ม้าน้ำ ปลากบ และปลาอีกหลายชนิด ที่แม้ว่าจะมีถิ่นอาศัยอยู่ใต้มหาสมุทร แต่ก็ไม่ได้การันตีว่าจะสามารถว่ายน้ำได้คล่องเหมือน ปลา ตัวอื่นๆ ทั่วไป

ทุกวันนี้เราทราบกันดีว่ามีนกหลายหลายชนิดที่ไม่สามารถบินได้ เช่นนกกระจอกเทศ หรือนกเพนกวิน แต่รู้หรือไม่ว่า มีปลาจำนวนมากเช่นเดียวกันที่ไม่ได้ว่ายน้ำเก่งแบบที่พวกเราคิดกัน จึงชวนให้เกิดข้อสงสัยว่า ในเมื่อเกิดเป็นปลาทั้งที ทำไมบางตัวถึงว่ายน้ำไม่แข็งล่ะ?

คำตอบก็คือ พวกมันต่างเก็บพลังงานเอาไว้ใช้ในสถานการณ์อื่นมากกว่า..

ช้าๆ ได้พร้าเล่มงาม

เมื่อพูดถึงปลาแล้ว “ปลาที่ว่ายน้ำช้า ส่วนใหญ่มักจะเป็นตัวที่ไม่มีความจำเป็นที่จะต้องว่ายน้ำอย่างรวดเร็ว” Selina Heppell หัวหน้าแผนกประมงและสัตว์ป่าที่มหาวิทยาลัยโอเรกอนสเตต กล่าว

ยกตัวอย่างเช่น ม้าน้ำ ด้วยรูปร่างลักษณะที่แปลกประหลาด ทำให้พวกมันตกเป็นปลาที่ว่ายน้ำได้ช้าที่สุดในมหาสมุทร แต่พอถึงเวลาไล่ล่าเหยื่อ ความเร็วของพวกมันก็เพิ่มขึ้นมาอย่างไม่น่าเชื่อ ยิ่งโดยเฉพาะเวลาที่กระแสน้ำมีความนิ่ง อาหารหลักของพวกมันคือโคพีพอด ซึ่งเป็นครัสเตเชียนตัวจิ๋วที่สามารถหนีจากนักล่าได้ในเวลาเพียงแค่ 2 มิลลิวินาที แต่ถึงอย่างนั้นก็ยังไม่ทันอยู่ดี ในเมื่อม้าน้ำต้องการแค่เพียง 1 มิลลิวินาทีเท่านั้นในการจู่โจม…

อ่านเพิ่มเติม อะไรคือครัสเตเชียน (Crustacean)

ปลาบางชนิดก็เป็นเจ้าแห่งการพรางตัว อย่างปลาหิน สามารถอำพรางตัวเองได้อย่างแนบเนียนบนพื้นทะเล จนบางครั้งมีสาหร่ายมาเจริญเติบโตบนร่างกายของพวกมัน การอำพรางเหล่านี้จัดว่าเป็นเครื่องมือล่อให้ปลามาติดกับได้ง่ายขึ้น

เหยื่อส่วนใหญ่ของปลาหิน จะเป็นพวกปลาที่มาหาอาหารในละแวกนั้น ด้วยความที่มีสาหร่ายมาเติบโตบนร่างกายของพวกมัน บ่อยครั้งที่ปลามักจะไม่ทันได้สังเกตว่าตรงนั้นคือปลาหินพรางตัวอยู่ ทำให้สุดท้ายแล้วพวกปลาเหล่านั้นก็ตกหลุมพรางและเป็นอาหารให้แก่ปลาหินในที่สุด

และด้วยความที่ร่างกายของพวกมันมีเงี่ยงที่เต็มไปด้วยพิษ ทำให้ความเร็วในการว่ายน้ำแทบจะไม่มีความจำเป็นต่อพวกมันเลย โดยพิษของพวกมันสามารถฆ่ามนุษย์ได้ในเวลาเพียงไม่ถึงหนึ่งชั่วโมง

อีกหนึ่งชนิดคือ ปลาบร็อบ ซึ่งอาศัยอยู่ที่ความลึกประมาณ 1,200 เมตรนอกชายฝั่งออสเตรเลีย ปลาเหล่านี้ไม่มีมวลกล้ามเนื้อเลย ทำให้พวกมันมีความหนาแน่นน้อยกว่าความลึกของน้ำที่พวกมันอาศัยอยู่ และสามารถรอดชีวิตได้จากแรงกดดันจากใต้ทะเลลึก พวกมันไม่ทำอะไรเลย นอกจากนอนนิ่งๆ และกินอะไรก็ได้ที่พวกมันสามารถหาได้ตามพื้นทะเล ไม่ว่าจะเป็น ปู หอย หรือสัตว์อื่นๆ

ไม่เป็นไรเดินก็ได้

Scott Heppell รองศาสตราจารย์ด้านการประมงที่มหาวิทยาลัยโอเรกอนสเตต กล่าวว่า ปลานกฮูกที่มีถิ่นอาศัยอยู่ใต้ก้นลึกของมหาสมุทร สามารถว่ายน้ำได้ แต่ไม่เร็วมากนัก

พวกมันเป็นหนึ่งในปลาไม่กี่ชนิดที่เลือกที่จะเดินบนก้นทะเลมากกว่าการว่ายน้ำ เพราะสำหรับพวกมันแล้ว ความเร็วแทบจะไม่มีส่วนสำคัญอะไรเลย วิธีการล่าของพวกมันคือค่อยๆ เดินไปหาเหยื่อ

ดูคลิปวิดิโอ ปลาเดินบนก้นทะเล

สัตว์อีกหนึ่งชนิดที่ชอบเดินมากกว่าว่ายน้ำคือ Spotted Handfish โดยพวกมันเกือบสูญพันธุ์ไปแล้วในช่วงกลางทศวรรษที่ 1990 สาเหตุหลักคือมลพิษและการลักลอบขโมยไข่ แต่มีนักวิทยาศาสตร์ชาวออสเตรเลียยื่นมือเข้ามาช่วยเหลือ สร้างโปรแกรมการผสมพันธุ์เพื่อที่จะไม่ให้พวกมันต้องเป็นเพียงแค่สัตว์ในตำนาน…

สำหรับในบรรดาเหล่าปลาเดินทั้งหมดทุกชนิด ที่เรียกได้ว่าหากมีรางวัลรูปร่างแปลกประหลาดที่สุด พวกมันก็คงจะลอยลำมาแบบชนิดที่ทิ้งอันดับที่สองอย่างไม่เห็นฝุ่น คงหนีไม่พ้น ปลาค้างคาวปากแดง ซึ่งพวกมันอาศัยอยู่ใต้ทะเลบริเวณหมู่เกาะกาลาปาโกส

ปลาชนิดสุดท้ายที่ไม่สนใจในเรื่องของความเร็วเลยคือ ปลาปักเป้า โดยหากตกเป็นเหยื่อ พวกมันจะกลืนน้ำเป็นจำนวนมาก จากนั้นก็พองตัวออกไป ทำให้เกิดหนามแหลมคมมากมาย ส่งผลให้ในนักล่าไม่สามารถกินพวกมันได้

นอกจากนี้ ปลาปักเป้าหนึ่งตัวมีพิษมากพอที่จะฆ่ามนุษย์ได้มากถึง 30 คนอีกด้วย จนถึงปัจจุบันก็ยังไม่มียาตัวไหนที่สามารถถอนพิษพวกมันได้

“ก็มาดิครับ”… คงจะเป็นความในใจถึงนักล่าที่ชอบดูแคลนพวกมันว่า เป็นปลาภาษาอะไรว่ายน้ำเชื่องช้า

***แปลและเรียบเรียงโดย รชตะ ปิวาวัฒนพานิช
โครงการนักศึกษาฝึกงาน กองบรรณาธิการ นิตยสารเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย 

อ่านเพิ่มเติม บางปะกง : สายใยชีวิตแห่งพื้นที่ชุ่มน้ำ