“พบไดโนเสาร์สายพันธุ์ใหม่ บรรพบุรุษของทีเร็กซ์ที่หายไป”

ไดโนเสาร์พันธุ์ใหม่นี้นักบรรพชีวินวิทยาระบุได้จากโครงกระดูก 2 ส่วนที่ค้นพบตั้งแต่ช่วงทศวรรษ 1970 ช่วยเติมเต็มช่องว่างบรรพบุรุษยุคแรกของไทแรนโนซอรัสตั้งแต่ตอนที่ยังมีขนาดเล็ก ๆ จนกลายมาเป็นนักล่าขนาดใหญ่

หากพูดถึงไดโนเสาร์ชื่อดังที่สุดก็คงจะหนีไม่พ้น ‘ไทแรนโนซอรัส เร็กซ์’ ที่ไม่ต้องมีใครแนะนำตัวมันอีกต่อไป ทุกคนสามารถนึกถึงฟันขนาดใหญ่ ร่างกายบึกบึน หางทรงพลัง กรามที่น่ากลัว และเป็นหนึ่งในไดโนเสาร์ตัวใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ ทว่าสัตว์ร้ายตัวนี้กลับมีจุดเริ่มต้นที่ ‘น่าเอ็นดู’ กว่านั้น 

“พวกมันแทบจะเป็นบรรพบุรุษโดยตรงของตระกูลที่เราเรียกว่าไทแรนโนซอรัส” ดร. ดาร์ลา เซลเลนิตสกี้ (Darla Zelenitsky) นักบรรพชีวินวิทยาจากมหาวิทยลัยแคลการี และผู้ร่วมเขียนรายงาน กล่าว “ข่านคูลูมองโกเลียนซิส (Khankhuuluu mongoliensis) ได้เล่าเรื่องราวต้นกำเนิดของไทแรนโนซอรัสให้เราฟัง” 

ตามรายงานที่เผยแพร่ไว้บนวารสาร Nature สมาชิกตัวใหม่ล่าสุดของตระกูลไทแรนโนซอรัสนี้ มีชื่อว่า ‘ข่านคูลูมองโกเลียนซิส’ ซึ่งแปลตรงตัวได้ว่า ‘เจ้าชายมังกรแห่งมองโกเลีย’ ได้รับการระบุตัวตนครั้งแรกจากโครงกระดูก 2 ส่วนคือ กะโหลกศีรษะ กระดูกสันหลังที่เป็นส่วนหนึ่งของสะโพก และกระดูกแขนขา

มันเผยให้เห็นว่า ‘เจ้าชายมังกร’ นี้เป็นไทแรนโนซอรัสที่เป็นรูปร่างเพรียวบางกว่าตัวอื่น ๆ อย่างมาก โดยมีความยาวประมาณ 4 เมตร และคาดกันว่ามันมีชีวิตอยู่ทั่วไปในมองโกเลียเมื่อประมาณ 86 ล้านปีก่อน นักวิทยาศาสตร์ระบุว่ามันดูเหมือนไทแรนโนซอรัสรุ่นเยาว์ที่มีขนาดใหญ่กว่า โดยมีเบ้าตากลม ฟันเหมือนใบมีด และขากรรไกรที่ยาว ซึ่งเหมาะกับการกัดเร็ว ๆ มากกว่ารุนแรง

ไทแรนโนซอรัสสายพันธุ์ใหม่ 

ในช่วงต้นทศวรรษ 1970 อัลตานเกอเรล เพอร์เลอ (Altangerel Perle) นักบรรพชีวินวิทยาของชาวมองโกเลีย พบโครงกระดูกไทแรนโนซอรัสที่ดูเหมือนจะยังไม่สมบูรณ์จำนวนหนึ่งทางภาคตะวันออกของประเทศ กระดูกเหล่านี้ดูคล้ายกับไทแรนโนซอรัสตัวเล็กที่มีอยู่ซึ่งชื่อ อะเล็กโทรซอรัส (Alectrosaurus) 

แต่เมื่อ จาเร็ด โวริส (Jared Voris) นักบรรพชีวินวิทยาจากมหาวิทยาลัยแคลการี ได้ศึกษาโครงกระดูกดังกล่าวระหว่างการวิจัยในมองโกเลียในปี 2023 เขาก็รู้ได้ทันทีว่านี่ไม่ได้เป็นของ อะเล็กโทรซอรัส เลย มันเป็นของสิ่งมีชีวิตใหม่เอี่ยม

“มันมีลักษณะพิเศษ เช่น ช่องอากาศกลวงภายในกระดูกจมูก ซึ่งไม่มีไทรันโนซอร์สายพันธุ์อื่นมี” โวริส กล่าว มันจึงคู่ควรกับชื่อใหม่ และได้รับการจัดประเภทให้อยู่ในกลุ่ม ‘ข่านคูลู’ 

การค้นพบนี้เป็นส่วนหนึ่งของการค้นพบเกี่ยวกับไทแรนโนซอรัสที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว ซึ่งแทนที่จะเป็นการค้นพบทางวิวัฒนาการที่เชื่อมไทแรนโนซอรัสยุคแรกไปจนถึงทีเร็กซ์ที่ทุกคนรู้จัก แต่นักบรรพชีวินวิทยากลับพบว่า ไดโนเสาร์กลุ่มนี้มีวิวัฒนาการที่แตกแขนงออกไปเป็นกลุ่มย่อยที่มากมาย อย่างไรก็ตาม ข่านคูลู ตัวนี้นั้นแตกต่างออกไป

สิ่งที่ ‘เจ้าชายมังกร’ บอกกับเราเกี่ยวกับวิวัฒนาการของทีเร็กซ์

เมื่อเปรียบเทียบกับไทแรนโนซอรัสสายพันธุ์อื่นแล้ว นักวิจัยพบว่า ข่านคูลู เป็นญาติใกล้ชิดของกลุ่มไทแรนโนซอรัส ที่หลากหลายกว่า ซึ่งได้แก่ กอร์โกซอรัส (Gorgosaurus) จากอัลเบอร์ตา อาลิโอรามัสจมูกนูน (Alioramus) จากมองโกเลีย และทีเร็กซ์อันโด่งดัง กลายเป็นแผนภูมิลำดับวงศ์ตระกูลใหม่ล่าสุดเกี่ยวกับวิวัฒนาการของไทแรนโนซอรัสที่ยาวนานกว่า 20 ล้านปี

“ไทแรนโนซอรัสเป็นสายพันธุ์ที่สำคัญในการทำความเข้าใจความสำเร็จทางวิวัฒนาการของทีเร็กซ์และญาติ ๆ ของมัน” แคสเซียส มอร์ริสัน (Cassius Morrison) นักบรรพชีวินวิทยาจากมหาวิทยาลัยคอลเลจลอนดอน ซึ่งไม่ได้มีส่วนร่วมกับการศึกษา กล่าว 

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การวิเคราะห์ใหม่นี้เผยให้เห็นว่าไทแรนโนซอรัสวิวัฒนาการเป็นสายพันธุ์ต่าง ๆ มากมายได้อย่างไร เมื่อสัตว์กินเนื้อกลุ่มนี้ต้องอพยพไปยังภูมิประเทศใหม่ เชื่อกันว่า ในช่วงเวลาหนึ่งข่านคูลู ตัวเล็กที่เพรียวบาง อาจแพร่กระจายจากเอเชียยุคก่อนประวัติศาสตร์ไปยังอเมริกาเหนือผ่าน ‘สะพานเชื่อมทวีป’ 

“ไทแรนโนซอรัสวิวัฒนาการเป็นนักล่าชั้นยอดขนาดยักษ์และกระจายพันธุ์อย่างรวดเร็วทั่วอเมริกาเหนือ” โวริส กล่าว ซึ่งเป็นครั้งแรกของสิ่งที่ เซเลนิตสกี้ เรียกว่า ‘การระเบิดของไทแรนโนซอรัส 2 ครั้ง’ นักล่าที่เพรียวบางนี้ไล่ล่าเหยื่อที่มีขนาดเล็กกว่า ขณะที่บางส่วนกลับมีขนาดใหญ่ขึ้นและล่าไดโนเสาร์ตัวใหญ่ 

การศึกษาเหล่านี้ชี้ให้เห็นว่าบรรพบุรุษโดยตรงของ ทีเร็กซ์ ไม่ได้วิวัฒนาการในอเมริกาทั้งหมด แต่คาดว่าเมื่อประมาณ 79-78 ล้านปีก่อน ไทแรนโนซอรัสอย่างน้อยสายพันธุ์ใหม่ได้เดินทางกลับเข้ามาในเอเชีย ซึ่งดูจากความสัมพันธ์อันใกล้ชิดระหว่างไทแรนโนซอรัส 2 กลุ่มที่ดูเผิน ๆ แล้วอาจดูแตกต่างกันมาก

เมื่อไทแรนโนซอรัสกลับมายังเอเชียในช่วงเวลาดังกล่าว มันก็เกิด ‘การระเบิดครั้งที่ 2’ ขึ้น กลุ่มหนึ่งค่อนข้างผอมและมีจมูกยาวประดับด้วยเขาเล็ก ๆ เช่น เฉียนโจวซอรัส (Qianzhousaurus) และอีกกลุ่มที่เริ่มมีขนาดใหญ่ขึ้นจนเป็นผู้เชี่ยวชาญในการบดกระดูก ทาร์โบซอรัส (Tarbosaurus) 

ทีเร็กซ์ วิวัฒนาการมาจากบรรพบุรุษในกลุ่มที่สองนี้ ซึ่งเป็นสายพันธุ์นักล่าที่ข้ามสะพานเชื่อมทวีปกลับมาในอเมริกาเหนืออีกครั้งเมื่อ 73 ถึง 67 ล้านปีก่อน ทำให้ ทีเร็กซ์ กลายเป็นนักล่ารูปแบบใหม่ที่เดินทางมาจากอีกทวีปหนึ่ง

“การวิเคราะห์ใหม่นี้สนับสนุนอย่างหนักแน่นว่าบรรพบุรุษของ ทีเร็กซ์ วิวัฒนาการมาจากกลุ่มไทแรนโนซอรัสที่เสี่ยงภัยกลับไปยังเอเชียหลังจากที่พวกมันผ่านกระบวนการวิวัฒนาการในอเมริกาเหนือ” มอร์ริสัน กล่าว 

ในท้ายที่สุด การศึกษานี้ก็ยังชี้ให้เห็นเพิ่มเติมว่า หนึ่งในสัตว์กินเนื้อที่ใหญ่ที่สุดของโลก เกิดจากการเคลื่อนตัวไปมาระหว่างอเมริกาเหนือและเอเชียในช่วงเวลา 20 ล้านปี และหากดาวเคราะห์น้อยไม่ทำให้ยุคครีเทเชียสสิ้นสุดลงกะทันหันเมื่อ 66 ล้านปีก่อน ไทแรนโนซอรัส ก็คงจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างต่อเนื่องอย่างไม่ต้องสงสัยเลย

ที่มา

https://www.nationalgeographic.com

อ่านเพิ่มเติม : ‘130 ล้านปีแห่งความลับ’ การปะติดปะต่อปริศนาไดโนเสาร์

ในไทย และความเป็นไปได้ในการพบไดโนเสาร์สายพันธุ์ใหม่