ยูเนสโก อนุมัติให้ สงกรานต์ เข้าสู่บัญชีรายชื่อเบื้องต้น เพื่อพิจารณาขึ้นเป็น มรดกภูมิปัญญาที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ

เว็บไซต์ขององค์การยูเนสโก (UNESCO) หรือองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาติ ได้อนุมัติให้ สงกรานต์ เข้าสู่บัญชีรายชื่อเบื้องต้น (Listing of ICH On-going nomination) เพื่อพิจารณาขึ้นเป็น มรดกภูมิปัญญาที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ (Intangible Cultural Heritage of Humanity) ในการประชุมครั้งต่อไปช่วงปลายปี 2023 นี้

โดยทางยูเนสโกให้คำนิยามมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมไว้ว่า การปฏิบัติ การแสดงออก รวมไปถึงเครื่องมือ สิ่งประดิษฐ์ และพื้นที่ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งนั้น ๆ โดยชุมชน กลุ่มบุคคล หรือปัจเจกบุคคลได้ยอมรับว่าเป็นส่วนหนึ่งของมรดกทางวัฒนธรรมของตน และสามารถถ่ายทอดจากรุ่นหนึ่งไปยังอีกรุ่นหนึ่งได้ สร้างความภูมิใจในตัวตน

ซึ่งประเทศไทยนั้นมีการแบ่งประเภทวัฒนธรรมทางภูมิปัญญาออกเป็นทั้งหมด 7 สาขาเพื่อส่งเข้ารับการพิจารณาทุกปี คือ สาขาศิลปะการแสดง งานช่างฝีมือดั้งเดิม วรรณกรรมพื้นบ้าน กีฬาภูมิปัญญาไทย แนวปฏิบัติทางสังคมพิธีกรรมและงานเทศกาล (สงกรานต์อยู่ในประเภทนี้) ความรู้และแนวปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล และประเภทสุดท้ายคือภาษา

หากสงกรานต์ได้รับพิจารณาขึ้นทะเบียนอย่างเป็นทางการ จะกลายเป็น มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ชิ้นที่ 4 ของประเทศไทย หลังจากก่อนหน้านี้ที่ทางยูเนสโกได้ยกให้ โขน นวดไทย และ รำโนราห์ของภาคใต้ อยู่ในรายชื่อมรดกอย่างเป็นทางการแล้วเรียบร้อย นอกจากนี้ไทยยังมีเป้าหมายที่จะเสนอรายการอื่น ๆ อีกมากมายไม่ว่าจะเป็น มวยไทย หรือข้าวเหนียวมะม่วง

ขณะเดียวกันก็มีการวิพากษ์วิจารณ์จากเมียนมา (พม่า) ซึ่งเป็นประเทศเพื่อนบ้านว่า สงกรานต์ ควรเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของโลกหรือไม่ เนื่องจากหลายคนแย้งว่าประเทศในแถบภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นั้นมีรูปแบบการฉลองและประเพณีคล้ายคลึงกัน

ดังนั้นหากจะเป็นมรดกทางวัฒนธรรมจริง ๆ ก็ไม่ควรเป็นแค่ประเทศไทยประเทศเดียว และหลายแห่งต่างก็มีคุณค่าเอกลักษณ์แตกต่างกันไป

กระนั้น ก็มีหลายความเห็นที่กล่าวในแนวทางว่า ประเทศไทยนั้นมีความพยายามปกป้องประเพณีสงกรานต์ให้ยังคงมีความสวยงามอยู่

“ไม่แปลกใจเลย ถ้าคุณไปประเทศไทย พวกเขาปฏิบัติและปกป้องกิจกรรมทางวัฒนธรรมนี้อย่างระมัดระวัง แต่เมื่อถึงเทศกาล Thingyan (เทศกาลเล่นน้ำของเมียนมา) ส่วนใหญ่ในเมียนมามีแต่การเมาและ ‘ทำตัวไม่เหมาะสม’ ครั้งใหญ่ โดยแก้ตัวว่าเป็นงานปาร์ตี้ครั้งใหญ่” ความคิดเห็นหนึ่งกล่าว

ประเทศไทยได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกขององค์การยูเนสโกเมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2492 นับเป็นประเทศสมาชิกลำดับที่ 49 อนึ่ง มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ นั้นเป็นคนละประเภทกับ มรดกโลก ที่เน้นไปเรียกเฉพาะทางสถานที่เท่านั้น แต่ถือว่ามีศักดิ์เทียบเท่ากัน

สืบค้นและเรียบเรียง วิทิต บรมพิชัยชาติกุล
ภาพโดย 丽丹 雷 จาก Pixabay

ที่มา

https://ich.unesco.org/en/state/thailand-TH

https://www.komchadluek.net/news/society/541551