ช่างภาพผู้ตกเข้าไปอยู่ท่ามกลางสภาพแวดล้อมอันปั่นป่วนที่สุดแห่งหนึ่งของแอฟริกา ค้นพบสิ่งปลอบประโลมใจ ขณะตกปลาแบบ ฟลายฟิชชิ่ง ในพื้นที่สูงอันเขียวชอุ่มของเคนยา
————————————————
นั่นคือแสงสุดท้ายในหุบเขา และเสียงน้ำตกก็กลบเสียงอื่นๆทั้งหมด ผมเดินเลียบไปตามชายน้ำกับสุนัขของผมชื่อโมซี ซึ่งไม่ได้ยินเสียงอะไรเลยเพราะเสียงน้ำตกทำให้มันหวาดระแวง ทั้งๆที่ตัวใหญ่มาก มันกลับวิ่งเหยาะๆ อยู่ตรงข้อเท้าผม หากมองเผินๆ เราเดินไปตกปลา แต่จริงๆแล้ว เรากำลังขยับเข้าหาแรงกระตุ้นของนักธรรมชาติวิทยาผู้ล่วงลับไปนานแล้ว เช่น จอห์น เบอร์โรส์, จอห์น มิวร์, ลอเรน ไอเซอลีย์ และพ่อแม่ของผม นอร์แมนกับพอลลา ซึ่งทุกวันนี้ยังมีชีวิตอยู่ แต่อาศัยอยู่ไกลจากหุบเขาในเคนยาแห่งนี้ เสียงของพวกเขาแนะนำให้เดินเข้าไปในป่า เลียบไปตามริมฝั่งแม่น้ำซึ่งในยามเย็นท้องฟ้าจะเป็นสีน้ำเงินเข้ม คุณอาจพบท่วงทำนองแห่งชีวิตที่พยายามไขว่คว้า แต่มักหนีหาย ที่นั่น ท่ามกลางหมู่ปลาและดอกไม้ อีกทั้งพลังที่ร้อยรวมพวกมันเข้าด้วยกัน คุณอาจสงบศึกกับความกังวลในจิตใจของตัวเอง
ผมเริ่มเดินทางเข้าไปยังที่สูงทางตอนกลางของเคนยาเมื่อปี 2013 ด้วยความหวังว่า แม่น้ำที่นั่นอาจใช้พลังอำนาจในการเปลี่ยนแปลงผม ลบเหลี่ยมมุมอันแหลมคมของผม เช่นเดียวกับที่สายน้ำขัดก้อนหินบนเส้นทางจนมันวาวเมื่อเวลาผ่านไป ผมไม่เคยเป็นอิสระจากความบีบคั้นทางอารมณ์ แต่การทำงานเป็นช่างภาพข่าวในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยความขัดแย้งรุนแรงที่สุดบางแห่งของแอฟริกาอยู่นานหลายปีฝากบาดแผลเพิ่มเติมให้ผม นานวันเข้าผมเริ่มแยกไม่ออกระหว่างความขัดแย้งในตัวเองกับความขัดแย้งที่ผมได้เป็นประจักษ์พยานผ่านเลนส์ พวกมันค่อยๆ ร้อยรัดเข้าด้วยกัน และผมรู้สึกถึงความตึงเครียดและความอึดอัดจากแก่นแกนที่แผ่ขยายออกไปเรื่อยๆ
ผมหวังว่าแม่น้ำที่นั่นอาจใช้พลังอำนาจในการเปลี่ยนแปลงผม ลบเหลี่ยมมุมอันแหลมคมของผม เช่นเดียวกับที่สายน้ำขัดก้อนหินบนเส้นทางจนมันวาวเมื่อเวลาผ่านไป
การตกปลาแบบฟลายฟิชชิ่งซึ่งมีทั้งการผูกเหยื่อ ลุยน้ำ และเหวี่ยงสายออกไปเป็นจังหวะ ดูเหมือนจะเป็นยาแก้ความเจ็บปวดที่เกิดจากการถ่ายภาพความทุกข์ทรมาน ดังที่ผมทำบ่อยครั้งในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ผมไม่ได้เหวี่ยงสายเบ็ดมาตั้งแต่อายุราว 10 ขวบ สมัยที่ผมเคยใช้เหยื่อและเหยื่อปลอมตกปลาในน่านน้ำของมหาสมุทรแอตแลนติกซึ่งล้อมรอบสถานที่ที่ผมใช้ชีวิตวัยเด็ก เพื่อนชายของแม่ผมในเวลานั้นสอนพื้นฐานการตกปลาให้ผม เขาเป็นชายร่างใหญ่ใจดี ผู้เคยทำงานเป็นพนักงานสอบสวนในหน่วยรบพิเศษของสหรัฐฯ อันเป็นประสบการณ์ที่ทิ้งรอยแผลเป็นไว้ให้เขา ยามพลบค่ำตามท่าเทียบเรือ มือของเขาวางสบายๆอยู่บนคันเบ็ด เขาดูผ่อนคลายสบายอารมณ์
ช่วงว่างระหว่างการทำงานที่ได้รับมอบหมาย ผมเริ่มขับรถหนีจากความวุ่นวายในกรุงไนโรบีที่ผมอาศัยอยู่ ไปยังเนินเขาลูกระนาดอันอุดมสมบูรณ์ซึ่งล้อมรอบแม่น้ำรากาตีและมาทีโอยาทางตอนกลางของเคนยา แม่น้ำรากาตีไหลช้าๆ ผ่านป่าพื้นเมืองที่ได้รับการคุ้มครอง ส่วนแม่น้ำมาทีโอยาไหลผ่านใจกลางพื้นที่ผลิตชาของเคนยา ใกล้กับที่ลาดชันของทิวเขาอาเบอร์แดร์และยอดเขาธารน้ำแข็งที่กำลังถอยร่นของเมานต์เคนยา แม่น้ำทั้งสองเป็นถิ่นอาศัยของประชากรปลาเทราต์สีน้ำตาลและปลาเทราต์สายรุ้ง ซึ่งได้อานิสงส์จากโครงการเพาะขยายพันธุ์ของสโมสรตกปลาและบ้านพักไม่กี่แห่งที่อยู่ใกล้ๆ
ผมมักจะพักในกระท่อมเรียบง่ายริมฝั่งแม่น้ำมาทีโอยาซึ่งได้ยินเสียงแม่น้ำตลอดเวลา ที่นั่น ผมติดตามจอห์น อึนไก โมเสส ชายวัย 57 ปีผู้คล่องแคล่ว ที่เคลื่อนกายไปตามก้อนหินเปียกๆด้วยท่วงท่าสง่างามและมั่นใจ ชีวิตของจอห์นเริ่มต้นขึ้นตอนที่ความงดงามของหุบเขาแปดเปื้อนจากความขัดแย้งและความอยุติธรรม เขาเกิดเมื่อปี 1961 ในหมู่บ้านคีอามูตูรีที่อยู่เหนือแม่น้ำ แม่ของเขาถูกกักขังเช่นเดียวกับเพื่อนร่วมชาติชาวเคนยาราวหนึ่งล้านคน ตอนที่นักล่าอาณานิคมชาวอังกฤษหาทางปราบปรามขบวนการติดอาวุธเพื่อเรียกร้องอิสรภาพ เรื่องราวของเขาเตือนใจผมว่า ความรุนแรงและความทารุณโหดร้ายอาจเกิดขึ้นในสถานที่อันเงียบสงบที่สุดได้
ใกล้หมู่บ้าน จอห์นชี้ไปยังสระน้ำนิ่งสงบที่ฝูงปลาว่ายวนกินอาหาร ผมเดินลุยน้ำ เคลื่อนไหวอย่างระมัดระวังท่ามกลางก้อนหินและกระแสน้ำเชี่ยว แล้วเหวี่ยงสายเบ็ด ในการมาเยือนครั้งแรกๆ ผมไม่รู้หลักการของการตกปลาแบบฟลายฟิชชิ่งเลย ทั้งการเลือกเหยื่อ และการตีสายเบ็ดโดยให้ลอยอยู่บนผิวน้ำอย่างอิสระพอที่ปลาจะเข้าใจผิดว่า แมลงปลอมเป็นของจริง ผมเชื่ออย่างที่พวกมือใหม่ส่วนใหญ่เชื่อว่า ความยากของการตกปลาแบบฟลายฟิชชิ่งอยู่ที่การตวัดสายให้พุ่งไปข้างหน้าและข้างหลัง ในความเป็นจริง การตกปลาแบบฟลายฟิชชิ่งเป็นการเรียนรู้ที่ซับซ้อนทั้งด้านเทคนิคและนิเวศวิทยาซึ่งต้องมีความรู้เรื่องจังหวะของแม่น้ำและวิธีกินอาหารของปลา
การตกปลาแบบฟลายฟิชชิ่งเป็นการเรียนรู้ที่ซับซ้อนทั้งด้านเทคนิคและนิเวศวิทยาซึ่งต้องมีความรู้เรื่องจังหวะของแม่น้ำและวิธีกินอาหารของปลา
เมื่อจอห์นกับผมเดินข้ามแม่น้ำ ผมรู้ว่าเรามีนิยามของการตกปลาแบบฟลายฟิชชิ่งต่างกัน จอห์นชอบการจับปลามากกว่าจะสู้กับมัน และบางครั้งก็ใช้เหยื่อจริง วิธีของเขาได้ผล แต่สำหรับเป้าหมายที่ครุ่นคิดมากกว่านั้นของผม ผมตัดสินใจใช้วิธีที่ช้ากว่าและได้ผลน้อยกว่า จอห์นอาจสอนผมได้เกี่ยวกับแม่น้ำ ประวัติศาสตร์และระบบนิเวศของแม่น้ำ แต่รายละเอียดของเทคนิคการตกปลาจะเป็นความท้าทายของผมเอง
ดังนั้น ช่วงเวลาแห่งการเรียนรู้อันเงียบสงบจึงเริ่มต้นขึ้น ผ่านทางหนังสือและเว็บไซต์ การลองผิดลองถูก ในศิลปะของความอดทนและสง่างาม แต่ถึงแม้ช่วงเริ่มแรกจะไม่ประสบความสำเร็จ การเดินทางระยะสั้นๆ ก็ทำให้ผมทั้งสบายใจและตื่นเต้น เมื่อผมเดินไปเหวี่ยงเบ็ด และนั่งลงเขียนหนังสือ ผมเข้าใจดีว่าการทำให้ปลากินเบ็ดเป็นข้ออ้างในการสำรวจและเฝ้าสังเกต
และเมื่อปลาเริ่มกินเหยื่อปลอม ผมก็รู้ว่า แม่น้ำให้ผมมากกว่าที่ผมขอ ผมมาถึงเพื่อแสวงหาความสงบและการฆ่าเวลา อันเป็นการถ่วงน้ำหนักกับความเครียดในชีวิต แต่พอผมเดินลุยลงไปในแอ่งน้ำวน เข้าสู่มหาวิหารแห่งม่านหมอก ผืนป่า และใบไม้ ผมรู้สึกเชื่อมโยงกับธรรมชาติ เหมือนที่เคยเป็นในช่วงฤดูร้อนตอนเป็นเด็ก เมื่อฉลามทรายและปลาปักเป้าทำให้ผมใจเต้นแรงด้วยความสงสัยใคร่รู้
เรื่องและภาพถ่าย พีต มัลเลอร์
————————————–
พีต มัลเลอร์ เป็นนักเล่าเรื่องของเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ผู้ใช้การถ่ายภาพและการวิจัยด้านชาติพันธุ์วรรณาเพื่อสำรวจผลกระทบทางอารมณ์ของความเสื่อมโทรมด้านสิ่งแวดล้อม
อ่านสารคดีฉบับเต็มได้ในนิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย เดือนสิงหาคม 2562
สารคดีแนะนำ
