โดนาเตลโล หรือ โดนาโต ดี นิกโกเลาะ ดี เบตโต บาร์ดี เป็นชาวอิตาลี เกิดเมื่อประมาณปี ค.ศ. 1386 ที่เมืองฟลอเรนซ์ เขาโตครอบครัวชนชั้นกลาง นิกโกเลาะ ดี เบตโต บาร์ดี พ่อของเขามีอาชีพทำผ้าขนสัตว์ อยู่ในสมาชิกของสมาคมพ่อค้าขนแกะแห่งฟลอเรนซ์
สำหรับ โดนาเตลโล เริ่มเรียนศิลปะกับช่างทองท้องถิ่น ราวปี 1403 โดยได้เข้าไปฝึกงานในสตูดิโอของ โลเรนโซ กีแบร์ตี ประติมากรฝีมือดีคนหนึ่งของเมืองฟลอเรนซ์ทำให้เขาได้เรียนรู้งานประติมากรรมในสไตล์โกธิคนานาชาติของ กีแบร์ตี ซึ่งประกอบด้วยเส้นโค้งที่สง่างามและนุ่มนวลเป็นจุดเด่น ผลงานในช่วงแรกของโดนาเตลโลจึงได้รับอิทธิพลอย่างมากจากผลงานของ กีแบร์ตี
ต่อมา โดนาเตลโล ได้ย้ายไปอยู่ที่กรุงโรม โดยร่ำเรียนและทำงานขุดค้นร่วมกับ ฟีลิปโป บรูเนลเลสกี ระหว่าง ค.ศ. 1404 ถึง ค.ศ. 1407 ซึ่งศิลปินสองคนนี้ได้ชื่อว่าเป็นนักล่าสมบัติ รวมทั้งมีรายได้ส่วนหนึ่งมาจากการทำงานกับร้านช่างทอง
การย้ายมาทำงานในกรุงโรมเป็นจุดสำคัญของการเปลี่ยนแปลงของการวิวัฒนาการของศิลปะอิตาลีในคริสต์ศตวรรษที่ 15 เนื่องจากช่วงนี้ บรูเนลเลสกี ทำการวัดโดมของตึกแพนธีอันและสิ่งก่อสร้างโรมันอื่นๆ ในกรุงโรม สิ่งก่อสร้างของ บรูเนลเลสกี โดดเด่นในแขนงศิลปะโกธิค ส่วนงานประติมากรรมของ โดนาเตลโล มุ่งสร้างสรรค์งานแกะสลักและงานปั้น ทั้งสองถูกยกย่องว่าเป็นงานเอกในการแสดงออกถึงความก้าวหน้าทางสถาปัตยกรรมและประติมากรรมของยุคดังกล่าว
แน่นอนว่าผลงานของ โดนาเตลโล กับ บรูเนลเลสกี ต่างก็มีอิทธิพลต่อจิตรกรอื่น ๆ ของยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาต่อมา โดยหลังจากย้ายกลับมาเมืองบ้านเกิด โดนาเตลโล กลับไปช่วยงาน กีแบร์ตี อีกครั้ง ก่อนจะเริ่มรับงานของตัวเอง ผลงานชิ้นแรกๆ ของ โดนาเตลโล คือรูปปั้นไม้แกะสลัก Santa Croce Crucifix ในปี 1408
โดนาเตลโล ที่ตอนนั้นเป็นประติมากรที่ตอนนั้นเริ่มโด่งดังได้รับมอบหมายงานสำคัญที่ต่อมาเขาสามารถนำมาต่อเยอดเป็นผลงานชิ้นเอกคือ งานแกะสลักหินอ่อนรูปเดวิด โดนาเตลโล แกะสลักเดวิดออกมาในสไตล์โกธิคที่กำลังได้รับความนิยมในยุคนั้น จุดเด่นของเดวิดตัวนี้อยู่ที่ท่าทางที่ดูแข็งแรง ละเอียดอ่อนประณีตตามธรรมชาติ ซึ่งเป็นอิริยาบทหลังพิชิตยักษ์โกไลแอทไปแล้ว ถือเป็นผลงานชิ้นเยี่ยมของประติมากรหนุ่มในวัยยี่สิบต้นๆ
ต่อมา โดนาเตลโล ได้รับงานใหญ่อีกชิ้นหนึ่งเป็นงานแกะสลักหินอ่อน St. John the Evangelist ที่เป็นรูปปั้นในท่านั่ง โดนาเตลโล ใช้เวลา 2 ปีเศษในการสร้างสรรค์งานชิ้นนี้ให้ออกมาวิจิตรงดงามจนกลายเป็นผลงานชิ้นเยี่ยมที่สร้างชื่อเสียงให้เขาอย่างมาก
เทคนิคของศิลปะคลาสสิกยุคโบราณที่เขาได้ศึกษาเรียนรู้จากการขุดค้นซากปรักหักพังเมื่อหลายปีก่อนมาปรับใช้ ปี 1411 – 1413 เขาสร้างรูปแกะสลักหินอ่อน Saint Mark กับรูปปั้น Saint George ในสไตล์ที่เป็นของตัวเอง ซึ่งเริ่มมีการสร้างผลงานแบบใหม่อย่างศิลปะยุคเรอเนสซองส์ หรือ ยุคสมัยฟื้นฟูศิลปะวิทยา ที่มุ่งเน้นมนุษยนิยม กายวิภาคที่งดงาม และดูเหนือจริง
โดนาเตลโล มีชื่อเสียงในฐานะศิลปินผู้มีเทคนิคใหม่ๆ และสร้างสรรค์ผลงานที่มีความโดดเด่นด้านการแสดงอารมณ์บนใบหน้า ท่าทางของร่างกายที่งดงาม กระนั้น ผลงานชิ้นโบว์แดงของเขากลับไม่ใช้งานปั้นหรือแกะสลัก แต่เป็นงานหล่ออย่าง รูปหล่อสำริดเดวิด ที่ทำออกมาอย่างสวยงามสมบูรณ์แบบ เป็นผลงานรูปหล่อท่ายืนแบบอิสระไม่มีการค้ำยันใดๆ ชิ้นแรกของยุคเรอเนสซองส์
เดวิด ของโดนาเตลโลแม้จะคงยึดอิริยาบทหลังพิชิตยักษ์โกไลแอท แต่แตกต่างจากตัวแรกและตัวอื่นๆ ของศิลปินดังทั้งหลายตรงที่ เดวิด ของเขามีร่างเล็ก ไม่มีมัดกล้ามใหญ่โต ถือดาบ สวมหมวก ใส่รองเท้าบูท ขณะที่ศิลปินคนอื่นๆ สร้างเดวิดในรูปแบบของชายเปลือยกล้ามโต โดย เดวิดรูปหล่อสำริดตัวนี้ ถูกชื่นชมว่า มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว สง่างาม เปี่ยมไปด้วยเสน่ห์และแสดงอารมณ์ได้สมจริง โดยเฉพาะรอยยิ้มอันลึกลับบนใบหน้า จึงได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งในผลงานศิลปะชิ้นเอกแห่งยุคเรอเนสซองส์
ว่ากันว่า ผลงานเดวิดทั้งสองชิ้นของ โดนาเตลโล เป็นต้นแบบของศิลปินรุ่นถัดๆ มา ไม่ว่าจะเป็น ไมเคิลแองเจโล ที่แกะสลักเดวิดสุดวิจิตรในทางที่ต่างออกไป ผลงานภาพวาดกายภาพของ ลีโอนาร์โด ดาวินชี และผลงานของศิลปินคนอื่นๆ ในยุคเรอเนสซองส์ซึ่งนำงานของ โดนาเตลโล มาผสมผสานกับสมัยนิยม จนได้ผลงานที่สวยงามหลายหลายมากที่สุดยุคหนึ่ง
โดนาเตลโล เสียชีวิตโดยไม่ทราบสาเหตุเมื่อวันที่ 13 ธันวาคม ค.ศ. 1466 ในเมืองฟลอเรนซ์ ซึ่งเขาเป็นหนึ่งในศิลปินที่ถูกตั้งข้อสงสัยว่าเป็นพวกรักร่วมเพศ เช่นเดียวกับ ลีโอนาร์โด ดาวินชี และ ไมเคิลแองเจโล โดยสันนิษฐานว่าเพื่อนๆ ของเขารู้ความลับนี้ และยอมรับได้
ด้านศพของโดนาเตลโลถูกฝังในมหาวิหารซานลอเรนโซ และถือเป็นศิลปินชาวอิตาลีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดและทรงอิทธิพลที่สุดในศตวรรษที่ 15 จะเรียกว่ายุครุ่งเรืองของศิลปะอิตาลีก็ได้ ซึ่งต่อมามีการสร้างรูปปั้นของเขาไว้ที่ Niches of the Uffizi Colonnade ในเมืองฟลอเรนซ์
อย่างไรก็ตาม ในวัฒนธรรมป๊อปคัลเจอร์ โดนาเตลโล ถูกนำไปตั้งชื่อเป็น 1 ใน 4 เต่านินจา ในการ์ตูนชื่อดัง Teenage Mutant Ninja Turtles โดยตัวละคร โดนาเตลโล คาดผ้าสีม่วง มีบุคลิกเป็นคนฉลาด ใช้กระบองเป็นอาวุธ ซึ่งตัวอื่นๆ ชื่อ ลีโอนาร์โด , ไมเคิลแองเจโล และ ราฟาเอล ทั้งหมดล้วนถูกตั้งตามชื่อจิตรกรเอกของอิตาลี
สืบค้นและเรียบเรียง สิทธิโชติ สุภาวรรณ์
ภาพจาก Barbara Noe
ข้อมูลอ้างอิง
en.wikipedia.org/wiki/Donatello