“ชีวิตสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกกำลังแขวนอยู่บนเส้นด้าย
เมื่อภาวะโลกร้อนผลักดันพวกมันไปจนถึงขีดจำกัด”
งานวิจัยใหม่เผยให้เห็นว่าสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกถูกคุกคามจากอุณหภูมิที่สูงขึ้น กบ คางคก อึ่งอ่าง หรือซาลาแมนเดอร์นั้นเป็นสิ่งมีชีวิตที่พิเศษ พวกมันอยู่ได้ทั้งใต้น้ำและบนบกซึ่งทำให้สิ่งมีชีวิตเหล่านี้มีที่อยู่อาศัยที่หลากหลาย แต่อย่างไรก็ตามพวกมันต้องเงื่อนไขหนึ่งในการเอาชีวิตรอด นั่นคือ ‘ความชุ่มชื้น’ แต่ดูจะเป็นเงื่อนไขที่ยากลำบากโดยเฉพาะในโลกปัจจุบัน
การศึกษาใหม่ที่เผยแพร่บนวารสาร Nature ได้ศึกษาสายพันธุ์ของสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก และระบุถึงถิ่นที่อยู่อาศัยที่มีความเสี่ยงเป็นพิเศษรวมถึงความสามารถในการฟื้นตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ ข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจถึงสิ่งที่เกิดขึ้นกับสัตว์กลุ่มนี้มากกว่าเดิม
“เราต้องการทำความเข้าใจถึงความเสี่ยงที่การเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศเกิดขึ้นกกับสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก และรวบรวมขีดจำกัดการทนทานต่อความร้อนที่ครอบคลุมที่สุดจนถึงปัจจุบัน” ดร. แพททริซ พอทเทียร์ (Patrice Pottier) นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยนิวเซาท์เวลส์ กล่าว
แนวทางใหม่ในการประเมินความเสี่ยง
โดยทั่วไปแล้ว สภาพแวดล้อมภายนอกจะเป็นปัจจัยหลักในการควบคุมความร้อนของร่างกายสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก ดังนั้นเพื่อประเมินว่าสายพันธุ์ใดมีความเสี่ยงต่อภาวะโลกร้อนมาก ทีมวิจัยจึงประเมินอุณหภูมิร่างกายที่สัตว์จะต้องเผชิญในแหล่งที่อยู่อาศัยต่าง ๆ ในอนาคตเช่น บนบก ต้นไม้ และในน้ำ
“เราใช้สถานการณ์ที่ดีที่สุดซึ่งสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกจะอาศัยอยู่ในที่ร่มได้และผิวหนังยังคงเปียกอยู่ ซึ่งจะช่วยให้พวกมันรอดชีวิตจากความร้อนที่รุนแรงได้” ดร. พอทเทียร์ กล่าว
นักวิทยาศาสตร์ใช้ค่าประมาณขีดจำกัดการทนความร้อน 2,661 ค่าจาก 524 สายพันธุ์เพื่อสร้างออกมาเป็นภาพรวมข้อมูลทั้หมด และดูว่าสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกแต่ละสายพันธุ์จะต้องเผชิญกับอุณหภูมิที่สูงจนเป็นอันตรายได้บ่อยเพียงใด (ภายใต้สถานการณ์ +2°C ถึง +4°C)
“เราพบว่า 104 สายพันธุ์จากทั้งหมด 5,203 สายพันธุ์หรือคิดเป็นร้อยละ 2 นั้นได้รับผลกระทบจากภาวะโลกร้อนในสภาพพื้นที่ร่ม และหากอุณหภูมิโลกเพิ่มขึ้น 4°C ก็อาจทำให้สายพันธุ์ 7.5% เผชิญกับภาวะโลกร้อนที่เกิดขีดจำกัดได้” ดร. พอทเทียร์ กล่าว
นักวิจัยยังพบว่าพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงสุดนั้นไม่จำเป็นต้องอยู่ใกล้เส้นศูนย์สูตรเท่านั้น แต่กลับกลายเป็นว่าสายพันธุ์ที่อยู่ในเขตร้อนซีกโลกใต้กลับได้รับผลกระทบจากภาวะโลกร้อนมากที่สุด ในขณะที่สายพันธุ์นอกเขตร้อนก็จะได้รับผลกระทบมากกว่าสัตว์ที่อยู่ในซีกโลกเหนือ
นอกจากนี้ยังพบว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศจะทำให้พื้นที่ที่อยู่อาศัยได้สำหรับสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกลดน้อยลง ซึ่งทำให้มีความเสี่ยงที่จะสูญพันธุ์มากขึ้นไปอีกและยังส่งผลกระทบต่อห่วงโซ่อาหาร การควบคุมแมลง และความหลากหลายทางพันธุกรรมโดยรวมของพื้นที่
“ประชากรสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกบางส่วนอาจต้องย้ายถิ่นฐานไปยังแหล่งที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมกว่า” ดร. พอทเทียร์ อธิบาย “แต่โอกาสสำหรับสิ่งนี้น่าจะมีจำกัดเนื่องจากอัตราการแพร่กระจายต่ำลงและต้องพึ่งพาแหล่งน้ำ”
ขั้นตอนต่อไป
ผลการศึกษาเหล่านี้ได้เน้นย้ำถึงความสำคัญของแหล่งที่อยู่อาศัย โดยเฉพาะการปกป้องพื้นที่เล็ก ๆ ที่เรียกว่า ‘ไมโครฮาบิแทต’ (Microhabitat) ที่จะช่วยให้สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกมีพื้นที่ปลอดภัยในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว
เช่นสถานที่ที่มีใบไม้จำนวนมากหรือแหล่งน้ำที่เข้าถึงใต้ จะช่วยให้พวกมันอยู่รอดได้จากความร้อนสูงในระยะสั้น ๆ ด้วยการทำให้ตัวเย็นลงและรักษาความชุ่มชื้นของผิวหนัง
“การวิเคราะห์ของเราชี้ให้เห็นชัดเจนว่าพืชพรรณและแหล่งน้ำมีความสำคัญอย่างยิ่งในการช่วยบรรเทาความร้อนของสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกในช่วงคลื่นความร้อน” ดร. พอทเทียร์ กล่าว “เราพบว่าหากคุณจัดหาน้ำและร่มเงาให้กับสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก พวกมันจำนวนมากจะสามารถรอดพ้นจากเหตุการณ์ความร้อนที่รุนแรงได้”
“เราต้องปกป้องและฟื้นฟูสภาพแวดล้อมที่ช่วยให้พวกมันควบคุมอุณหภูมิของร่างกายได้” ดร.พอทเทียร์เน้นย้้ำ
สืบค้นและเรียบเรียง
วิทิต บรมพิชัยชาติกุล
ที่มา
อ่านเพิ่มเติม : รศ.ดร.ปรวีร์ พรหมโชติ : การค้นพบกะท่างน้ำชนิดใหม่
ที่อาจหายไปเพราะภาวะโลกร้อน
