คาลิลติดต่อไปยังองค์กรรักษาความปลอดภัยระหว่างประเทศเพื่อขอคำปรึกษา พวกเขาบอกว่ามันเป็นไปไม่ได้ที่จะช่วยเหลือสัตว์เหล่านั้น “พวกเขาบอกว่ากลุ่มกบฏยึดครองพื้นที่ระหว่างเมืองอเลปโปจนถึงชายแดนตุรกี จึงไม่มีทางให้ไป” เขากล่าว แต่คาลิลไม่ใช่ชายที่ยอมแพ้อะไรง่ายๆ เขากลายสถานะไปเป็นทูต ด้วยความพยายามติดต่อไปยังผู้คนทั่วโลก เพื่อค้นหาใครก็ตามที่จะสามารถช่วยเขาได้ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าในจอร์แดนสองแห่งติดต่อกลับและเตรียมที่จะสร้างสถานที่ไว้ให้สำหรับบรรดาสัตว์เหล่านี้ จากนั้น อีริค มากอลิส นักหนังสือพิมพ์ผู้ดำเนินงานเกี่ยวกับสงครามมากมายรวมถึงมูลนิธิเพื่อสัตว์อาสาให้เงินสนับสนุน คาลิลเล่าให้ฟังว่า มากอลิสตกใจมากเมื่อรับทราบสถานการณ์ที่เกิดขึ้น “สัตว์ที่น่าสงสารเหล่านี้ต้องติดอยู่ท่ามกลางสงครามอันโหดร้ายในซีเรีย” เขากล่าว

ก่อนที่กลุ่ม Four Paws จะขนย้ายสัตว์ผ่านจุดตรวจ มุฟตี ผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับศาสนาประจำท้องถิ่นต้องการหลักฐานพิสูจน์ มาสซาสซิตี้เล่าให้ฟังว่า พวกเขาเรียกร้องวิดีโอเทปจากเจ้าของสวนสัตว์ เพื่อยืนยันว่าเขามอบอำนาจให้กลุ่ม Four Paws ดูแลในการพาสัตว์เหล่านี้ออกไปรักษาตัวยังนอกประเทศ

สัตว์ที่หายไป

มาสซาสซิตี้กล่าวด้วยความภาคภูมิใจเมื่อพูดถึงสวนสัตว์ Aalim al-Sahar หรือเมจิก เวิลด์ เขาเป็นคนตั้งชื่อนี้ด้วยต้องการจะสื่อถึงพลังอันลึกลับของธรรมชาติ เพื่อให้คนเกิดคำถามตามมา เนื่องด้วยแนวความคิดเกี่ยวกับพลังเวทมนต์นั้นขัดกับความเชื่อในศาสนาอิสลาม

สถานที่น่าสนใจนี้ใช้เวลาในการสร้าง 8 ปี ภายในประกอบไปด้วย เครื่องเล่น  50 เครื่อง ร้านอาหาร และอควาเรียม ในส่วนของสวนสัตว์นักท่องเที่ยวจะได้ชมจระเข้จากแม่น้ำไนล์จำนวน 50 ตัว, เสืออีก 10 ตัว, ลามา, เสือชีต้าร์, ลิง, กวาง, นก, เต่า, งู, เสือดาว, สิงโต และสัตว์อื่นๆ อีกมากมายหลากหลายสายพันธุ์

ในช่วงต้นปี 2017 สวนสัตว์ที่เคยมีสัตว์จำนวน 300 ตัว มีจำนวนลดลงเหลือประมาณ 50 ตัว เดือนเมษายน คาลิลและฟ็อกซ์ครอฟติดต่อไปยังมาสซาสซิตี้ ผู้ที่ลี้ภัยออกจากซีเรียไปยังสหรัฐอเมริกาแล้วเมื่อปีก่อน พวกเขาเล่าว่าเสือสองตัวกำลังป่วยหนักมาก เสือดาวมีแผลเน่าจนหนอนขึ้น หมีเองก็ป่วย สัตว์ทุกตัวกำลังเผชิญกับภาวะไม่แน่นอน

แต่มาสซาสซิตี้ปฏิเสธที่จะขนย้ายสัตว์เหล่านั้นด้วยเหตุผลที่ไม่อาจทราบได้ เขาเล่าว่า เขาฝากเงินจำนวนหนึ่งให้คาลิฟา ผู้ดูแลสวนสัตว์ ซึ่งเงินก้อนดังกล่าวนั้นมากพอที่จะเลี้ยงดูสัตว์ต่อไปได้อีก 15 ปี แต่คาลิฟากลับนำสิ่งมีค่าทั้งหลายในสวนสัตว์ไปขาย ซึ่งในจำนวนนี้รวมถึงสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ด้วย ในบันทึกที่เขาทราบมีเสือจากัวร์ 2 ตัวถูกขายให้อิรัก เมื่อราว 2 ปีก่อน ส่วนเมื่อต้นปี เสือขาวสายพันธุ์หายากก็เพิ่งถูกขายไปในราคาราว 40,000 ดอลล่าร์สหรัฐ ให้แก่เพื่อนคนหนึ่งของเขาในเลบานอน ชายคนนั้นโทรหาเขาและกล่าวว่า “ฉันได้รับเสือขาวจากนายแล้ว นายได้เงินจากฉันแล้วหรือยัง?”  ซึ่งมาสซาสซิตี้กล่าวว่าเขาไม่ได้รับอะไรทั้งนั้น

คาลิฟาจัดการขายสัตว์เหล่านั้นจริง ทั้งหมดถูกจัดส่งโดยไม่ได้รับอนุญาตจากเจ้าของภายใต้อนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดพันธุ์สัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ หรือ CITES เพื่อนำเงินมาใช้เลี้ยงดูสัตว์ที่เหลือ

หลายสัปดาห์ผ่านไป และมาสซาสซิตี้ยังคงไม่อนุญาตให้ขนย้ายสัตว์ กลุ่ม Four Paws เรียกหาสัตวแพทย์ท้องถิ่นในเมืองอเลปโปให้เข้ามาตรวจเช็คสัตว์ สัตวแพทย์ผู้ปิดบังชื่อจริงเพื่อความปลอดภัย ส่งภาพถ่ายของหมีที่อิดโรยในกรงขังเสือนอนหมดอาลัยตายอยากบนพื้นเปื้อนฝุ่น และกวางที่หมดเรี่ยวแรงมาให้

เมื่อถึงเดือนมิถุนายน เสือสองตัวที่ไม่สบายและกวางก็ตายลง รายงานจากสัตวแพทย์ยังระบุเพิ่มว่าเสืออีก 2 ตัวและลิงอีกจำนวนหนึ่งได้หายตัวไป

แม้กระทั่งกลุ่มกบฏ Hayat Tahrir al-Sham ยังอดไม่ได้ที่จะชื่นชมการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ ด้านคาลิลเองก็พร้อมแล้วที่จะเริ่มต้นปฏิบัติการขนย้ายสัตว์ ขณะนี้ทั้งหมดขึ้นอยู่กับการตัดสินจของมาสซาสซิตี้ และตอนนี้เหลือสัตว์ที่ยังคงอยู่ในเมจิก เวิลด์เพียง 16 ตัวเท่านั้น

กลางเดือนมิถุนายน คาลิลบินไปยังหลุยส์เซียนาเมื่อพูดคุยกับมาสซาสซิตี้ ให้เขาเข้าใจว่าหากสัตว์ทั้งหมดนี้ไม่ได้รับความช่วยเหลือจากกลุ่ม Four Paws พวกมันจะตายไม่ก็ถูกขายต่อให้พวกลักลอบค้าสัตว์ป่า ในที่สุดมาสซาสซิตี้ก็ยอมอ่อนข้อ คาลิลจากสหรัฐมาพร้อมกับเอกสารที่อนุญาตให้ขนย้ายสัตว์ออกจากเมจิก เวิลด์

ต่อมา คาลิฟา ผู้ดูแลสวนสัตว์ พร้อมด้วยทีมงานของเขา ขนย้ายสัตว์ทั้งหมดขึ้นรถบรรทุกไปในวันที่ 21 กรกฎาคม พวกเขาพบว่าเสือดาว 3 ตัวหายไป และในเมจิก เวิลด์เหลือสัตว์เพียงแค่ 13 ตัวเท่านั้น

 

ที่พำนักในตุรกี

การปะทะรุนแรงที่เกิดขึ้นใกล้กับเมจิก เวิลด์ ส่งผลให้ภารกิจที่สองต้องเลื่อนออกไป สำหรับสิงโต 2 ตัวและสุนัขไซบีเรียนฮัสกีอีก 2 ตัวแล้ว นี่เป็นวาระเร่งด่วนที่สุดเท่าที่เคยมีมา เนื่องจากสัตวแพทย์ชาวซีเรียค้นพบว่า ดานา หนึ่งในสิงโตกำลังตั้งท้อง

คาลิฟาและขบวนขนส่งเดินทางออกจากเมืองกลางบ่ายของวันศุกร์ที่ 28 กรกฏาคม ท่ามกลางอุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส พวกเขาถูกหยุดที่จุดตรวจ Afrin โดยทหารของชาวเคิร์ด ที่จับกุมตัวคาลิฟา ทำร้ายเขาและฆ่าเขาในเวลาต่อมา โดยอ้างว่าพี่ชายที่ตายไปแล้วของคาลิฟามีความเชื่อมโยงกับกลุ่มอัลเคด้า

เจ้าหน้าที่จาก Four Paws ใช้เวลาหลายชั่วโมงในการโต้เถียงกว่าชาวเคิร์ดจะปล่อยขบวนและร่างของคาลิฟาให้เดินทางกลับไปยังเมืองอเลปโป  เมื่อกลางคืนมาถึง ท้องถนนเต็มไปด้วยอันตรายมากยิ่งขึ้น และขบวนยังคงห่างไกลจากชายแดน เมื่อถึงเวลาหนึ่งทุ่มชายแดนกำลังจะปิด คาลิลอ้อนวอนขอให้ตำรวจชายแดนรอต่อไปอีกหน่อย ในที่สุดขบวนรถก็เดินทางมาถึงในเวลา สามทุ่มสิบห้านาที ทีมงานรีบขนย้ายสัตว์ไปยังรถบรรทุกของตุรกี และขบวนรถก็มุ่งหน้าต่อไปยัง Karacabey

เมื่อพวกเขาเดินทางถึง สัตว์ทั้ง 13 ตัวกำลังอิดโรยจากอาการขาดน้ำและสารอาหาร ของเสียจากพวกมันเองเปรอะเปื้อนตามตัวทั้งยังมีรอยแผลเปิด พวกมันได้รับการตรวจเลือด ตรวจดวงตาและสแกนด้วยรังสีอัลตราเพื่อตรวจหาปรสิตและฉีดวัคซีน ผลการสแกนดานาพบว่ามันกำลังตั้งท้องลูกสิงโต 2 ตัว และอาจคลอดได้ทุกเมื่อ

สุลต่าน เสือโคร่งอายุมากที่ผอมติดกระดูกกำลังอยู่ในอาการน่าเป็นห่วง เมื่อสัตวแพทย์เข้าไปตรวจเช็คอาการ พวกเขาพบว่าหัวใจของมันหยุดเต้นไปแล้ว พวกเขาเปลี่ยนแผนไปเป็นการกู้ชีพ พวกเขาฉีดยาชาและอะดรีนาลีนเข้าไปในหัวใจของมัน กดไปที่ทรวงอกและปั๊มลมเข้าไปในปอด ไม่นานมันก็เริ่มหายใจอีกครั้ง

สำหรับไฮยีน่า ตัวผู้มองเห็นไม่ชัดเจนจากต้อกระจกในตา ส่วนตัวเมียป่วยเป็นโรคไต สิงโตอีก 3 ตัวและเสือตัวอื่นๆ  แม้จะผอมแห้งแต่ถือว่ามีสุขภาพดีภายใต้สถานการณ์เช่นนี้ ส่วนหมีนั้นสภาพฟันของมันย่ำแย่มาก อันเป็นผลมาจากการขาดสารอาหารและการกัดลูกกรงด้วยความกลัวหรือเบื่อหน่าย

ข้อมูลจากคาลิล สัตว์ที่อาศัยอยู่ในเขตสงคราม พวกมันต้องเผชิญกับความเครียดจากเสียงปืนเสียงระเบิด จนส่งผลต่อสุขภาพจิตของมันไม่ต่างจากคน “หมีบางตัวยังเจ็บป่วยทางจิตไปอีกหลายปี แม้อาการบาดเจ็บทางร่างกายจะหายแล้วก็ตาม” เขากล่าว

คาลิลคาดหวังว่าเขาจะได้รับใบรับรองการตรวจสุขภาพและใบอนุญาตจากรัฐบาลตุรกี เพื่อที่จะขนย้ายสัตว์ไปยังจอร์แดนต่อ ไฮยีน่าและสุนัขไซบีเรียนฮัสกีจะถูกพาไปยังศูนย์ New Hope นอกกรุงอัมมาน ที่ถูกก่อตั้งโดยมูลนิธิเจ้าหญิงอิลา สิงโต เสือและหมีจะถูกย้ายไปยังอุทยาน Al Ma’wa ที่ตั้งบนผืนป่าในหุบเขาทางตอนเหนือของจอร์แดน และขึ้นชื่อว่าเป็นศูนย์ฟื้นฟูสัตว์ป่าที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในตะวันออกกลาง ก่อตั้งโดยกลุ่ม Four Paws ร่วมกับมูลนิธิของเจ้าหญิง ส่วนเสือจะถูกส่งไปยังศูนย์  Felida Big Cat ในเนเธอร์แลนด์ ซึ่งมีความเชี่ยวชาญด้านทางการแพทย์โดยเฉพาะ

 

ขนย้ายด้วยเครื่องบิน

สามสัปดาห์ผ่านไป เจ้าหน้าที่ตุรกียังคงไม่ออกใบอนุญาตขนส่งสัตว์เหล่านี้ให้ พวกมันต้องอาศัยอยู่ในกรงแคบๆ  ที่ใช้ในการขนส่งครั้งแรก

ในที่สุดเอกสารก็มาถึง พร้อมด้วยสตีฟ วินเตอร์ ช่างภาพและฉัน พวกเราเดินทางไปยังนครอิสตันบูล เพื่อร่วมส่งสัตว์ไปจอร์แดน บ่ายของวันที่ 10 สิงหาคม อีกวันที่อากาศร้อนจัด เราเดินทางไปพบกับทีมงานที่คลังขนส่งสินค้าในนครอิสตันบูล คาลิลปีนขึ้นไปบนกรงและรินน้ำจากเหยือกขนาดใหญ่เพื่อคลายร้อนให้พวกมัน กรงแต่ละอันถูกโหลดด้วยเครื่องจักรที่รายล้อมไปด้วยผู้คนและเสียงตะโกนรอบๆ

สิงโตคำรามขึ้นมา หมีเดินไปมาในกรงไม่หยุด สิ่งเหล่านี้เป็นสัญญาณของผลกระทบทางจิตใจที่เกิดขึ้นจากสงคราม  สุลต่านทรุดลงกับพื้นกรง คาลิลอัดยาคอลติโซนให้แก่มันระหว่างเที่ยวบิน ไฮยีน่าตัวผู้หวาดกลัวจนตัวสั่น มันได้รับคอลติโซลเช่นกันรวมไปถึงน้ำและอาหารเพื่อลดอาการสั่นเทา

สัตว์ทั้งหมดออกเดินทางเมื่อเวลาสองทุ่มครึ่ง ด้วยสายการบินรอยัลจอร์แดเนียล พวกเราเดินทางถึงกรุงอัมมานเมื่อเวลาตีสามกรงทั้งหมดถูกเชื่อมต่อกันผ่านด่านศุลกากร คล้ายกับขบวนรถไฟ เพื่อเตรียมที่จะขนย้ายด้วยรถบรรทุก 2 คัน

 

ภารกิจสุดท้าย

เราขับรถประมาณหนึ่งชั่วโมงไปยังศูนย์ New Hope ที่ซึ่งเจ้าหญิงอาลิ บิน ฮุสเซนกำลังรอต้อนรับ  “ในคัมภีร์ไบเบิ้ลฉบับเก่าก็ระบุไว้ว่าจอร์แดนเป็นประเทศสำหรับคนต่างถิ่นทุกคน สิ่งนี้พิสูจน์ได้จากประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา” พระองค์ตรัสพร้อมรอยยิ้มแจ่มใส “และดูเหมือนว่าในวันนี้เราจะให้การต้อนรับสปีชีส์อื่นด้วยเช่นกัน”

ชายสิบคนขนย้ายกรงไฮยีน่าไปบนล้อเลื่อนที่พาไปยังที่อยู่ใหม่ของมัน ตัวผู้เดินวนไปวนมาสามรอบ ส่วนตัวเมียมุดเข้าไปในท่อน้ำขนาดใหญ่ สำหรับสุนัขไซบีเรียนฮัสกีนั้น สุนัขเจ้าถิ่นให้การต้อนรับมันอย่างดีผ่านการดมกลิ่น เห่าและกระดิกหางไปมา

เจ้าหญิงอาลิทรงร่วมเดินทางไปกับเราด้วย ภายใต้การคุ้มกันของตำรวจและทหาร บนเส้นทางที่มุ่งไปยังอุทยาน Al Mawa สถานที่ดังกล่าวตั้งอยู่บนยอดเขาที่ปกคลุมไปด้วยต้นมะกอกมากมายให้ร่มเงาคลายความร้อนจากแสงแดดอันร้อนแรง

สัตว์แต่ละตัวมีการตอบสนองที่แตกต่างกันไป หมีเดินเข้าไปยังที่อยู่ใหม่อันกว้างขวางคว้าเอาผักและผลไม้มาเคี้ยวกินก่อนที่จะปีนข้นไปบนต้นมะกอก สิงโตตัวผู้ตัวหนึ่งออกสำรวจพื้นที่ใหม่ อีกตัววิ่งวนไปมา ส่วนสิงโตตัวเมียที่คาดว่าน่าจะเป็นคู่ของมันถูกปล่อยตัวบนซีเมนต์เพื่อที่สัตวแพทย์จะได้ตรวจอาการมันได้ เพราะที่ด้านข้างของมันเต็มไปด้วยรอยแผลเปิดน่ากลัว ซึ่งอาจเกิดจากการถูกกระสุน การติดเชื้อ หรือมีปรสิต รายงานจาก ไดอานา เบอร์นาส หัวหน้าอุทยาน Al Ma’wa

สุลต่านนอนนิ่งไม่ไหวติง ทำให้ยากที่จะเคลื่อนย้ายมัน ส่วนดานาสิงโตที่กำลังตั้งท้องเดินเข้าไปในบ้านซีเมนต์ของมัน และซุกตัวลงในกองฟาง ในตอนเย็นสุลต่านเดินสำรวจไปมาก่อนที่จะทิ้งตัวนอนในร่มเงา ส่วนเสือลิงโลดไปกับบ่อน้ำใหม่ของมัน

เมื่อผู้ดูแลเข้ามาตรวจเช็คดานาในเช้าวันต่อมา ก็พบว่ามีลูกเสือตัวสีขาวนอนซุกอยู่ข้างเธอ มันรอจนกว่าทุกอย่างจะเงียบสงบจึงคลอดลูกออกมาเงียบๆ แต่เจ้าหน้าที่เองก็ไม่เคยเห็นลูกตัวที่สองของมัน

เมื่อถึงเวลาที่สัตว์ตัวสุดท้ายถูกส่งไปยังอุทยาน คาลิลดูเหน็ดเหนื่อยอย่างมาก รอยใต้ตาบ่งบอกถึงความเครียดจากการวางแผนมานานเป็นเวลาหลายเดือน ตัวเขาเรียกสัตว์ทั้ง 13 ตัวว่าเป็น “ทูตแห่งสรรพสัตว์” สำหรับพวกมันคาลิลกล่าวว่า “ผู้คนพากันวางอาวุธ กลุ่มคนเล็กๆ เหล่านี้ช่วยกันขนย้ายสัตว์ป่าท่ามกลางสงคราม”

“สัตว์ป่าพวกนี้เป็นดั่งแสงเทียนนำมาซึ่งความหวังเล็กๆ ท่ามกลางความมืดมิด”

เรื่อง ชารอน กายนุพ