ในสถานการณ์ปัจจุบัน ผู้ป่วยโควิด-19 ในประเทศไทยเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ประชาชนมองหาสิ่งต่างๆ ที่จะช่วยทำให้ตนเองปลอดภัย เมื่อเร็ว ๆ นี้ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกค้นพบว่า สารสกัดสมุนไพร ฟ้าทะลายโจร มีสรรพคุณในการฆ่าไวรัสโคโรนา 2019 ในหลอดทดลองได้ จึงทำให้ประชาชนต่างให้ความสนใจหาผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรมาบริโภคเป็นจำนวนมาก นับเป็นปรากฎการณ์ที่ทำให้คนไทยตื่นตัวในการดูแลและป้องกันตนเองมากขึ้น แต่ในการใช้ยาสมุนไพรฟ้าทะลายโจรในมนุษย์มีประสิทธิภาพป้องกันโควิด – 19 ได้จริงหรือ
ฟ้าทะลายโจร มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Andrographis paniculata ( Burm.f. ) Wall. ex Nees เป็นสมุนไพรที่มีรสขม ส่วนของใบมีสรรพคุณในการรักษาอาการไข้ ไอ และท้องเสีย ต่อมาค้นพบสารสำคัญในใบ คือสารแอนโดรกราฟาไลด์ มีฤทธิ์ลดการบีบตัวของลำไส้ ต้านเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของอาการท้องเสีย ช่วยรักษาอาการไอ เจ็บคอ ป้องกันและบรรเทาหวัด
ในการศึกษาเปรียบเทียบการใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อป้องกันหวัด ซึ่งทำในช่วงฤดูหนาว โดยให้นักเรียนรับประทานยาเม็ดฟ้าทะลายโจรแห้ง ขนาด 200 มิลลิกรัมต่อวัน ติดตามผลไปในเดือนแรกของการทดลองไม่พบความแตกต่างระหว่างกลุ่มที่รับประทานยาและกลุ่มควบคุม
แต่หลังจาก 3 เดือนของการทดลองพบว่าอุบัติการณ์การเป็นหวัดในกลุ่มที่ได้ฟ้าทะลายโจรลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม โดยอัตราการเป็นหวัดในกลุ่มที่ได้รับฟ้าทะลายโจรเท่ากับร้อยละ 20 ในขณะที่กลุ่มควบคุมมีอัตราการเป็นหวัดเท่ากับร้อยละ 62 อาจสรุปได้ว่า ฟ้าทะลายโจรให้ผลป้องกันของยา (the attributable protective effect) เท่ากับร้อยละ 33
การวิจัยในหลอดทดลอง พบฟ้าทะลายโจรมีฤธิ์ต้านไวรัสไข้หวัดนก (H9N1 และ H5N1) และไวรัสไข้หวัดใหญ่ (H1N1) ซึ่งคาดว่า เป็นกระบวนการผ่านกลไกยับยั้งการเข้าจับระหว่างไวรัสกับเซลล์ หรือยับยั้ง H1N1 ที่ทำให้เซลล์ตาย
สามารถรับประทานได้อย่างปลอดภัยในผู้ใหญ่ ติดต่อกันไม่เกิน 3 เดือน และในเด็กไม่เกิน 1 เดือน แต่ข้อมูลจากบัญชีหลักแห่งชาติ 2562 ระบุให้รับประทานสมุนไพรฟ้าทะลายโจรติดต่อกันได้ไม่เกิน 3 วันเพื่อความปลอดภัย
ที่ผ่านมามีการศึกษาแบบจำลองภาพสามมิติที่ประเทศจีน ระหว่างสารแอนโดรกราฟาไลด์กับโควิด-19 พบว่า สามารถลดการเจริญเติบและลดการแบ่งเซลล์ของไวรัสได้ จึงเป็นที่มาที่กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกนำมาศึกษาต่อยอดในหลอดทดลองในประเทศไทย
เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน 2020 ที่กระทรวงสาธารณสุข พญ.อัมพร เบญจพลพิทักษ์ รักษาราชการอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กล่าวถึงความคืบหน้าการวิจัยฟ้าทะลายโจรป้องกันโรคโควิด-19 ว่า การวิจัยฟ้าทะลายเพื่อหวังผลในการป้องกันโรคโควิด-19 แต่เรายังไม่เห็นผลตรงนี้ สิ่งที่ได้ในการทดลองในหลอดทดลอง คือ พบว่าสารแอนโดรกราฟาไลด์ในฟ้าทะลายโจร มีฤทธิ์ในการยับยั้งการแพร่จำนวนของไวรัสในเซลล์ ในหลอดทดลอง แปลว่ามีแนวโน้มที่ดีในการยับยั้งไวรัสเมื่อเข้าสู่ร่างกายแล้ว ขณะนี้อยู่ระหว่างติดตามเก็บตัวอย่างในคนให้มากกว่านี้ เพราะวันนี้มีตัวอย่างเพียงหลักสิบเท่านั้น
“ในการทดลองในคนนั้นเรามีการให้ฟ้าทลายโจรในปริมาณสูงกว่าโรคหวัดทั่วไป จากนั้นได้ทำการติดตาม พบว่าอาการหวัดปกติ เจ็บคอ นั้นหายได้เร็วขึ้น กว่ากลุ่มที่ไม่ได้รับฟ้าทลายโจร แต่การใช้ต่อเนื่องนั้นกำลังเก็บกลุ่มตัวอย่างเพิ่ม แต่ตอนนี้เราไม่มีเคสในประเทศ จึงอาจไม่ได้เร็วนัก” พญ.อัมพร กล่าว
อย่างไรก็ตาม แม้จะยังไม่มีข้อสรุปในเรื่องการป้องกันโควิด -19 แต่ฟ้าทะลายโจรสามารถใช้เพื่อป้องกันโรคหวัด โดยใช้ต่อเนื่อง 3 วัน หากอาการไม่ดีขึ้น ไอหนักขึ้น และไม่สบายเนื้อสบายตัว ให้หยุดใช้แล้วไปพบแพทย์ทันที หรือหากมีอาการแพ้ก็ขอให้หยุด ซึ่งอาการแพ้ที่สังเกตได้คือ คันตามเนื้อตัว และหน้าตา เป็นต้น ทั้งนี้ ผู้หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตรไม่ควรใช้ฟ้าทะลายโจร นอกจากนี้ยังไม่ควรใช้ในกลุ่มผู้ป่วยเส้นเลือดในสมองที่ใช้ยาเกี่ยวกับการแข็งตัวของเลือด ควรได้รับคำปรึกษาจากแพทย์ก่อน รวมถึงผู้ที่กำลังใช้ยาลดความดันโลหิตสูงก็ต้องปรึกษาแพทย์เช่นเดียวกัน
ผู้ที่รับประทานฟ้าทะลายโจรอาการไม่พึงประสงค์ ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย อ่อนเพลีย มึนศีรษะ ลืมลมพิษ และเลือดกำเดาไหล
เมื่อใช้ในปริมาณสูงหรือต่อกันเป็นเวลานานเกิน 3 เดือน อาจทำให้เกิดอาการต่อมน้ำเหลืองโต อาการแพ้รุนแรง (serious allergic reactions) และการทำงานของตับแย่ลง หากใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจทำให้แขนขามีอาการชาหรืออ่อนแรง
หากใช้ฟ้าทะลายโจรติดต่อกัน 3 วัน แล้วไม่อาการจ็บป่วยไม่ดีขึ้น หรือมีอาการรุนแรงขึ้นระหว่างใช้ยา ควรหยุดใช้ และไปพบแพทย์
สตรี มีครรภ์ไม่ควรใช้ฟ้าทะลายโจร เนื่องจากมีการศึกษาในหนูทดลองพบว่าน้ำต้มฟ้าทะลายโจรมีผลทำให้หนูแท้งได้
แม้ว่าฟ้าทะลายโจรจะมีประโยชน์ในการรักษาโรคอย่างกว้างขวาง และดูเหมือนจะมีพิษน้อย แต่เนื่องจากเป็นยาเย็นจัด การกินฟ้าทะลายโจรรักษาโรคนานๆ ติดต่อกันหลายปีอาจจะเกิดอาการข้างเคียงได้ เช่น มีอาการท้องอืด อาหารไม่ย่อย แขนขาไม่มีแรงได้
ในผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บคอเนื่องจากติดเชื้อ Streptococcus group A
ในผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคไตอักเสบเนื่องจากเคยติดเชื้อ Streptococcus group A
ในผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคหัวใจรูห์มาติค
ในผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บคอเนื่องจากมีการติดเชื้อแบคทีเรีย และมีอาการรุนแรง เช่น มีตุ่มหนองในคอ มีไข้สูง และหนาวสั่น
จะเห็นได้ว่าฟ้าทะลายโจรแม้จะมีสรรพคุณในการรักษาอาการไข้หวัดธรรมดาเท่านั้น และยังไม่มีข้อมูลวิชาการใดยืนยันถึงการรักษา COVID 19 ได้ จึงขอให้คนไทย รับประทานอาหารปรุงสุก ใช้ช้อนส่วนบุคคล นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ อย่าตื่นตัวกับกระแสฟ้าทะลายโจรให้มากเกินไปจนเกิดการกักตุนและวางผลให้ราคาสูงได้
ข้อมูลอ้างอิง
กรมการแพทย์แผนไทยและการแพพทย์ทางเลือก
เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ : มาชิมกัญ เมนูใหม่จากใบกัญชา