ช่างภาพอยู่ 1 ปีที่ สฟาลบาร์ เพื่อบันทึกภาพปีแห่งอากาศสุดขั้ว
กลุ่มเกาะ สฟาลบาร์ ในมหาสมุทรอาร์กติกเป็นสถานที่ที่อุณหภูมิสูงขึ้น
เร็วที่สุดในโลก เพื่อบันทึกว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศส่งผลกระทบต่อผืนดิน น้ำ และสัตว์ป่าอย่างไร ช่างภาพใช้ชีวิตอยู่ที่นั่นตลอดสี่ฤดูกาล
“มันทำให้คุณรู้สึกตัวเล็กไปเลยครับ” สเตฟาโน อุนเทอร์ไทเนอร์ พูดถึง สฟาลบาร์ กลุ่มเกาะของนอร์เวย์ ทางเหนือของมหาสมุทรอาร์กติกที่ซึ่งเขาและครอบครัวอาศัยอยู่เป็นเวลาหนึ่งปี เมื่อปี 2019 ช่างภาพชาวอิตาลีผู้นี้ พาภรรยา สเตฟานี ลูกชายและลูกสาววัยเด็ก มายังลองเยียร์บิวเอน นิคมขนาดใหญ่ที่สุดในสฟาลบาร์ พวกเขา รู้สึกผ่อนคลายทันที แม้เมืองนี้จะเป็นบ้านของคนเพียง 2,100 คน ซึ่งมีทั้งนักวิทยาศาสตร์ ผู้ประกอบการท่องเที่ยวและนักศึกษา คนเหล่านี้มาจากทั่วทุกมุมโลกและมีอยู่ด้วยกันราว 50 สัญชาติ
เพื่อเรียนรู้ว่าระบบนิเวศที่เปราะบางเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรในโลกที่อุณหภูมิสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว อุนเทอร์ไทเนอร์ออกตามหาสัตว์ป่าเขตอาร์กติก เขาเดินทางโดยรถสโนว์โมบิล และเดินเท้า พร้อมด้วยกล้องส่องทางไกล และปืนไรเฟิลที่เป็นกฎต้องพกพาไปเมื่อออกนอกเมือง ตลอดจนอุปกรณ์ถ่ายภาพ เขาพบฟยอร์ดกำลังละลาย หิมะถล่มบ่อยครั้งขึ้น และชั้นดินเยือกแข็งคงตัวที่ชุ่มด้วยน้ำฝนกลายเป็นน้ำแข็งปกคลุมพืชพรรณ ที่สัตว์ป่าต้องกินเพื่อมีชีวิตรอด
อุนเทอร์ไทเนอร์กลัวว่าพื้นที่นี้ “กำลังเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วมากเสียจนเมื่อถึงที่สุดแล้วสัตว์ป่าส่วนใหญ่ จะไม่สามารถวิวัฒน์ด้วยความรวดเร็วเช่นนั้น เพราะพวกมันปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมนี้เป็นอย่างดีแล้ว”
อ่าวซาสเซนฟยอร์เดนในภาพนี้เป็นช่วงต้นเดือนมีนาคม แผ่กว้างเลยหมู่ยอดเขาที่นักปีนเขาชื่นชอบ บรรดาฟยอร์ดขนาดเล็กกว่า ในกลุ่มเกาะของนอร์เวย์แห่งนี้เคยปกคลุมด้วยน้ำแข็งในฤดูหนาว แต่อุณหภูมิที่สูงขึ้นในปัจจุบันทำให้น้ำไหลเข้ามาในบางแห่ง ตลอดทั้งปีหมีขั้วโลกวัยเยาว์ที่อยากรู้อยากเห็นตัวหนึ่งเฝ้ามองช่างภาพ สเตฟาโน อุนเทอร์ไทเนอร์ จากชายฝั่ง เมื่อน้ำแข็งทะเลช่วงฤดูหนาว ก่อตัว หมีขั้วโลก (ยกเว้นตัวที่ตั้งท้อง) จะเดินข้ามเพื่อไปหาอาหาร ความที่สฟาลบาร์เป็นจุดศูนย์กลางของการเปลี่ยนแปลง สภาพภูมิอากาศ หมีขั้วโลกที่นี่ต้องปรับตัวให้เข้ากับน้ำแข็งทะเลที่ลดน้อยลงทุกทีกวางเรนเดียร์สฟาลบาร์เพศผู้ต่อสู้กันเพื่อแย่งฮาเร็มกวางเพศเมียที่กวางเพศผู้ตัวหนึ่งต้อนไว้ในช่วงฤดูผสมพันธุ์ ผู้ชนะไล่ผู้แพ้ออกไป ฝนที่ตกลงมาแทนที่จะเป็นหิมะเป็นอันตรายต่อกวางเรนเดียร์ เพราะน้ำแข็งจะปกคลุมพืชพรรณที่กวางต้องกินเพื่ออยู่รอดช่วงปลายเดือนพฤษภาคม ห่านหน้าขาวมาถึงแหล่งผสมพันธุ์บนผาสูงในบางพื้นที่ของสปิตส์เบอร์เกน ซึ่งเป็นเกาะใหญ่ที่สุด ของสฟาลบาร์ ก่อนเพศเมียวางไข่ เพศผู้และเพศเมียที่ผสมพันธุ์แล้วจะยังคงอยู่ด้วยกันเพื่อปกป้องบริเวณทำรังจากห่านคู่อื่นๆสุนัขจิ้งจอกอาร์กติกงอกขนหนาที่ช่วยป้องกันความหนาวเย็นในฤดูหนาว ซ้าย: สุนัขจิ้งจอกมองหาเศษเนื้อบนซากกวางเรนเดียร์ ที่ถูกแทะจนเกลี้ยงซึ่งเป็นแหล่งอาหารที่หายากในฤดูหนาว พอถึงฤดูร้อน สุนัขจิ้งจอกกินไข่และลูกนกในรังเป็นหลัก และบางครั้งก็กินลูกแมวน้ำเพื่อพยายามขับไล่สุนัขจิ้งจอกที่กำลังล่าเหยื่อ นกนางนวลแกลบอาร์กติกจะบินทิ้งดิ่งลงมาและจิก ซึ่งได้ผลดีจนสัตว์ชนิดอื่นทำรังใกล้มันเพื่อได้ประโยชน์จากการปกป้องนี้สุนัขจิ้งจอกขโมยไข่เป็ดไอเดอร์ เพื่อช่วยในการเอาชีวิตรอดในฤดูหนาว สุนัขจิ้งจอกบุกโจมตีคอโลนีของนกและสะสมอาหารในฤดูร้อนอะไรทำให้อุนเทอร์ไทเนอร์รู้สึกประหลาดใจจริงๆ ในช่วงหนึ่งปีที่เขาอาศัยอยู่ในสฟาลบาร์ “การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมนี้เกิดขึ้นเร็วมากครับ” เขาบอก ในเดือนสิงหาคมที่แอดเวนต์ดาเลน ซึ่งเป็นหุบเขาแห่งหนึ่งบนเกาะสปิตส์เบอร์เกน เขาตกตะลึงกับทิวทัศน์นี้ นั่นคือทุ่งทุนดรากำลังเปลี่ยนสี ขณะที่ฤดูร้อนแสนสั้นของอาร์กติกสิ้นสุดลงในแอดเวนต์ดาเลน กวางเรนเดียร์สฟาลบาร์ตรวจตราฝูงเพศเมียที่มันรวบรวมมาสำหรับผสมพันธุ์การตั้งท้องนานเจ็ดเดือนของกวางเรนเดียร์เพศเมียมักสิ้นสุดลงในเดือนมิถุนายนโดยให้กำเนิดลูกกวางตัวเดียว กวางชนิดย่อยที่พบเฉพาะในสฟาลบาร์และเคยถูกล่าจนเกือบสูญพันธุ์นี้ ฟื้นตัวดีมาก แต่แทบไม่มีสิ่งใดรับประกันความอยู่รอดของพวกมัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับกวางวัยเยาว์อย่างลูกกวางตัวนี้กวางเพศผู้ยังไม่เต็มวัยสองตัวที่ดมกลิ่นกันและกันหลังจากเล่นต่อสู้ในฤดูติดสัดจากหน้าผาเหนือหุบเขาบยอร์นดาเลน อุนเทอร์ไทเนอร์สังเกตเห็นความเคลื่อนไหวบนน้ำแข็งที่ล่องลอยอยู่ด้านล่าง “การพบหมี สักตัวเป็นความฝันครับ” เขาบอก แต่ “คล้ายจะเป็นฝันร้ายในเวลาเดียวกันด้วย” หมีขั้วโลกที่สฟาลบาร์และมนุษย์มีความสัมพันธ์ ไม่ค่อยดี แต่ละชนิดฆ่ากันและกัน แม้จะเกิดขึ้นไม่บ่อยนักเรื่อง นีนา สตรอคลิก
ภาพถ่าย สเตฟาโน อุนเทอร์ไทเนอร์
แปล ปณต ไกรโรจนานันท์
ติดตามสารคดี ปีแห่งอากาศสุดขั้ว ฉบับสมบูรณ์ได้ที่นิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย เดือนพฤษภาคม 2566
สั่งซื้อนิตยสารได้ที่ https://www.naiin.com/product/detail/576825