แมงดาทะเล ดำรงเผ่าพันธุ์มายาวนานถึง 450 ล้านปี ตอนนี้ พวกมันมีคุณูปการสำคัญต่อวงการแพทย์ แต่นั่นมาพร้อมกับราคาค่างวดที่ต้องจ่าย
แมงดาทะเล วิวัฒน์ขึ้นเพื่ออยู่ยืนยง ด้วยหางที่มีหนาม กระดองรูปร่างเหมือนหมวกเหล็กในสนามรบ และก้ามแหลมคมที่ปลายขาแปดข้างจากทั้งหมด 10 ข้าง สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังดึกดำบรรพ์เหล่านี้แหวกว่ายและคืบคลาน ไปตามก้นสมุทรโดยแทบไม่เปลี่ยนแปลงรูปร่างเลยตลอด 450 ล้านปี
พวกมันเอาตัวรอดจากเหตุการณ์ดาวเคราะห์น้อยพุ่งชนโลกที่ล้างเผ่าพันธุ์ไดโนเสาร์ แต่การรอดพ้นจาก เงื้อมมือมนุษย์อาจยากยิ่งกว่า เช่นเดียวกับสัตว์ทะเลมากมาย แมงดาทะเลถูกจับมากเกินขนาดเพื่อนำไปปรุงอาหาร และการพัฒนาตามแนวชายฝั่งก็ทำลายแหล่งวางไข่ พวกมันยังถูกจับคราวละมากๆ เพื่อสกัดเอาเลือดสีน้ำเงิน ที่มีสารประกอบช่วยในการแข็งตัวของเลือดอันจำเป็นต่อการพัฒนาวัคซีนที่ปลอดภัย เลือดของแมงดาทะเลอาจช่วยชีวิตมนุษย์ก็จริง แต่การได้มามักต้องแลกด้วยชีวิตของผู้ให้ โดยเฉพาะในแถบเอเชียที่มักสกัดเอาเลือดทั้งหมด ของแมงดาทะเล แทนที่จะเป็นเพียงบางส่วน
แมงดาญี่ปุ่นหรือแมงดาจีน (Tachypleus tridentatus) สูญเสียประชากรไปกว่าครึ่งหนึ่งในช่วง 60 ปีที่ผ่านมา แต่ในน่านน้ำรอบเกาะเล็กๆ ชื่อปังกาตาลันของฟิลิปปินส์ ชนิดพันธุ์นี้คือสัญลักษณ์ของความสามารถในการฟื้นตัว ตลอดหลายปี เกาะเนื้อที่ 28 ไร่แห่งนี้ถูกใช้ประโยชน์จนเสื่อมโทรม ขณะที่แนวปะการังถูกคุกคามจากการทำประมงทำลายล้างด้วยระเบิดและไซยาไนด์ พอถึงปี 2011 แมงดาทะเลเหล่านี้ซึ่งมีขนาดยาวราว 38 เซนติเมตร เป็นหนึ่ง ในสัตว์ขนาดใหญ่ที่สุดที่หลงเหลือ
เกาะปังกาตาลันซึ่งขณะนี้เป็นพื้นที่คุ้มครองทางทะเลเริ่มฟื้นตัวขึ้นอีกครั้ง ความพยายามในการฟื้นฟู แนวปะการังและปลูกป่าทำให้สัตว์จำนวนมากหวนคืนมา รวมถึงปลาหมอทะเลขนาดใหญ่หายากที่เติบโตจนยาวได้ถึงสองเมตรครึ่ง
แมงดาทะเลอาจไม่มีเสน่ห์ดึงดูดเหมือนช้างหรือแพนด้า แต่บางทีพวกมันอาจเป็นแรงบันดาลให้ผู้คน หันมาใส่ใจสัตว์ป่ามากขึ้น ผู้คนตระหนักในคุณค่าของแมงดาทะเลมากขึ้นเพราะบทบาทในการช่วยพัฒนาวัคซีนโควิด 19 นักอนุรักษ์หวังว่า ความตระหนักนี้จะนำไปสู่การปกป้องถิ่นอาศัยของพวกมันอย่างจริงจัง และการหันไปใช้ตัวเลือกสังเคราะห์แทนเลือดแมงดาทะเลในวงกว้าง นั่นเท่ากับช่วยปกป้องพวกมัน เช่นเดียวกับที่พวกมันช่วยชีวิตพวกเรา มาโดยตลอด
เรื่อง เอมี แมกคีเวอร์
ภาพถ่าย โลรอง บาเลสตา
ติดตามสารคดี ใต้กระดองดึกดำบรรพ์ ฉบับสมบูรณ์ได้ที่นิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย เดือนสิงหาคม 2565
สั่งซื้อนิตยสารได้ที่ https://www.naiin.com/product/detail/553207
อ่านเพิ่มเติม แมงดาทะเล (Horseshoe Crab)
