“นักวิทยาศาสตร์พัฒนา ‘โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์’ ให้กับยุงเพื่อต่อสู้กับโรคมาลาเรีย”
มาลาเรีย หรือที่รู้จักกันอีกชื่อว่า ‘ไข้ป่า’ หรือไม่ก็ ‘ไข้จับสั่น’ นั่นเป็นหนึ่งในโรคที่ทำให้มนุษชาติต้องทนทุกข์ทรมานมายาวนาน โดยเฉพาะในทวีปแอฟริกา ซึ่งเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 5 ขวบที่เป็นกลุ่มที่มีผู้เสียชีวิตมากที่สุด โดยรวมแล้วโรคนี้คร่าชีวิตผู้คนไปราว 600,000 คนต่อปี
ขณะเดียวกันก็มีผู้ติดเชื้อราว 200 ล้านคนต่อปี แม้จะมีจำนวนมากเช่นนี้ การต่อสู้กับมาลาเรียก็ดูเหมือนจะเริ่มเข้าสู่ทางตันเนื่องจากยุงที่เป็นพาหะสามารถพัฒนาความต้านทานจากสารเคมีที่นักวิทยาศาสตร์สร้างเพื่อฆ่าแมลงชนิดนี้ ไม่เพียงเท่านั้น ปรสิตตัวการที่มากับยุงก็ต้านทายาต้านมาลาเรียได้ดีขึ้นอีกด้วย
“โดยพื้นฐานแล้ว มันคือการแข่งขันทางอาวุธระหว่างยุงและพวกเรา” เรย์มอนด์ เซนต์ เลเกอร์ (Raymond St. Leger) ผู้เขียการศึกษาร่วม และศาสตราจารย์ด้านกีฏวิทยาที่มหาวิทยาลัยแมริแลนด์ อธิบาย “ในขณะที่นยุงปรับตัวให้เข้ากับสิ่งที่เราสร้างขึ้น เราก็ต้องพัฒนาวิธีใหม่ ๆ ที่สร้างสรรค์ในการต่อสู้กับพวกมันอย่างต่อเนื่อง”
ซึ่งเป็นเหตุผลหลัก ๆ ที่ทำให้การปราบยุงและโรคร้ายที่ยุงเป็นพาหะทำให้เกิดการระบาดนั้นหยุดยั้งได้ยากก็เพราะว่า แมลงเหล่านี้ปรับตัวเก่งอย่างเหลือเชื่อ เช่น สารขับไล่ยุงที่ใช้ในบ้านทั่วไปหรือมุ้งที่ใช้กางกันยุงนั้นมีประสิทธิภาพมากขึ้นตามกาลเวลา จนดูเหมือนว่ายุงได้หายไป
แต่อันที่จริงแล้ว ยุงเรียนรู้ที่จะหลีกเลี่ยงสารไล่ยุงด้วยการออกไปข้างนอกและรอกินอาหารจากบริเวณนั้นแทน เพื่อกำจัดยุงที่เข้าถึงยากเหล่านี้ นักวิทยาศาสตร์จึงต้องมองหาวิธีอื่น ตามรายงานใหม่ที่เผยแพร่บนวารสาร Scientific Reports ทีมวิจัยได้ใช้แรงขับตามธรรมชาติให้ย้อนกลับมาทำร้ายยุงเองได้อย่างน่าทึ่ง
ความรักกลายเป็นอาวุธสังหาร
นักวิทยาศาสตร์ระบุว่าเชื้อราชนิดหนึ่งที่พบได้ตามธรรมชาติชื่อ ‘เมทาไรเซียม’ (Metarhizium) นั้นผลิตสารเคมีที่เป็นพิษต่อระบบประสาทซึ่งจำเพาะต่อแมลงเท่านั้น โดยจะเป็นอันตรายถึงชีวิตเมื่อฉีดเข้าไปในร่างกายของยุงตัวเมีย
ดังนั้นหากพวกเขาทำให้เชื้อราแพร่กระจายไปในตัวเมียผ่านยุงตัวผู้ที่ผสมพันธุ์ได้ ยุงก็จะตายเป็นจำนวนมาก กล่าวอย่างง่าย ฉีดสปอร์เชื้อราเข้าไปในตัวผู้ แล้วปล่อยให้พวกมัน ‘ร่วมรัก’ กันตามธรรมชาติ และยุงก็จะตายโดยไม่ต้องใช้สารเคมีใด ๆ เลย
จากการทดสอบที่ดำเนินการในประเทศบูร์กินาฟาโซ (Burkina Faso) ในแอฟริกาตะวันตก ทีมวิจัยพบว่ายุงตัวเมียตายเกือบร้อยละ 90 ภายใน 2 สัปดาห์หลังจากผสมพันธุ์กับตัวผู้ที่เป็นพาหะของเชื้อราที่ดัดแปลงพันธุกรรม เมื่อเทียบกันแล้ว กลุ่มที่ไม่มีเชื้อราที่ถูกดัดแปลงพันธุกรรม เกิดการตายเพียงร้อยละ 4 เท่านั้น
“สิ่งที่ทำให้เชื้อราชนิดนี้มีแนวโน้มที่ดีเป็นพิเศษก็คือ มันทำงานร่วมกับพฤติกรรมของยุงที่มีอยู่แล้วได้ แทนที่จะต่อต้านพฤติกรรมตามธรรมชาติของยุง” เซนต์ เลเจอร์ กล่าว “ต่างจากยาฆ่าแมลงหรือวิธีการควบคุมด้วยสารเคมีอื่น ๆ ที่ยุงสามารถพัฒนาความต้านทานไว้ได้ วิธีนี้ได้ใช้ชีววิทยาของยุงเองเพื่อส่งสารควบคุม”
ไม่เพียงเท่านั้น นักวิทยาศาสตร์ยังสังเกตด้วยว่ายุงตัวผู้ที่ได้รับเชื้อเหล่านี้จะถ่ายทอดสปอร์เชื้อราที่ร้ายแรงไปยังยุงตัวเมียได้นานถึง 24 ชั่วโมงหลังจากได้รับเชื้อครั้งแรก ดังนั้นจึงหมายความว่ายุงตัวผู้ที่ได้รับเชื้อราดัดแปลงพันธุกรรมจะมีโอกาสส่งต่อ ‘ความตาย’ นี้ได้หลายครั้ง
“ที่น่าสนใจก็คือ เราพบว่าเชื้อราไม่ได้ขัดขวางยุงตัวเมียไม่ให้ผสมพันธุ์กับยุงตัวผู้ที่ติดเชื้อ อัตราการผสมพันธุ์ยังคงเท่าเดิม ซึ่งทำให้เชื้อราชนิดนี้เป็นเครื่องมือควบคุมประชากรยุงที่มีประสิทธิภาพมาก” เซนต์ เลเจอร์ กล่าว “นอกจากนี้เชื้อรายังทำให้ยุงที่ติดเชื้อไม่สามารถรับรู้ยาฆ่าแมลงได้ และไวต่อยาฆ่าแมลงมากขึ้น ดังนั้นเชื้อราจึงโจมตียุงทั้งสองทางได้อย่างแท้จริง”
ทีมวิจัยเชื่อว่าเชื้อราเมทาไรเซียมที่ถูกดัดแปลงพันธุกรรมนี้ ซึ่งเป็นเชื้อราที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในการควบคุมแมลงชนิดอื่น ๆ ในภาคเกษตรกรรมอยู่แล้ว จะสามารถเข้ามาช่วยเหลือต่อสู้กับยุงได้โดยเฉพาะเมื่อใช้กับวิธีการที่มีอยู่
แม้จะยังมีสิ่งที่ต้องพัฒนาต่อไปคือ การขยายขนาด ‘โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ของยุง’ ให้กระจายไปในวงกว้างมากขึ้น แต่การศึกษาครั้งนี้เผยให้เห็นว่าเรากำลังก้าวกระโดดครั้งใหญ่ในการต่อสู้กับสิ่งมีชีวิตที่ฆ่ามนุษย์ไปมากที่สุดในแต่ละปี
“ยุงเป็นสัตว์ที่อันตรายที่สุดในโลก เชื่อกันว่ายุงเป็นสัตว์เพียงชนิดเดียวที่ฆ่ามนุษย์ไปกว่าครึ่งหนึ่งด้วยการแพร่กระจายโรค” เซนต์ เลเจอร์ กล่าว “การกำจัดยุงได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพจะช่วยชีวิตผู้คนทั่วโลกได้”
สืบค้นและเรียบเรียงข้อมูล
วิทิต บรมพิชัยชาติกุล
ที่มา
อ่านเพิ่มเติม : วิทยาศาสตร์ยืนยันแมวจำกลิ่นแม่น แยกแยะได้ใครเจ้าของ – คนแปลกหน้า
