ผลการศึกษาใหม่ชี้ เมกาโลดอน อาจมีรูปร่างเพรียวบางกว่าที่เคยเราจินตนาการไว้ในอดีต

“เมกาโลดอน ผู้ปราดเปรียว งานวิจัยใหม่เผยให้เห็นว่าเราเข้าใจรูปร่างฉลามยักษ์ตัวนี้ผิดมาตลอด

มันไม่เคย ‘ร่างยักษ์’ แต่กลับเพรียวบางมากกว่าที่คาดไว้มา”

“ผลการศึกษาครั้งก่อน ๆ สันนิษฐานว่าเมกาโลกดอนน่าจะมีลักษณะเหมือนฉลามขาวใหญ่ในปัจจุบันโดยไม่มีหลักฐานใด ๆ” เคนชู ชิมาดะ (Kenshu Shimada) นักบรรพชีวินวิทยาสัตว์มีกระดูกสันหลังจากมหาวิทยาลัยเดอโปลในชิคาโก กล่าว

ในตอนแรกที่นักวิยาศาสตร์ค้นพบว่าทั้งฉลามขาวและเมกาโลดอนนั้น (Otodus megalodon) ต่างก็มีฟันหยักที่เด่นชัดคล้ายกับมีดสเต็ก จึงทำให้เชื่อกันว่าฉลามขาวยักษ์ปัจจุบันเป็นลูกหลานโดยตรงของเมกาโลดอนตามที่ภาพยนตร์ยอดนิยมสร้างขึ้นมา

อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาล่าสุดชี้ให้เห็นว่าเมกาโลดอนอาจเป็นเพียงฉลามในวงศ์เดียวกันเท่านั้น ทว่าก็ยังคงสามารถเปรียบเทียบกับฉลามขาวยักษ์ได้อยู่ แต่เป็นเพียงเพราะไม่มีตัวเลือกอื่น ๆ ที่ดีกว่านี้แล้วตามที่ชิมาดะ กล่าว

รายงานใหม่ที่เผยแพร่บนวารสาร Palaeontologia Electronica ทีมวิจัยที่มีผู้เชี่ยวชาญมากกว่า 24 คนได้เสนอว่าเมกาโลดอนในอดีต น่าจะมีโครงร่างลำตัวที่ ‘ท้วม’ น้อยกว่าที่จะเป็นฉลามขาวยักษ์ที่มี ‘อกทรงถังเบียร์’ (barrel-chested)

นักวิทยาศาสตร์ประเมินว่าเมกาโลดอนอาจยาวได้มากสุดที่ 24.3 เมตร ซึ่งยาวกว่าความยาวสูงสุดครั้งก่อนที่เชื่อกันคือ 15 เมตร มันจึงหมายความว่าเมกาโลดอนที่ใหญ่ที่สุดอาจมีรูปร่างคล้ายกับวาฬสีน้ำเงินมากกว่า ‘เจ้ายักษ์’ ที่ท้วม ตัวใหญ่ และดูแน่นไปหมด

“ค่าใหม่ของเราแสดงถึงความยาวสูงสุดที่สมเหตุสมผลสุดที่ประมาณได้สำหรับเมกาโลดอน โดยอิงจากบันทึกและข้อมูลฟอสซิลในปัจจุบัน” ชิมาดะ กล่าว

ต้องการการสืบสวน

สำหรับสัตว์โบราณบางชนิดแล้ว นักวิทยาศาสตร์มีโครงกระดูกทั้งชุดเพื่อประกอบร่างสัตว์เหล่านั้นขึ้นมาใหม่ ซึ่งทำให้พวกเขารับรู้ได้ในทันทีว่าสัตว์เหล่านั้นมีลักษณะอย่างไรบ้างในอดีต แต่สำหรับเมกาโลดอนแล้ว ภารกิจนี้ยากลำบากกว่ามาก

เนื่องจากนักวิทยาศาสตร์มีหลักฐานฟอสซิลเพียงกระดูกสันหลัง ฟัน เกล็ด และกระดูกอ่อนบางส่วนจากเมกาโลดอนเท่านั้น นักบรรพชีวินวิทยาบางคนใช้เพียงฟันหรือกระดูกสันหลังของฉลามขาวเพื่อหาว่าฉลามโบราณตัวนี้จะมีความใหญ่โตได้เพียงใด

กระนั้น ชิ้นส่วนต่าง ๆ ของเมกาโลดอนก็ยังคงเป็นปริศนาอยู่ ซึ่งรวมถึงส่วนหัว หาง และครีบด้วย (อันที่จริงแล้วหากคุณเคยเห็นรูปขากรรไกรของเมกาโลดอนที่พิพิธภัณฑ์ คุณน่าจะต้องเดาเอาเอง เพราะไม่เคยมีการพบขากรรไกรจริงของเมกาโลดอนเลย)

เพื่อเติมเต็มช่องว่างดังกล่าว ชิมาดะและเพื่อนร่วมงานได้พัฒนาวิธีใหม่ในการะประมาณความยาวลำตัวของสัตว์ยักษ์โดยใช้กระดูกสันหลังที่เกือบสมบูรณ์จากเบลเยียมและกระดูกสันหลังที่ไม่สมบูรณ์อีกชิ้นหนึ่งจากเดนมาร์ก จากนั้นจึงเปรียบเทียบโครงร่าง(ที่มี)กับฉลามอีก 170 สายพันธุ์ทั้งที่ยังมีชีวิตอยู่และสูญพันธุ์ไปแล้ว

ด้วยวิธีนี้ นักวิทยาศาสตร์สามารถประเมินได้ว่าหัวและหางของเมกาโลดอนตัวนี้จะมีขนาดใหญ่ได้แค่ไหน โดยได้ผลลัพธ์ว่าส่วนหัวสามารถยาวได้ประมาณ 1.8 เมตร และหางยาวอยู่ที่ 3.6 เมตร ดังนั้นโดยรวมแล้วเมกาโลดอนจากเบลเยียมจะมีความยาวได้ 16.4 เมตร

อย่างไรก็ตามเนื่องจากกระดูกสันหลังชิ้นหนึ่งที่พบในเดนมาร์กมีขนาดใหญ่กว่ากระดูกสันหลังชิ้นใหญ่ที่สุดในเบลเยียมมาก ด้วยเหตุนี้นักวิทยาศาสตร์จึงได้ปรับขนาดการประมาณของตนเพื่อให้มีความยาวที่มากขึ้นในการรองรับกระดูกสันหลังชิ้นใหญ่นี้

ปราดเปรียวกว่าที่คิด

ต่อมานักวิทยาศาสตร์พยายามหาว่า “อัตราส่วนความละเอียด” ของเมกาโลดอนควรจะเป็นเท่าใด “โดยสรุปแล้ว อัตราส่วนความละเอียดคือการวัดความเพรียวของลำตัวหรือวัตถุ” ชิมาดะ กล่าว

อีกครั้ง ทีมวิจัยได้หันมาใช้การวัดจากฉลามที่ยังมีชีวิตและฉลามที่ตายไปนานแล้ว รวมถึงฉลามที่มีขนาดใหญ่ที่สุดที่ยังมีชีวิตเช่น ฉลามวาฬและฉลามบาสกิง ซึ่งมีโครงร่างที่เพรียวบางกว่า สิ่งนี้ทำให้ฉลามยักษ์มีประสิทธิภาพทางอุทกพลศาสตร์ที่มากขึ้นเมื่อพวกมันว่ายไปมาในมหาสมุทร

และประเด็นสำคัญก็คือ หากเราขยายโครงร่างของฉลามขาวให้ยาวเท่ากับเมกาโลดอนที่จินตนาการไว้ก่อนหน้านี้ สัตว์น้ำตัวนี้ก็ดูเหมือนจะว่ายน้ำได้ยากขึ้น

“แม้ว่าเราจะยังต้องการหลักฐานฟอสซิลโดยตรง แต่การศึกษาใหม่ของเราชี้ให้เห็นว่ามีแนวโน้มสูงมากที่เมกาโลดอนจะต้องเพรียวบางกว่าฉลามขาวในปัจจุบัน ในแง่ของสัดส่วนลำตัวจากมุมมองของอุทกพลศาสตร์” ชิมาดะ กล่าว

แจ็ค คูเปอร์ (Jack Cooper) ซึ่งไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการศึกษาใหม่นี้ แต่เคยพยายามประมาณขนาดของเมกาโลดอนได้ชื่นชมรายงานนี้สำหรับการประมาณขนาดรางกายใหม่ของฟอสซิลในเบลเยียม รวมถึงวิธีที่ไม่ได้ใช้แบบจำลองเดียวเช่นฉลามขาวยักษ์ปัจจุบันในการคำนวณเหล่านั้น

“อย่างไรก็ตาม การสนับสนุนว่ามีรูปร่างเพรียวบางนั้นเป็นเพียงการประเมินเบี้องต้นเท่านั้น” คูเปอร์ นักบรรพชีวินวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยสวอนซีในเวลส์ กล่าว “เมกาโลดอนจะมีความเพรียวบางมากกว่าแบบจำลองอื่น ๆ ที่สร้างขึ้นก่อนหน้าได้หรือไม่? แน่นอนว่าเป็นไปได้”

“แต่การศึกษานี้ไม่ได้ระบุอย่างชัดเจนว่าเพรียวบางมากกว่าแค่ไหนและไม่ได้ตัดทิ้งการตีความก่อนหน้าไปอย่างชัดเจนด้วย”

ลูกฉลามตัวที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยมีมา?

แม้ว่าการประมาณเหล่านี้จะยังคงเป็นเพียงการคาดเดาเบื้องต้นจนกว่าจะพบฟอสซิลเมกาโลดอนที่ใหญ่กว่าและดีกว่านี้ แต่ชิมาดะและทีมวิจัยยังคงคาดว่าเมกาโลดอนน่าจะมีลักษณะเหมือนฉลามเลมอนขนาดยักษ์มากกว่า

“ฉลามเลมอนมีรูปร่างตามแบบฉบับฉลามทั่วไป ซึ่งถือเป็น ‘ฉลามธรรมดาในโลกของฉลาม’” ชิมาดะ กล่าว

นักวิทยาศาสตร์ยังได้ยืนยันอีกหลายประการโดยอิงจากหลักฐานที่พวกเขามี ตัวอย่างเช่น การวิเคราะห์ไฮโดรไดนามิกส์โดยอาศัยรูปร่างใหม่นี้ยังระบุด้วยว่าแม้จะมีขนาดเต็มวัย เมกาโลดอนก็ยังคงไม่เร็วกว่าฉลามขาวในปัจจุบัน

ในทำนองเดียวกัน จากการนับแถบการเจริญเติบโตภายในกระดูกสันหลัง พวกเขาคาดว่าเมกาโลดอนที่เพิ่งเกิดใหม่ก็น่าจะมีความยาวประมาณ 3.6 ถึง 4 เมตรในตอนเกิด

หากนั่นเป็นเรื่องจริง แสดงว่าเมกาโลดอนจะต้องมีลูกที่ตัวใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ของปลา

เมกาโลดอนวัยทารกนี้อาจเติบโตอย่างรวดเร็วในช่วง 7 ปีแรกของการพัฒนา จนกระทั่งถึงจุดที่พวกมันโตเกินกว่าที่จะโดนฉลามขาวหรือนักล่าอื่น ๆ ล่าได้ ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญที่ต้องมีการศึกษา เนื่องจากนักวิทยาศาสตร์หลายคนเชื่อว่าการแข่งขันกับฉลามขาวนั้นเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญซึ่งนำไปสู่การสูญพันธุ์ในท้ายที่สุดของเมกาโลดอน

คูเปอร์ชี้ว่าลักษณะเด่นของทารกนั้น “น่าตื่นตาตื่นใจมาก” แต่เขาตั้งข้อสังเกตว่า แนวคิดที่ว่าเมกาโลดอนวัยเด็กสามารถเติบโตเร็วกว่าฉลามขาวยักษ์นั้น “เป็นเพียงการคาดเดาเท่านั้น” คูเปอร์ กล่าว “โดยสรุปแล้ว ทุกสิ่งที่นำเสนอที่นี่ล้วนน่าสนใจ แต่ไม่ควรเชื่อจนกว่าจะสามารถทดสอบได้จริง หรือจนกว่าจะพบโครงกระดูกเมกาโลดอนที่สมบูรณ์เพื่อยืนยันได้ในทางใดทางหนึ่ง”

ไม่ใช่เรื่องของการเป็นปลาที่ใหญ่ที่สุด

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา สาธารณชนได้ลงทุนอย่างมากเกี่ยวกับการวิจัยเมกาโลดอน แต่ทั้งคูเปอร์และชิมาดะต่างเห็นพ้องต้องกันว่าการหมกหมุ่นอยู่กับขนาดสูงสุดและการตอบคำถามเชิงสมมติฐานเช่น เมกาโลดอนจะสามารถเอาชนะวาฬที่สูญพันธุ์ไปแล้วซึ่งรู้จักกันในชื่อ ‘ลิเวียทาน’ ในการต่อสู่ได้หรือไม่ เป็นแค่สิ่งเบี่ยงเบนความสนใจเท่านั้น

“(สิ่งเหล่านั้น) ละเลยชีววิทยาอันน่าทึ่งที่เราได้เรียนรู้เกี่ยวกับสายพันธุ์จริงที่เป็นสัญลักษณ์นี้ ซึ่งเคยมีอยู่จริง และลดทอนมันลงเหลือให้เป็นเพียงสิ่งที่ฉันสามารถอธิบายได้ว่าเป็นตัวละครในวิดีโอเกมเท่านั้น” คูเปอร์ กล่าว

ตัวอย่างเช่น การศึกษาล่าสุดอีกชิ้นที่ชิมาดะเป็นผู้เขียนร่วมได้พบหลักฐานทางธรณีเคมีที่บ่งชี้ว่าเมกาโลดอนอาจมีเลือดอุ่นอยู่อย่างน้อยบางส่วน และข้อได้เปรียบนี้อาจทำให้นักล่าตัวนี้ตามวาฬไปได้ไกลขึ้นในน้ำเย็นกว่า ซึ่งเป็นการปูทางให้วาฬมีขนาดใหญ่ขึ้น”

แต่ด้วยหลักฐานฟอสซิลที่มีน้อยมาก ก็เป็นไปได้ว่าเมกาโลดอนนั้นไม่เหมือนกับที่คาดไว้เลย

“ไม่สามารถตัดความเป็นไปได้นี้ออกไปได้จนกว่าจะพบโครงกระดูกที่สมบูรณ์หรือเกือบสมบูรณ์ที่เก็บรักษาไว้อย่างดี” ชิมาดะ กล่าว จนกว่าจะถึงเวลานั้น “เราต่างถูกจำกัดไว้ด้วยข้อมูล”

สืบค้นและเรียบเรียง

วิทิต บรมพิชัยชาติกุล

ที่มา

https://palaeo-electronica.org

https://www.nationalgeographic.com

https://phys.org