หากค้นลึกไปในจิตใต้สำนึกความกลัวของมนุษย์ คงไม่มีใครมองฉลามเป็นสัตว์ที่น่ารัก น่าเอ็นดู หรือเป็นเพื่อนที่แสนดีของมนุษย์ แต่ วาเลรี เทย์เลอร์ นักทำสารคดีและช่างภาพใต้น้ำหญิง วัย 85 ปี ที่อุทิศทั้งชีวิตของเธอเพื่อถ่ายทอดเรื่องราวของฉลามกลับยืนยันว่า ฉลามคือเพื่อนที่แสนดีของเธอ ผ่านเรื่องราวของสารคดี Playing with Sharks ของเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ที่ให้บริการในประเทศไทยผ่านเว็บสตรีมมิ่ง Disney+ Hotstar ในขณะนี้
“ฉลามไม่ต่างจากสุนัข หากคุณเข้าใจมัน ทัศนคติก็จะเปลี่ยนไป” เธอกล่าวไว้ในช่วงต้น ก่อนที่สารคดีเรื่องนี้จะนำพาผู้ชมไปพบกับชีวิตสุดอัศจรรย์ของวาเลรี และโลกใต้น้ำที่มีฉลามเป็นตัวเอก และไม่ใช่ในรูปแบบของตัวร้ายตามที่เราคุ้นชิน
นี่คือเรื่องราวของสารคดีที่เผยให้เห็นถึงการอุทิศชีวิตของผู้หญิงคนหนึ่งให้กับฉลาม ที่เบื้องหน้าของคนทั่วไปคือสัตว์ตัวอันตราย
สาวผมบลอนด์สุดเซ็กซี่ และฉลาม
ภาพสารคดีเปิดขึ้นด้วยชายหาดและท้องทะเลของออสเตรเลียในช่วงปี 1950 ที่วาเลรีเติบโตขึ้นมา ในห้วงที่ทะเลยังคงอุดมสมบูรณ์เต็มไปด้วยปลานานาชนิด นอกจากกลุ่มคนที่ออกมาพักผ่อนหย่อนใจตามชายหาด ยังมีภาพที่แสดงถึงงานอดิเรกยอดนิยมของเหล่าชายหนุ่มคือการออกเรือไปล่าปลา ภาพฟุตเทจเก่าในสารคดีจากยุคนั้นเผยให้เห็นถึงเหล่าปลาเล็กใหญ่ที่แหวกว่ายในท้องทะเลซึ่งโดนทั้งฉมวก เหล็กแหลม หรืออุปกรณ์ล่าปลาต่างๆ จากเหล่าชายหนุ่มกำยำที่ลากจับมันขึ้นมาบนท้องทะเล
ยิ่งได้ปลามากเท่าไหร่ ปลาที่จับได้มีขนาดใหญ่มากเพียงใด ยิ่งแสดงให้เห็นถึงความเก่งกล้าสามารถของผู้ที่จับมากมากขึ้นเท่านั้น ผู้ที่สามารถล่าฉลามที่สิ้นลมให้ออกมาอวดแผ่ได้ไม่ต่างอะไรจากผู้กล้า แต่วาเลรี ซึ่งเป็นสมาชิกของกลุ่มนักล่าปลาซึ่งเป็นหญิงสาวเพียงไม่กี่คนท่ามกลางชายหนุ่มเหล่านั้นกลับคิดต่างออกไป แม้เธอจะจับปลาได้มากมาย ที่ทั้งชีวิต เธอฆ่าฉลามไปเพียงตัวเดียว
เมื่อภาพฉลามที่ถูกฆ่าผ่านสายตาของเธอมากขึ้นเรื่อยๆ เธอจึงตัดสินนับจากนั้นว่า จะล่าฉลามโดยการใช้เพียงกล้องถ่ายภาพเท่านั้น และนั่นกลายเป็นจุดเริ่มต้นของการผจญภัยในโลกใต้น้ำและฉลามของเธอ
วาเลรี ในฐานะผู้เชี่ยวชาญด้านภาพถ่ายฉลาม ได้มีส่วนสร้างภาพของฉลามผ่านสายตาของผู้คนทั่วโลกผ่านผลงานสารคดี และที่ปรึกษาด้านการถ่ายทำภาพยนตร์ที่เกี่ยวข้องกับฉลาม
ในช่วงทศวรรษ 1960 ที่โลกใต้น้ำยังคงเต็มไปด้วยข้อมูลไม่มีการค้นพบ หรือเป็นโลกอันน่าสะพรึง ได้ก่อให้เกิดความต้องการเรียนรู้โลกแห่งนี้มากขึ้น ฉลามกลายเป็นสัตว์ที่ผู้คนให้ความสนใจเฝ้าชมผ่านหน้าจอหรือภาพถ่าย และภาพของหญิงสาวผมบลอนด์สวมชุดว่ายน้ำแวกว่ายท้าคมเขี้ยวของฉลามกลายเป็นภาพจำแสนทรงเสน่ห์ของวาเลรีที่ดึงดูดผู้คนตามสื่อต่างๆ พร้อมกับรอน เทย์เลอร์ สามีของเธอที่คอยเคียงข้างไปในทุกการผจญฉลามของเธอ โดยในส่วนนี้สารคดีได้ฉายภาพฟุตเทจเก่าในยุคนั้นที่ทำให้ พร้อมกับภาพสารคดีใต้น้ำในยุค 60 ที่ให้อารมณ์ถึงการผจญภัยแหวกว่ายใต้ทะเลในรูปแบบที่คลาสสิกเหนือกาลเวลา
จอวส์ (JAWS) – ความสำเร็จที่เสริมภาพลักษณ์ (ในแง่ร้าย) ของฉลามทั่วโลก
ในช่วงกลางเรื่อง สารคดีเรื่องนี้เล่าถึงจุดเปลี่ยนสำคัญของชีวิตวาเลรี เมื่อนักสร้างภาพยนตร์หนุ่มรุ่นใหม่อย่าง สตีเวน สปีลเบิร์ก จากฮอลลิวู้ดตัดสินใจสร้างภาพยนตร์จากนวนิยายเรื่อง JAWS ก็ได้ติดต่อวาเลรีให้มาเป็นที่ปรึกษาและฝึกสัตว์ร้ายอย่างฉลามตลอดการถ่ายทำภาพยนตร์Playing with Sharks ได้เผยให้เห็นถึงเบื้องหลังการถ่ายทำภาพยนตร์และการทำงานกับฉลามที่น่าตื่นตาตื่นใจในยุคนั้น และเมื่อภาพยนตร์ออกฉายก็กลายเป็นกระแสที่ประสบความสำเร็จไปทั่วโลก
“ตอนแรกฉันนึกมันจะเป็นเพียงหนังเกรดบีธรรมดาเท่านั้นเอง” วาเลรีเปิดใจถึงภาพยนตร์ที่เธอมีส่วนร่วมในความสำเร็จ
อย่างไรก็ตาม ภาพยนตร์เรื่องนี้กลับมาส่วนปลูกฝังความหวาดกลัวของคนทั่วโลกที่มีต่อฉลาม หลายคนไม่กล้าลงเล่นน้ำทะเลเนื่องจากกลัวฉลามขึ้นมาทำร้ายอย่างภาพยนตร์ “อุบัติเหตุถึงชีวิตเนื่องจากการเดินทางไปทะเลยังเกิดขึ้นมากกว่าการถูกฉลามทำร้าย” วาเลรีกล่าว แต่ถึงกระนั้น แม้หลังภาพยนตร์ออกฉาย วาเลรีกับรอนจะออกไปปรากฏตัวตามสื่อต่างๆ เพื่อเล่าว่าฉลามมิใช่เป็นสัตว์ที่ดุร้าย แต่กลับเป็นสัตว์ในท้องทะเลที่นิสัยดีที่เราควรเปลี่ยนทัศนคติ ทว่าทัศนคติลบต่อฉลามของผู้คนอันเนื่องมาจากภาพยนตร์ที่เธอมีส่วนสร้างก็ไม่อาจเลือนหายจากสังคมไปโดยง่าย
มิหนำซ้ำ ภาพความดุร้ายของฉลามได้ทำหน้าที่เปรียบเหมือน “ใบอนุญาตฆ่า” ของผู้คนที่มองฉลามเป็นโอกาสในการล่าเพื่อเกมกีฬา ด้วยข้ออ้างว่ามันคือสัตว์ดุร้ายที่สมควรถูกกำจัดไปจากท้องทะเลให้ได้มากที่สุด และน้อยคนนั้นที่จะขัดขวางความคิดนี้ ฉลามจำนวนมากถูกล่ามากขึ้น และพวกมันเริ่มสูญหายไปจากท้องทะเลมากขึ้น แต่สารคดียังฉายให้เห็นถึงความพยายามของวาเลรีและรอนที่พยายามบอกเล่าเรื่องราวที่ถูกต้องของฉลามในแบบที่เธอเชื่อให้ได้มากที่สุด รวมไปถึงการจัดตั้งพื้นที่อนุรักษ์ฉลามในท้องทะเลออสเตรเลีย
บั้นปลายชีวิตเพื่อฉลาม
ท้ายที่สุดแล้ว วาเลรีในวัย 85 ปี ยังคงเป็นคนที่เราอาจกล่าวได้ว่าเป็นหญิงชราที่ยังคงมีใจรักในการดำน้ำใต้ทะเลและออกไปพบเจอกับฉลาม ชนิดพันธุ์ที่เธอรักและใช้ชีวิตเพื่อปกป้องพวกมันมาโดยตลอด
เรามิอาจกล่าวได้ว่าผู้คนทั้งโลกจะเข้าใจถึงภาพลักษณ์ของฉลามที่เป็นสัตว์ที่สุดแสนน่ารักในสายตาของเธอ แต่ภาพของสารคดีตลอดทั้งเรื่องนี้ที่เผยให้ภาพของเธอที่แหวกว่ายใต้ทะเลเคียงข้างฉลามได้อย่างน่าอัศจรรย์ ผ่านกาลเวลาหลายยุคหลายสมัย อาจทำให้ผู้ชมเข้าใจถึงความเชื่อของเธอ และอาจลบล้างภาพสัตว์ร้ายออกไป และตื่นตาตื่นใจกับภาพที่หญิงคนหนึ่งแหวกว่ายไปยังโลกใต้ทะเลเคียงข้างไปกับฉลามอย่างมีความสุข
รับชมภาพยนตร์สารคดีPlaying with Sharks โดยเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ได้แล้ววันนี้ทางสตรีมมิง Disney+ Hotstar
เรื่อง เกียรติศักดิ์ หมื่นเอ