เผยมุมมองใหม่ว่าด้วยชาว ไวกิ้ง นักรบจากสแกนดิเนเวีย
ละอองฝนเย็นเยียบโปรยปรายลงมา ขณะที่เราหนาวสั่นกันอยู่บนถนนระหว่างรอคอยหัวหน้าเผ่า ชาวไวกิ้ง กับพลพรรคให้ปรากฏตัวขึ้น คืนนี้เป็นคืนหนาวเหน็บและชื้นแฉะของเดือนมกราคมที่เมืองเลอร์วิกบนกลุ่มเกาะเชตแลนด์ นอกชายฝั่งทางเหนือสุดของสกอตแลนด์ กระนั้น บรรยากาศกลับอบอวลไปด้วยความตื่นเต้น ข้างๆ ฉันเป็นชายคนหนึ่งที่พาลูกเล็กมาด้วยสองคน เขาหัวเราะเริงร่าเมื่อเห็นควันไฟสีแดงพวยพุ่งขึ้นมาจากหลังอาคารที่ว่าการของเมือง “ดูเหมือนพวกเขา เผาทั้งตึกเลยนะนั่น” เขาตะโกนลั่น ไฟนี่แหละคือสิ่งที่ทำให้เรามาอยู่ตรงนี้ นี่คือเทศกาลอัปเฮลลี อา (Up Helly Aa) อันเป็นการเฉลิมฉลองอดีตของชาวไวกิ้งบนกลุ่มเกาะเชตแลนด์ด้วยการจุดเพลิงอย่างยิ่งใหญ่
ขณะที่พลพรรคของหัวหน้าเผ่าผู้นั้นและคนอีกหลายสิบกรูกันเข้ามาในถนนพร้อมคบเพลิงที่มีไฟลุกโชน หลายร้อยอัน เสียงโห่ร้องยินดีจากฝูงชนดังขึ้น เมื่อเห็นเรือยาว (longship) ลำเพรียวที่คนเหล่านั้นลากเข้ามาด้วย ชาวไวกิ้ง ขึ้นบกครั้งแรกบนชายฝั่งที่เต็มไปด้วยโขดหินแห่งนี้เมื่อราว 1,200 ปีก่อน บดขยี้การต่อต้านของชนพื้นเมืองและยึดครองดินแดนไว้ได้ เหล่าหัวหน้าเผ่าชาวนอร์เวย์ปกครองหมู่เกาะเชตแลนด์อยู่นานเกือบ 700 ปี จนท้ายที่สุดก็นำเกาะน้อยใหญ่เหล่านี้ไปจำนำกับกษัตริย์ชาวสกอตพระองค์หนึ่ง ทุกวันนี้ ภาษาถิ่นนอร์สโบราณที่เรียกว่า นอร์น ถูกลืมเลือนไปหมดสิ้นแล้ว แต่ชาวเชตแลนด์ยังคงภูมิใจกับอดีตความเป็นไวกิ้งของตนอย่างยิ่งยวด
ตอนนี้ ขณะที่ฝูงชนตะโกนร้องเพลงโบราณที่บรรยายถึงราชาแห่งท้องทะเลและเรือมังกร คนถือคบเพลิงก็ลากเรือเข้าไปสู่ลานกว้างที่มีกำแพงล้อมรอบ เมื่อหัวหน้าเผ่าให้สัญญาณ พวกเขาก็ขว้างคบเพลิงเข้าใส่เรือจนไฟลุกโชนและลามเลียขึ้นไปถึงเสากระโดงอย่างรวดเร็ว เศษเถ้าถ่านปลิวว่อนอยู่ในท้องฟ้ายามค่ำ พวกเด็กๆ กระทืบเท้าและร้องรำทำเพลงไปตามทางเดิน
ดึกดื่นคืนนั้น ขณะที่ผู้ร่วมงานเต้นรำกันอย่างสุดเหวี่ยงในงานฉลอง ฉันอดนึกพิศวงไม่ได้ถึงพลังของชาวไวกิ้งที่ยังคงครอบงำจินตนาการของพวกเราอยู่ แม้จะล้มหายตายจากไปนานหลายร้อยปีแล้ว ทุกวันนี้ พวกเราส่วนใหญ่สามารถเล่ารายละเอียดของชาวไวกิ้งในจินตนาการได้ ว่าพวกเขาต่อสู้และเลี้ยงฉลองกันอย่างไร อยู่ที่ไหน ตายอย่างไร ทว่าจริงๆ แล้วเรารู้จักชาวไวกิ้งดีแค่ไหนกัน
ด้วยความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในปัจจุบัน ตั้งแต่การถ่ายภาพด้วยดาวเทียม ไปจนถึงการศึกษาดีเอ็นเอและการวิเคราะห์ไอโซโทป นักโบราณคดีและนักวิทยาศาสตร์สาขาอื่นๆ จึงพบคำตอบใหม่ๆ อันน่าประหลาดใจมากมาย ที่เอสโตเนีย นักวิทยาศาสตร์กำลังศึกษาเรือที่ถูกฝังสองลำ ซึ่งมีซากศพนักรบผู้ถูกสังหารอยู่เต็มลำ ทำให้เราเห็นภาพใหม่ของเผ่าพันธุ์ไวกิ้งที่โหดเหี้ยม ในสวีเดน นักวิจัยกำลังศึกษาซากที่เหลือของผู้บัญชาการสตรีชาวไวกิ้งคนหนึ่ง ซึ่งให้ความกระจ่างในเรื่องบทบาทของสตรีในสงคราม และที่รัสเซีย นักโบราณคดีและนักประวัติศาสตร์กำลังตามรอยเส้นทางนักค้าทาสชาวไวกิ้ง ซึ่งเผยให้เห็นความสำคัญของการค้าทาสที่มีต่อเศรษฐกิจของพวกเขา
เมื่อนำมาพิจารณาประกอบกัน ผลการศึกษาใหม่ๆ แสดงให้เห็นภาพชัดเจนของความทะเยอทะยานและผลกระทบ ทางวัฒนธรรมของนักเดินเรือผู้กล้าบ้าบิ่นเหล่านี้ จากชายฝั่งสแกนดิเนเวียอันเป็นบ้านเกิดเมืองนอนของพวกเขา นักแสวงโชคชาวไวกิ้งออกสู่เวทีโลกในกลางศตวรรษที่แปด และท่องสำรวจไปในดินแดนส่วนใหญ่ของยุโรปในช่วง 300 ปีต่อจากนั้นเป็นการเดินทางที่ไกลเกินกว่านักวิจัยรุ่นก่อนๆเคยคาดคิดไว้
นีล ไพรซ์ นักโบราณคดีจากมหาวิทยาลัยอุปป์ซาลาในสวีเดน บอกว่า ชาวไวกิ้งอาศัยเรือลำเพรียวและความรู้ความช่ำชองเรื่องแม่น้ำและทะเลในการเดินทางครอบคลุมพื้นที่ซึ่งในปัจจุบันคือกว่า 37 ประเทศจากอัฟกานิสถานจรดแคนาดา ระหว่างทางชาวไวกิ้งได้พบเห็นกว่า 50 วัฒนธรรม ค้าขายสินค้าหรูหราอย่างเอาจริงเอาจัง แต่งกายด้วยชุดเสื้อคลุมยาวคัฟตันของชาวยูเรเชียน หรือชุดผ้าไหมของจีน พกเหรียญเงินของชาวมุสลิมเต็มกระเป๋า พวกเขาสร้างหัวเมืองที่มั่งคั่งรุ่งเรืองอย่างยอร์กและเคียฟ ตั้งอาณานิคมหลายแห่งในสหราชอาณาจักร ไอซ์แลนด์ และฝรั่งเศส ไม่เคยมีนักเดินเรือชาวยุโรปอื่นใดในสมัยนั้นที่เดินทางผจญภัยอย่างไม่กริ่งเกรงหน้าอินทร์หน้าพรหมใดๆ และล่องเรือไปจนสุดหล้าฟ้าเขียวจากบ้านเกิดเมืองนอนเช่นนี้ “มีแต่คนจากสแกนดิเนเวียเท่านั้นครับ มีแต่พวกไวกิ้งเท่านั้นที่ทำได้” ไพรซ์บอก
ในช่วงเวลาเกือบ 300 ปีก่อนที่ชาวไวกิ้งจะเริ่มบุกขึ้นฝั่งต่างแดนในราวปี ค.ศ. 750 ไพรซ์บอกว่า ดินแดนสแกนดิเนเวียพังพินาศเพราะความระส่ำระสาย ในช่วงเวลานั้นมีอาณาจักรเล็กๆ เกิดขึ้นมากกว่าสามสิบแห่ง แต่ละอาณาจักรต่างสร้างป้อมค่ายไว้บนเนินเขา และต่อสู้แย่งชิงอำนาจกัน ในช่วงเวลาแห่งความทุกข์ยากนี้มหันตภัยร้ายแรงก็เกิดขึ้นหมอกฝุ่นขนาดมหึมาเข้าปกคลุมชั้นบรรยากาศ สาเหตุน่าจะมาการผสมโรงระหว่างดาวหางหรืออุกกาบาตพุ่งเข้าชนโลกกับ การระเบิดของภูเขาไฟลูกใหญ่อย่างน้อยหนึ่งลูก ภัยพิบัติซึ่งเปิดฉากขึ้นในปี ค.ศ. 536 นี้บดบังดวงอาทิตย์จนมืดมิด ทำให้อุณหภูมิในฤดูร้อนของซีกโลกเหนือลดลงอยู่นานถึง 14 ปี ความหนาวเย็นและความมืดที่ปกคลุมอย่างต่อเนื่องยาวนานนี้คร่าชีวิตผู้คนและทำลายดินแดนสแกนดิเนเวียซึ่งเป็นพื้นที่ริมขอบด้านเหนือของแหล่งเพาะปลูกในยุคกลาง ในเขตอุปป์ลันด์ของสวีเดน หมู่บ้านเกือบร้อยละ 75 ถูกทิ้งร้างเพราะผู้คนล้มตายจากความหิวโหยและการต่อสู้
เมื่อฤดูร้อนหวนคืนสู่ซีกโลกเหนือและประชากรเริ่มฟื้นคืน สังคมสแกนดิเนเวียกลับกลายเป็นสังคมที่โหดร้ายทารุณหนักข้อขึ้น บรรดาผู้นำเผ่าสั่งสมกองกำลังติดอาวุธไว้รอบกาย ออกยึดและปกป้องดินแดนที่ถูกทิ้งร้าง หล่อหลอมสังคมนักรบที่ทั้งชายหญิงนิยมชมชอบการทำสงคราม พวกเขาบูชาความกล้าบ้าบิ่น ความก้าวร้าว ความเจ้าเล่ห์เพทุบาย และความแกล้วกล้าในสมรภูมิ
ขณะที่สังคมติดอาวุธค่อยๆ ก่อตัวขึ้น เทคโนโลยีใหม่ก็เริ่มปฏิวัติการเดินเรือของชาวสแกนดิเนเวียในศตวรรษที่เจ็ด นั่นคือใบเรือ ช่างไม้ผู้ชำนาญเริ่มต่อเรือลำเพรียวที่ใช้พลังลม ซึ่งสามารถบรรทุกนักรบติดอาวุธไปได้ไกลกว่าและเร็วกว่าอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน หัวหน้าเผ่าชาวเหนือกับพลพรรคผู้กระเหี้ยนกระหือรืออาศัยเรือเหล่านี้เดินทางข้ามทะเลบอลติกและทะเลเหนือ ออกสำรวจดินแดนใหม่ๆ เที่ยวปล้นเมืองและหมู่บ้าน อีกทั้งจับชาวบ้านเป็นข้าทาส ชายที่แทบไม่มีโอกาสแต่งงานในบ้านเกิดเมืองนอนของตนอาจแต่งทาสหญิงเป็นภรรยาได้ ไม่ว่าจะด้วยการหว่านล้อมหรือใช้กำลังบังคับก็ตาม
ปัจจัยทั้งหลายเหล่านี้ ตั้งแต่ความทะเยอทะยานยาวนานหลายร้อยปีของเหล่าหัวหน้าเผ่า นักรบหนุ่มไร้คู่ซึ่งดูเหมือนจะมีอยู่ดาษดื่น ไปจนถึงเรือชนิดใหม่ ก่อตัวเป็นพายุชั้นเลิศ เวทีพร้อมเต็มที่แล้วให้ชาวไวกิ้งพรั่งพรูออกมาจากโลกเหนือทำให้ดินแดนส่วนใหญ่ของยุโรปลุกเป็นไฟด้วยความโหดเหี้ยมอันเป็นเอกลักษณ์
เรื่อง เฮเทอร์ พริงเกิล
ภาพถ่าย โรเบิร์ต คลาร์ก และเดวิด กุทเทนเฟลเดอร์
อ่านเพิ่มเติม
http://ngthai.com/history/13311/norse-greenlanders-dominated-ivory-trade/
