หากคุณคิดว่ามนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตสายพันธุ์เดียวที่มีพิธีฝังศพ คุณอาจต้องคิดใหม่ เพราะมด, ผึ้ง และปลวกเองก็มีธรรมเนียมสำหรับพวกที่ตายไปแล้ว ด้วยการย้ายร่างของพวกเขาออกไปจากรังหรือฝังกลบซะ
อาณาจักรแมลงคือกลุ่มสังคมที่ต้องเผชิญกับเชื้อโรคหลายชนิด ดังนั้นแล้วการกำจัดศพของสมาชิกที่ตายไปแล้วจึงเป็นการป้องกันการเกิดโรคระบาด ด้วยการย้ายสมาชิกตายแล้วที่มีความเสี่ยงให้เกิดการติดเชื้อออกไปจากอาณาจักร
มด
ในอาณาจักรมดที่ยิ่งใหญ่ มดงานจะทำหน้าที่เป็นสัปเหร่อพาร่างของสมาชิกที่ตายไปแล้วออกไปจากรัง ในขณะที่บางสายพันธุ์พวกมันเลือกที่จะกลบฝังแทน
อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาใหม่ที่ตีพิมพ์ลงในวารสาร BMC Evolutionary Biology พบว่าในอาณาจักรมดที่เพิ่งสร้างขึ้นใหม่ และยังไม่มีมดงาน ราชินีมดจะเป็นผู้ฝังสมาชิกแทนด้วยการกัดให้เป็นชิ้นๆ ก่อนฝัง รายงานจาก คริส พูล ผู้ศึกษาชีววิทยาวิวัฒนาการจากมหาวิทยาลัย Royal Holloway ในกรุงลอนดอน
“ปกติแล้ว ถ้าเราคิดถึงราชินีมด เราจะคิดถึงสมาชิกราชวงศ์ที่อาศัยอยู่ภายในใจกลางอาณาจักรที่ได้รับความคุ้มครองจากบรรดาคนงานและไม่จำเป็นต้องเผชิญกับความเสี่ยงไปกับงานต่างๆ ในรัง” เขากล่าว “แต่ผลการศึกษาของเราชี้ให้เห็นว่าพวกมันมีความสามารถที่จะปฏิบัติงานแบบนั้นได้” เพราะในการกำจัดมดที่ตายไปแล้ว จะเป็นการลดความเสี่ยงที่ตัวราชินีมดเองจะตายถึง 7 เท่า
ผึ้ง
ในรังผึ้ง ผึ้งตัวที่ตายหรือป่วยจะถูกจำกัดอย่างรวดเร็ว โดยผึ้งที่ทำหน้าที่เป็นสัปเหร่อจะใช้กรามของมันคีบสมาชิกที่ตายไปแล้ว นำออกมาวางไว้ด้านนอกของรัง
แมลงสายพันธุ์นี้ขึ้นชื่อเรื่องความรวดเร็วในการกำจัดสมาชิกที่ตาย ผลการศึกษาในปี 1983 ที่ตีพิมพ์ลงในวารสาร Animal Behavior พบว่าในเวลา 1 ชั่วโมงผึ้งกำจัดซากศพได้รวดเร็วกว่าที่การระบาดจะฆ่าผึ้งตัวอื่นๆ เสียอีก โดยบรรดาผึ้งที่ทำหน้าที่เป็นสัปเหร่อเหล่านี้เป็นผึ้งวัยกลางคน ที่มีจำนวนคิดเป็นสัดส่วน 1-2% ของรังเท่านั้น
ปลวก
ในขณะที่แมลงส่วนใหญ่ย้ายซากศพออกจากรัง ปลวกกลับเลือกที่จะฝังพวกที่ตายแล้วในรังแทนเช่นเดียวกับแมลงอื่นๆ การเปลี่ยนแปลงทางเคมีของร่างกายช่วยให้พวกมันระบุได้ว่าแมลงตัวไหนได้ตายไปแล้ว
ปลวกใต้ดินตะวันออก (Reticulitermes flavipes) จัดการกับสมาชิกที่ตายแล้วในเวลาเพียงไม่กี่นาที ด้วยวิธีเดียวกันกับผึ้ง ปลวกสัปเหร่อจะสัมผัสกับพวกที่ตายไปแล้วด้วยหนวดของพวกมัน ก่อนที่จะย้ายร่างเหล่านั้นด้วยกราม
ผลการศึกษาในปี 2013 ที่ตีพิมพ์ลงในวารสาร Scientific Reports พบว่าปลวกใต้ดินตะวันออกจะมีพฤติกรรมที่ต่างออกไป หากหนึ่งในพวกที่ตายนั้นเป็นญาติใกล้ชิดกับมัน อย่างไรก็ตามไม่ว่าพวกที่ตายจะมาจากไหน พวกมันจะถูกพาไปยังห้องพิเศษที่ใช้ในการรีไซเคิลและดึงสารอาหาร แต่หากปลวกที่ตายเป็นสายพันธุ์ Dark Southeastern มันจะถูกฝังโดยปลวกงานที่ทำหน้าที่เป็นปลวกยาม นอกจากนั้นนักวิจัยยังพบว่าปลวกเหล่านี้ใช้เวลาในการจัดการกับปลวกที่ตายไปแล้วที่มีความใกล้ชิดกับสายพันธุ์ตัวเองมากกว่าเป็น 10 เท่า เมื่อเทียบกับปลวกพันธุ์เดียวกัน
เรื่อง แอลลี่ วิลกินสัน
อ่านเพิ่มเติม