ผลงานเข้ารอบ 10 ภาพเล่าเรื่อง Season 10 : “ความเหมือนที่ไม่เหมือนของไทยรามัญ (มอญ)”

ผลงานเข้ารอบ 10 ภาพเล่าเรื่อง Season 10 : “ความเหมือนที่ไม่เหมือนของไทยรามัญ (มอญ)”

ผลงานจากผู้เข้ารอบ 10 คนสุดท้าย โครงการประกวดสารคดีภาพถ่าย National Geographic Thailand Photography Contest 2025 Season 10 “ความเหมือนที่ไม่เหมือนของไทยรามัญ (มอญ)” ผลงานโดยคุณนิลรัตน์ วรรณศิลป์

แนวคิดสารคดี

ชนชาติมอญเป็นชนชาติหลักของประเทศเมียนม่าเคยมีอาณาจักรเป็นของตนเอง เมืองหลวงอยู่ที่หงสาวดี แต่เมื่อพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้ ตีเมืองหงสาวดีแตก ชาวมอญจึงได้อพยพเข้ามายังกรุงศรีอยุธยา แล้วได้ตั้งถิ่นฐานอยู่ในประเทศไทยตลอดมาจนกลายเป็นชนกลุ่มน้อยในไทย โดยมากจะตั้งถิ่นฐานอยู่ติดกับแม่น้ำและคลอง ดังเช่น สามประสพของแม่น้ำ รันตี ซองกาเรีย และบีคลี่ ใน สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี, แม่น้ำแม่กลอง ในบ้านโป่ง จ.ราชบุรี, แม่น้ำเจ้าพระยา ในสามโคก จ.ปทุมธานี, แม่น้ำลพบุรี เมืองลพบุรี และ คลองดำเนินสะดวก ในต.เจ็ดริ้ว อ.บ้านแพ้ว จ.สมุทรสาคร เป็นต้น ทำให้มอญในถิ่นต่างๆ ของประเทศไทยมีเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมขนบธรรมเนียมเป็นของตนเอง แต่ยังก็ยังคงใช้สัญลักษณ์และประเพณีบางอย่างที่เป็นอัตลักษณ์ของไทยรามัญเช่นกัน

แม้แม่น้ำจะมีการแตกแขนงออกเป็นคลองจำนวนมากก็ตามแต่สุดท้ายแล้วกระแสน้ำก็จะไหลมารวมเป็นแม่น้ำอยู่ดี เช่นเดียวกับแม่น้ำต่างๆ สุดท้ายก็ไหลมาลงสู่ทะเลเช่นกัน ดั่งชนชาติมอญแม้จะกระจัดกระจายยู่ตามที่ต่างๆ ในไทย แต่ก็ยังคงดำรงความเป็นเอกลักษณ์ไทยรามัญไว้
หงส์ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของชนชาติมอญ ซึ่งจะพบเห็นตกแต่งอยู่ตามวัดต่างๆ ตามประตู หน้าต่าง หรือเสาต่างๆ หงส์มอญจะมีรูปร่างสมบูรณ์ แสดงถึงความเจริญรุ่งเรือง ความสง่างามและความสุข และยังเกี่ยวพันกับความเชื่อต่างๆ อีกด้วย
ถ้าพูดถึงสัญลักษณ์ของมอญ คนไทยส่วนใหญ่มักไม่ได้นึกถึงหงส์ แต่จะนึกถึงสะพานมอญ ที่สังขละบุรี มากกว่า สะพานมอญเป็นสะพานไม้ที่เป็นจุดเช็คอินของนักท่องเที่ยวที่ไปเยี่ยมเยือน สังขละบุรี
ชุมชนมอญ สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี เนื่องจากว่าอยู่ห่างไกลจากตัวเมืองอย่างมาก จึงยังคงวิถีชีวิตของชาวมอญไว้อย่างดีเยี่ยม และก็มีประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวมอญในสังขละบุรี ได้แก่ ประเพณีสงกรานต์สังขละบุรี ที่มีการสรงน้ำพระสงฆ์ผ่านทางกระบอกไม้ไผ่ การแห่เจดีย์ หรือ งานรดน้ำต้นโพธิ์ในวันวิสาขบูชา เป็นต้น
ชุมชนมอญ บ้านโป่ง และ โพธาราม จ.ราชบุรี, มอญ ปทุมธานีและสามโคก จ.ปทุมธานี ซึ่งเป็นกลุ่มมอญที่อาศัยอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกัน ก็มีเอกลักษณ์ของลวดลายการปักสไบมอญที่คล้ายคลึงกัน ซึ่งแตกต่างกับสไบของมอญในสังขละบุรี จึงเป็นเอกลักษณ์ของชาวมอญ จ.ราชบุรีและปทุมธานี
(ต่อเนื่องจากภาพก่อนหน้า) ชุมชนมอญ บ้านโป่ง และ โพธาราม จ.ราชบุรี, มอญ ปทุมธานีและสามโคก จ.ปทุมธานี ซึ่งเป็นกลุ่มมอญที่อาศัยอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกัน ก็มีเอกลักษณ์ของลวดลายการปักสไบมอญที่คล้ายคลึงกัน ซึ่งแตกต่างกับสไบของมอญในสังขละบุรี จึงเป็นเอกลักษณ์ของชาวมอญ จ.ราชบุรีและปทุมธานี
ชุมชนมอญ เจ็ดริ้ว จ.สมุทรสาคร ก็มีประเพณีที่เป็นหนึ่งเดียว เช่นกัน คือ ประเพณีตักบาตรดอกไม้เจ็ดริ้ว จัดขึ้นในวันออกพรรษา ที่วัดเจ็ดริ้ว ต.เจ็ดริ้ว อ.บ้านแพ้ว จ.สมุทรสาคร โดยจะประกอบด้วยการใส่บาตรดอกไม้และการล้างเท้าพระภิกษุสงฆ์
ชุมชนมอญ บางขันหมาก จ.ลพบุรี โดยพระสงฆ์ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดอัมพวัน ได้พยายามอนุรักษ์ประเพณีลอยผ้าป่าทางน้ำ ซึ่งจะจัดในช่วงเดือนตุลาคม ของทุกปี ซึ่งเป็นการถวายผ้าป่าทางน้ำแด่วัดที่ติดแม่น้ำลพบุรี จำนวน 4 วัด ได้แก่ วัดเชิงท่า, วัดมะปรางหวาน, วัดพรหมมาสตร์, และวัดอัมพวัน
ชาวมอญ ถือว่าเป็นพุทธศาสนิกชนที่ยังคงเคร่งครัดในประเพณีต่างๆ ทางศาสนาพุทธเป็นอย่างมาก ถึงแม้มอญในแต่ละสถานที่ในประเทศไทยจะมีประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตน แต่ก็ยังมีประเพณีบางอย่างที่ยังคงเหมือนกันทั้งประเทศ ดังเช่น งานบรรพชา และงานชิงศพพระสงฆ์
ประเพณีชิงศพพระของชาวมอญ ปัจจุบันถือว่าเป็นประเพณีที่หาชมยากมากแล้วในประเทศไทย และยิ่งเป็นแบบดั้งเดิมแท้ยิ่งหาชมยากมาก ประเพณีนี้จะจัดขึ้นในงานศพพระสงฆ์ชั้นผู้ใหญ่ที่มรณภาพ โดยจะมีการจัดงานถึง 3-5 วันและคืน ปัจจุบันหาชมได้ตามวัดในจังหวัดสมุทรสาคร สมุทรสงครามและ สังขละบุรี เท่านั้น


อ่านเพิ่มเติม : ประกาศผล 10 ผลงานเข้ารอบโครงการประกวดสารคดีภาพถ่าย “10 ภาพเล่าเรื่อง” Season 10

Recommend