วอมแบต เป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่ในโพรงดิน พบได้เฉพาะในประเทศออสเตรเลียและเกาะรอบข้าง ลักษณะตัวกลมป้อมทำให้มนุษย์มองว่ามันเป็นสัตว์ที่น่ารักชนิดหนึ่ง แต่มีสิ่งหนึ่งที่คุณอาจยังไม่เคยรู้เกี่ยวกับวอมแบต คือพวกมันเป็นสัตว์ชนิดเดียวในโลกที่ถ่ายมูลเป็นทรงลูกบาศก์
ด้วยลักษณะพิเศษของมูลวอมแบต สร้างความสนใจแก่นักวิทยาศาสตร์ที่พยายามถกเถียงและหาคำตอบในเรื่องนี้ จนกระทั่งเมื่อไม่นานนี้ แพทรีเซีย หยาง นักวิจัยในสถาบันเทคโนโลยีจอร์เจีย ผู้เชี่ยวชาญด้านของเหลวในร่างกาย ให้ความสนใจศึกษาเรื่องนี้ หลังจากเธอได้ร่วมงานสัมมนาวิชาการ
“ฉันแทบไม่อยากเชื่อ” หยาง กล่าว แต่หลังจากได้ทราบข้อเท็จจริง เธอเริ่มศึกษาว่า เพราะอะไร และทำไม วอมแบตจึงถ่ายมูลเป็นทรงลูกบาศก์
“พวกเราต่างตั้งข้อสังเกตมากมายเกี่ยวกับเรื่องนี้” ไมก์ สวินบอร์น ผู้เชี่ยวชาญด้านวอมแบต มหาวิทยาลัยอะเดไลด์ในออสเตรเลีย กล่าว ชนเผ่าหนึ่งในออสเตรเลียเล่าว่า พวกมันต้องการสร้างอาณาเขตจึงต้องขับถ่ายเป็นทรงเหลี่ยม เพื่อไม่ให้กลิ้งหายไป แต่ไมก์บอกว่าสมมติฐานนี้ไม่ใช่เรื่องจริง
“วอมแบตไม่ได้ถ่ายมูลให้มีลักษณะเหมือนเขตแดน” เขากล่าวและเสริมว่า “พวกมันถ่ายมูลเพียงแค่ทำตามอำเภอใจ”
สวินบอร์นกล่าวว่า ทรงลูกบาศก์มีความสัมพันธ์กับสภาพแห้งแล้ง ที่เป็นแหล่งอาศัยของวอมแบต “ลำไส้ของพวกมันต้องดูดน้ำกลับจากมูลให้มากที่สุด” เขากล่าว หลักฐานชิ้นหนึ่งที่ยืนยันเรื่องนี้คือ วอมแบตในสวนสัตว์ซึ่งเข้าถึงน้ำได้ง่าย ถ่ายมูลไม่เป็นทรงลูกบาศก์เท่าที่พบในธรรมชาติ
ความชื้นเป็นตัวแปรสำคัญ แต่ “ยังมีปัจจัยเรื่องกายวิภาคระบบทางเดินอาหารร่วมด้วย” บิลล์ ซีกเลอร์ ประธานอาวุโสในสวนสัตว์บรูกฟิลด์ ชิคาโก กล่าว
หยางเริ่มศึกษาทางเดินอาหารของวอมแบตจากซากที่ถูกรถชนในออสเตรเลีย เธอศึกษาทั้งเรื่องของแรงดัน และสรีรวิทยาทางเดินอาหาร “ตอนแรกฉันคิดว่า รูทวารของวอมแบตเป็นทรงเหลี่ยม แต่สมมติฐานข้อนี้ได้รับการพิสูจน์ว่าไม่เป็นจริง แต่มันเกี่ยวข้องกับการยืดหดของกล้ามเนื้อลำไส้”
เมื่ออาหารที่ย่อยแล้วในรูปของกึ่งเหลวจากกระเพราะเคลื่อนเข้าสู่ลำไส้ แรงดันในลำไส้มีบทบาททำให้เกิดรูปทรงลูกบาศก์ หมายความว่า ลักษณะกายวิภาคของลำไส้มีผลต่อเกิดรูปร่างของมูล ดังนั้น หยางและทีมของเธอจึงเปรียบเทียบเรื่องความยืดหยุ่นของผนังลำไส้ระหว่างวอมแบตและหมู
ลำไส้หมูแสดงรูปแบบการยืดและหดที่เราพบเห็นได้ทั่วไปในสัตว์ชนิดอื่นๆ รวมถึงมนุษย์ ซึ่งส่งผลให้มูลของหมูมีลักษณะกลม แต่ลำไส้ของวอมแบตแสดงผลลัพธ์ที่ต่างออกไป ลำไส้ของมันไม่ได้ยืดและหดเหมือนสัตว์ชนิดอื่นทั่วไป
“เราต้องหาคำตอบต่อไปในเชิงของกลไกการยืดและหดของลำไส้” หยางกล่าวและทิ้งท้ายว่า “โดยทั่วไป การสร้างรูปทรงลูกบาศก์ต้องใช้การบีบอัดสี่ทิศทาง แต่ลำไส้ของวอมแบตขยับแค่สองครั้งต่อหนึ่งรอบการยืดหด บางทีวอมแบตอาจมีวิธีการสร้างลูกบาศก์ที่ต่างจากเรา”
ข้อมูลทั่วไปของวอมแบต
ชื่อวิทยาศาสตร์: Vombatus ursinus
ชื่อสามัญ: Common Wombat
ชั้น: สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
โภชนาการ: สัตว์กินพืช
ขนาดลำตัว (จากปลายจมูกถึงทวาร): 0.7-1 เมตร
น้ำหนักตัว: 15-36 กิโลกรัม
จำนวนประชากร: สถานะคงที่
บัญชีอนุรักษ์ของ IUCN: สิ่งมีชีวิตที่มีความเสี่ยงต่ำต่อการสูญพันธุ์
เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ: หมีขอไม่ใช่หมี! และยังมีอีกเพียบที่ชื่อสามัญไม่ตรงความจริง