แมวดำ หรือ แมวสีดำ มักถูกมองว่าเป็นตัวแทนของความชั่วร้าย ความโศกเศร้า ลางร้าย หรือบางแห่งอาจเป็นสัญลักษณ์ของความตาย รวมถึงในประเทศไทย ดังเช่นความเชื่อที่ว่า หาก ‘แมวดำวิ่งตัดหน้ารถ’ จะนำมาซึ่งความโชคร้าย ความเชื่อเหล่านี้ทำให้แมวดำได้รับการปฏิบัติที่ดีน้อยกว่าแมวสีอื่น ๆ
ในการสำรวจแมวจำนวนกว่า 8,000 ตัว ที่ศูนย์พักพิงรัฐเคนตักกี้ สหรัฐอเมริกา พบว่าแมวดำมีแนวโน้มจะถูกฆ่าตายมากกว่า และมีโอกาสถูกรับเลี้ยงน้อยกว่าแมวสีอื่น ๆ โดยเฉพาะแมวสีขาว หรือมีข่าวการทำร้ายแมวดำจนพิการและถึงตายหลายครั้ง
นักจิตวิทยาและปรัชญาจากมหาวิทยาลัยเท็กซัส ได้ทำวิจัยเกี่ยวกับ ‘อคติของแมวดำ’ (Black cats bias) โดยให้คะแนนในแบบทดสอบเกี่ยวกับ ความเป็นมิตร ความก้าวร้าว ความเต็มใจเลี้ยง และความสามารถในการอ่านอารมณ์ อีกทั้งยังได้ทำแบบทดสอบด้านความเชื่อทางศาสนา ทัศนคติการเหยียดเชื้อชาติ และความเชื่อเหนือธรรมชาติ
พวกเขาพบว่า ผู้ที่เชื่อเรื่องโชคลางสูง จะมีแนวโน้มเกิดทัศนคติไม่ดีต่อแมวดำมากกว่าแมวสีอื่น ๆ ผลลัพธ์ยังชี้ให้เห็นว่า ผู้ที่เชื่อเรื่องเหนือธรรมชาติไม่สามารถอ่านอารมณ์ของแมวดำได้ และให้คะแนนด้านลบเกี่ยวกับความเป็นมิตร และความก้าวร้าว
โดยสรุปแล้วมีความเชื่อ 3 ประการดังนี้ คือ 1. แมวดำเป็นมิตรน้อยกว่า และก้าวร้าวกว่าแมวสีอื่น 2. อารมณ์ของแมวดำอ่านยาก เข้าใจยากกว่า และ 3.อคติของแมวดำมีความสัมพันธ์เชิงบวกกับความเชื่อเรื่องโชคลาง
แต่เหตุใดกันมนุษย์ถึงเชื่อมโยงเรื่องร้าย ๆ เข้ากับแมวที่มีสีดำ มีความเป็นไปได้หลายประการ ผู้คนที่ได้รับการปลูกฝังให้หนักแน่นทางความเชื่อทางศาสนา อาจเชื่อมโยงสีดำเข้ากับความชั่วร้าย เนื่องจากสีดำถือเป็นสัญลักษณ์ของ ผี มาร ซาตาน ทำให้พวกเขามองเห็นทุกอย่างที่เป็นสีดำคือความชั่วร้ายรวมถึงแมวด้วย
นอกจากนี้ ทัศคติเรื่องการเหยียดสีผิวในคนอาจถูกรวมเข้ากับแมวด้วยเช่นกัน เมื่อมนุษย์หลายกลุ่มยังมองว่า คนสีผิวคล้ำมีความแตกต่างในทางลบ แมวที่มีสีเข้มโดยเฉพาะสีดำก็อาจมีสิ่งทางลบอะไรบางอย่างอยู่ รวมถึงความเป็นไปได้ที่ว่าหลายคนอ่านสีหน้าแมวหรืออารมณ์ของแมวสีดำได้ยากกว่า
และมนุษย์นั้นมักกลัวในสิ่งที่ตนเองไม่เข้าใจอย่างถ่องแท้ การอ่านสีหน้าแมวดำก็เช่นกัน พวกเขาจึงกลัวพร้อมกับสร้างความชั่วร้ายให้แมวดำตามความเชื่อที่แตกต่างกันไปในแต่ละวัฒนธรรม เมื่อรวมกันทั้งหมดแล้ว แมวดำได้รับความเอ็นดู เห็นอกเห็นใจ และถูกมองว่าน่ารักน้อยกว่าแมวสีอื่น ๆ อย่างมาก
อย่างไรก็ตาม ตามความเชื่อสมัยก่อนของคนไทย นิตยสารศิลปวัฒนธรรม (Slipa-mag. com) ได้เขียนเอาไว้ว่า คนไทยโบราณเชื่อว่า ‘แมวดำคือแมวดี แมวอัปรีย์คือแมวขาว’ อ้างจากตำราโบราณของไทยว่าด้วยแมวลักษณะต่าง ๆ แต่คาดว่าเมื่อคนไทยรับเอาวัฒนธรรมอื่น ๆ เข้ามาพร้อมกับความเชื่อ ทัศนคติของแมวดำจึงเปลี่ยนไป
ทางที่ดีที่สุดที่เราจะช่วยแมวดำได้คือการปัดเป่าความเชื่อ ทัศนคติ หรืออคติต่าง ๆ เกี่ยวกับความโชคร้ายให้หมดไป และเราจะพบว่าแมวดำนั้นน่ารักเหมือนแมวสีอื่น ๆ เช่นกัน
สืบค้นและเรียบเรียง วิทิต บรมพิชัยชาติกุล
ที่มา
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31033416/
https://www.silpa-mag.com/history/article_699
https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-nature-deception/202210/the-truth-about-black-cat-bias
https://cosmosmagazine.com/people/spooky-halloween-science/
https://medium.com/creatures/why-black-cats-are-unlucky-b0eea4274226