้ถูกสร้างขึ้นเพื่อทำหน้าที่พิทักษ์รักษาสถานที่แห่งนี้ เนื่องจากห่างจากจุดที่พบเทวรูป มีซากปรักหักพังของอโรคยาศาล ซึ่งนักวิจัยเชื่ว่า ณ จุดที่พบเทวรูปน่าจะเป็นทางเข้า ทางทิศเหนือของอาณาจักรนครธม
รายงานจากองค์กรอัปสรา ในช่วงศตวรรษที่ 12 สมัยการปกครองของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มีการสร้างอโรคยาศากว่า 102 แห่ง สถานพยาบาลเหล่านี้ถูกสร้างจากไม้ ซึ่งผุพังและหายไปตามกาลเวลา ก่อนหน้านี้มีการระบุที่ตั้งของอโรคยาศาลจำนวน 4 แห่ง ที่ตั้งอยู่ตามประตูทางเข้าทางทิศตะวันออกและตะวันตกของวัด
ตัน บุน สุ่ย ผู้อำนวยการขององค์กรอัปสราระบุว่า “ในการปกครองของพระเข้าชัยวรมันที่ 7 นั้น พระองค์ทรงให้ความสำคัญกับกิจกรรมทางสังคมอย่างมาก”
สำหรับวัตถุโบราณที่ถูกขุดค้นเพิ่มเติมในบริเวณใกล้เคียงประกอบด้วย ชิ้นส่วนของกระเบื้องมุงหลังคาและเซรามิค ซึ่งทางนักโบราณคดีกล่าวว่าชิ้นส่วนเหล่านี้เคยเป็นส่วนหนึ่งของอโรคยาศาล
พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ปกครองอาณาจักรเขมรในค.ศ. 1181 – 1220 ในช่วงที่รุ่งเรืองที่สุดอาณาจักรเขมรแผ่อำนาจครอบคลุมถึงพื้นที่ที่เป็นประเทศไทย, ลาว และเวียดนามในปัจจุบัน คำว่านครวัด มีความหมายว่าศูนย์กลางของวัด ถูกสร้างขึ้นตามความเชื่อในเรื่องเทพเจ้าของศาสนาฮินดู ก่อนที่จะถูกปรับเปลี่ยนสำหรับการบูชาเพื่อศาสนาพุทธในภายหลัง
จากนั้นอาณาจักรก็เริ่มเสื่อมอำนาจลงและถูกทิ้งร้างในศตวรรษที่ 15
เมืองที่ถูกปล้น
ทีมนักโบราณคดีระบุว่าการค้นพบเทวรูปนี้ นับเป็นหนึ่งในการค้นพบครั้งสำคัญ ตลอดการสำรวจหลายปีที่ผ่านมา
นครวัดเป็นหนึ่งในสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สถานที่แห่งนี้เป็นหมุดหมายของนักท่องเที่ยว ด้วยจำนวนนักท่องเที่ยวมากกว่า 2 ล้านคนต่อปี
พื้นที่หลายส่วนของอาณาจักรนครวัดถูกทำลายในสมัยการปกครองของเขมรแดง และเผชิญกับการปล้นเอาวัตถุโบราณไปขายเป็นเวลาหลายปี หลังเขมรแดงล่มสลายลง
นอกเหนือจากทีมนักวิจัยจากองค์กรอัปสราแล้ว ยังประกอบด้วยเจ้าหน้าที่จากสถาบันอาเซียนศึกษา ประเทศสิงคโปร์ เข้าร่วมการขุดค้นครั้งนี้ร่วมด้วยนักศึกษาจากสหรัฐอเมริกาและออสเตรเลียด้วย
ทั้งนี้เทวรูปจะถูกย้ายไปจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์นโรดม สีหนุ หลังถูกทำความสะอาดเรียบร้อยแล้ว เพื่อเปิดให้ผู้สนใจเข้าชม
โดย ซาร่าห์ กิบเบ็นส์
อ่านเพิ่มเติม : ภาพถ่ายอันน่าทึ่งที่เผยโฉมมาชูปิกชูให้โลกได้รู้จัก, ค้นพบอุโมงค์แห่งใหม่ใต้พีระมิดโบราณ