เป็นไปได้หรือไม่? ที่จะมี “อารยธรรมก้าวหน้า” ก่อนมีมนุษย์ และหายสาบสูญไปนานหลายล้านปีแอบซ่อนอยู่บนโลก หากพวกเขามีเทคโนโลยีและสร้างการเปลี่ยนแปลงให้กับธรรมชาติ บางทีเราอาจตรวจสอบได้ และมนุษย์อาจไม่ใช่สิ่งมีชีวิตกลุ่มแรกที่สร้างเมือง
โลกมีอายุมาแล้วราว 4.5 พันล้านปี ขณะที่หลักฐานเก่าแก่สุดของสิ่งมีชีวิตเกิดขึ้นเมื่อประมาณ 3.7 พันล้านปี โดยอารยธรรมอุตสาหกรรมของมนุษย์มีอายุเพียง 300 ปีนับตั้งแต่เกิดการผลิตสิ่งของจำนวนมากครั้งแรกในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม นับเป็นช่วงเวลาที่สั้นมากอย่างน่าเหลือเชื่อ
ด้วยเหตุนี้นักวิทยาศาสตร์ 2 คนจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์จึงตั้งข้อสงสัยและตีพิมพ์มันในวารสาร Journal of Astrobiology เมื่อปี 2018 ว่าเป็นไปได้หรือไม่ที่โลกอาจเคยมีสิ่งมีชีวิตก้าวหน้าทางเทคโนโลยีก่อนมนุษยชาติในแนวคิดที่ชื่อว่า ‘สมมติฐานไซลูเลี่ยน’ (Silurian Hypothesis)
“มนุษย์เป็นเพียงตัวอย่างเดียวที่เรารู้จัก และอารยธรรมอุตสาหกรรมของเรามีอายุ(จนถึงปัจจุบัน)ประมาณ 300 ปี นี่เป็นเพียงเศษเสี้ยวเล็ก ๆ ของเวลาที่เราดำรงอยู่ในฐานะสปีชีส์และช่วงเวลาเพียงน้อยนิดที่ชีวิตอันซับซ้อนได้ดำรงอยู่บนผิวโลก”
“ช่วงเวลาสั้น ๆ นี้ทำให้เกิดคำถามว่าสิ่งนี้ (อารยธรรมที่ก้าวหน้า) อาจเคยเกิดขึ้นมาก่อนมีมนุษย์หรือไม่?” กาวิน ชมิดต์ (Gavin Schmidt) ผู้อำนวยการสถาบันก็อดดาร์ดเพื่อการศึกษาอวกาศของนาซา (GISS) เขียน
รายงานไม่ได้ชี้ชัดหรือระบุว่าโลกเคยมีเทคโนโลยีล้ำหน้ามาก่อนมนุษย์ แต่ได้เสนอคำถามเชิงสมมติฐานอันน่าสนใจว่าเป็นไปได้ไหมที่จะพบ ‘รอยนิ้วมือทางธรณีวิทยา’ ของอารยธรรมเหล่านี้ที่ล่วงลับไปแล้วหลายล้านปี แน่นอนว่าสิ่งที่มนุษย์ทำรวมถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ สารเคมี นิวเคลียร์ พลาสติก และมลพิษอื่น ๆ
จะทิ้งร่องรอยไว้ในตะกอนของโลก มันอาจหนาเพียงไม่กี่มิลลิเมตร แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าความผิดปกติเหล่านี้จะถูกตรวจพบในอีกหลายล้านปีข้างหน้า เช่นเดียวกัน ไดโนเสาร์มีมาก่อนนานเป็นร้อยล้านปี เรารู้ว่าพวกมันเคยอยู่เต็มไปหมดบนโลก แต่ฟอสซิลที่พบก็ยังมีอัตราส่วนน้อยนิด
หากเคยเกิดสิ่งมีชีวิตก้าวหน้าขึ้นจริง และสร้างการเปลี่ยนแปลงบนโลกอย่างที่เราทำ โอกาสที่เราจะเจอพวกเขาในบันทึกทางธรณีวิทยาก็จะน้อยลงไปมาก และบางอย่างอาจจะแยกไม่ออกกับปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ เช่นความเป็นพิษในมหาสมุทรยุคครีเทเชียส
หรือไม่ก็โลกเมื่อ 56 ล้านปีที่แล้วที่อุณหภูมิสูงขึ้นจนแถบขั้วโลกกลายเป็นเขตอบอุ่น นอกจากนี้ยังมีหลักฐานของคาร์บอนที่เพิ่มสูงขึ้นในเวลาเดียวกัน ที่แม้แต่ต่อนนี้นักวิทยาศาสตร์ก็ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด สิ่งเหล่านี้เกิดจากอารยธรรมโบราณหรือไม่? ความเป็นไปได้อาจไม่มากนัก แต่ก็ไม่เท่ากับศูนย์
“อย่างไรก็ตาม ยิ่งอารยธรรมมีอายุยืนยาวขึ้น แนวทางปฏิบัติของอารยธรรมก็ยิ่งต้องมีความยั่งยืนมากขึ้นเท่านั้นเพื่อความอยู่รอด” รายงานระบุ นั่นหมายความว่า ยิ่งสังคมมีความยั่งยืน (หรือเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม) รอยเท้าของมลพิษก็จะน้อยลงเท่านั้น
และยิ่งรอยเท้านั้นน้อยลงเท่าไหร่ ก็ตรวจจับในบันทึกทางธรณีวิทยาได้ยากขึ้นเท่านั้น เราอยู่บนโลกที่มีพลวัตรและการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา สิ่งมีชีวิตเกิดขึ้นมาแล้วผ่านไป หากลูกหลานของเราในอนาคตอีกสัก 1 พันปีขุดพบแผ่นดิสก์เก็บข้อมูล Floppy Disk ขึ้นมา
พวกเขาคงตั้งคำถามเช่นเดียวกันว่า ‘สิ่งนี้คืออะไร? และมันใช้ทำอะไร?’ เมื่อถึงตอนนั้นพวกเขาคงได้แต่เดา อย่างที่เราในตอนนี้ตีความหลักฐานอุปกรณ์โบราณตามความเข้าใจและมุมมองของเราเอง จนอาจพลาด ‘เข็ม’ ในกองหญ้าที่ไม่รู้แม้แต่นิดเดียวว่ามันคืออะไร
สืบค้นและเรียบเรียง วิทิต บรมพิชัยชาติกุล
ภาพ เส้นนาซกา ประเทศเปรู
ที่มา
https://www.iflscience.com/the-silurian-hypothesis-might-earth-have-hosted-a-sophisticated-civilization-millions-of-years-before-our-existence-70108
https://www.discovery.com/exploration/Advanced-Civilization-Silurian-Hypothesis
https://www.theatlantic.com/science/archive/2018/04/are-we-earths-only-civilization/557180
https://www.cambridge.org/core/journals/international-journal-of-astrobiology/article/silurian-hypothesis-would-it-be-possible-to-detect-an-industrial-civilization-in-the-geological-record/77818514AA6907750B8F4339F7C70EC6
https://ntrs.nasa.gov/api/citations/20200000027/downloads/20200000027.pdf?fbclid=IwAR1pbsEQWrUKfxTigJAmt1DyGUzDlz6FVSklLYDWh9eGVoGyzqRKo0y-RaA