ราฟาเอล (Raphael) ศิลปินเอกคนสุดท้ายแห่งยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา เจ้าของภาพจิตรกรรมฝาผนัง The School of Athens และ Disputation of the Holy อันลือลั่น
ราฟาเอล หรือชื่อเต็ม รัฟฟาเอลโล ซานซีโอ ดา อูร์บีโน (Raffaello Sanzio da Urbino) คือจิตรกรและสถาปนิกที่อายุน้อยที่สุดในบรรดา 4 ศิลปินเอกแห่งยุคเรอเนสซองส์ อย่าง เลโอนาร์โด ดาวินชี , ไมเคิลแองเจโล และ บอตติเชลลี โดยในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา เขาได้ชื่อว่าเป็นจิตรกรดาวรุ่งที่มากด้วยพรสวรรค์
ประวัติ ราฟาเอล
ราฟาเอล ศิลปินไอคอนแห่งยุคเรอเนซองส์ เกิดในช่วงปี ค.ศ.1483 ที่เมืองอูร์บีโน แคว้นอูร์บีโน เขากำพร้าแม่ตั้งแต่ 8 ขวบ โดย ราฟาเอล เริ่มเรียนเขียนภาพกับพ่อของเขาเองที่เป็นจิตรกรราชสำนักของเจ้าเมือง ก่อนที่พ่อจะเห็นแววในตัวเขาจึงพาตัวลูกชายไปฝากตัวเป็นศิษย์ของ ปีเอโตร เปรูจีโน มาสเตอร์ศิลปินชาวอิตาเลียนตั้งแต่ยังเด็ก
คุณสมบัติตั้งใจ เรียนรู้เร็ว ตอนอายุ 17 ปี ราฟาเอล มีฝีมือเข้าขั้นมืออาชีพและเริ่มตระเวนรับงานเขียนภาพให้กับโบสถ์ต่างๆในเมืองแถบบ้านเกิด
ต่อมาเขาจึงตัดสินใจเอาดีทางศิลปะเป็นอาชีพ ปี ค.ศ. 1504 ราฟาเอล เลือกเดินทางไปอาศัยอยู่ที่เมืองศูนย์กลางแห่งศิลปะอย่างฟลอเรนซ์เพื่อศึกษาเพิ่มเติม โดยเฉพาะผลงานของ เลโอนาร์โด ดาวินชี ศิลปินรุ่นพี่ที่เขานับถือ ซึ่งมีบันทึกทางประวัติศาสตร์ว่าผลงานของ ไมเคิลแองเจโล ก็มีอิทธิพลต่อ ราฟาเอล ด้วยเช่นกัน
ด้วยพรสวรรค์ที่โดดเด่น ราฟาเอล ซึมซับอิทธิพลของศิลปะแบบฟลอเรนซ์ แต่ยังคงรักษาสไตล์ของตัวเองไว้ งานของเขาจึงเริ่มมีความซับซ้อนและมีชีวิตชีวามากขึ้น ทำให้ศิลปินหนุ่มดาวรุ่งได้รับความไว้วางใจจากพระสันตปาปาให้สร้างสรรค์งานศิลปะแห่งคริสตจักรโรมันคาทอลิก จนว่ากันว่าในตอนนั้น ไมเคิลแองเจโล รุ่นพี่ที่แก่กว่า 8 ปี เองก็แอบริษยาเขา เช่นเดียวกับที่ ไมเคิลแองเจโล ไม่ถูกกับ ดาวินชี จากการแข่งขันกันสร้างผลงานศิลปะเพื่อชิงตำแหน่งศิลปินเบอร์ 1 ของเมือง
ผลงานชิ้นเอกของ ราฟาเอล
ผลงานชิ้นแรกของ ราฟาเอล ในฐานะมาสเตอร์ได้แก่ Baronci Altarpiece ผลงานการวาดฉากประดับแท่นบูชา ที่โบสถ์ Saint Nicholas of Tolentino ในเมือง Città di Castello โดยปัจจุบันภาพนี้ได้รับความเสียหายจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวจนไม่เหลือเค้าเดิม เหลือแต่เพียงแบบสเก็ตช์ของศิลปิน
ทั้งนี้ ราฟาเอล มีผลงานที่มีชื่อเสียงมากมาย แต่หากจะให้พูดถึงผลงานชิ้นเอก The School of Athens และ Disputation of the Holy Sacrament น่าจะอยู่ในลำดับต้นๆ โดยในปี 1508 ราฟาเอล ได้ย้ายไปอยู่ที่กรุงโรม ก่อนจะวาดภาพจิตรกรรมชื่อ The School of Athens ขึ้นมาที่เพดานในห้องหนังสือส่วนตัวของพระสันตปาปา ซึ่งได้รับการยกย่องให้เป็นศูนย์รวมสมบูรณ์แบบของจิตวิญญาณแบบคลาสสิกแห่งยุคเรอเนสซองส์ ซึ่งมีความงดงามละเมียดละไมมาย
ขณะที่ Disputation of the Holy Sacrament ถูกขนานนามว่า ปุจฉาวิสัชนาเรื่องศีลศักดิ์สิทธิ์ เป็นอีกหนึ่งผลงานชิ้นเยี่ยมของราฟาเอลที่วาดลงบนผนังของ Apostolic Palace ที่ประทับของพระสันตะปาปา ถูกวาดขึ้นระหว่างปี ค.ศ.1509-10 ที่วังพระสันตะปาปาในนครรัฐวาติกัน ซึ่งเป็นงานจิตรกรรมสำหรับตกแต่งห้องชุดที่ปัจจุบันเรียกว่า ห้องราฟาเอล
นอกจากนี้ ราฟาเอล ยังมีผลงานที่สร้างชื่อเสียงอีกหลายชิ้น อาทิ Madonna of the Pinks ภาพพระแม่มารีสีชมพู , Madonna and Child with Saint John the Baptist ภาพพระแม่มารีและพระบุตรกับนักบุญจอห์นแบ็พทิสต์ , The Parnassus และ Cardinal and Theological Virtues สองภาพจิตรกรรมสุดอลังการ
อนึ่ง ภาพ Portrait of a Young Man ของ ราฟาเอล ที่ถูกนาซีขโมยไปจากโปแลนด์แล้วสูญหายไปตั้งแต่ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ถูกคาดการณ์ว่า หากถูกนำมาประมูลขายตอนนี้จะมีราคาไม่ต่ำกว่า 100 ล้านดอลลาร์
เลโอนาร์โด ดาวินชี ต้นแบบของ ราฟาเอล
ศิลปินในยุคเรอเนซองส์นั้น ส่วนใหญ่จะค่อยข้างมีอีโก้ หมกมุ่นกับผลงานตัวเอง และมองศิลปินคนอื่นๆ เป็นคู่แข่ง แต่ไม่ใช่กับ ราฟาเอล ที่มอง เลโอนาร์โด ดาวินชี เป็นต้นแบบของการเป็นศิลปิน ซึ่งแรงบันดาลใจหลังที่ทำให้เขาเดินทางมาฟลอเรนซ์ ส่วนหนึ่งก็คือการอยากมาสัมผัสกับผลงานของ ดาวินชี แบบใกล้ชิด
ส่วน ดาวินชี เอง แม้ว่าจะไม่ได้เจอตัวหรือสอน ราฟาเอล ตรงๆ แต่เขาก็มีท่าทีชื่นชมศิลปินรุ่นน้องมากกว่าจะอิจฉา อาจเพราะด้วยวัยที่ต่างกันมาก (ราฟาเอล อายุน้อยกว่า ดาวินชี 31 ปี) ขณะที่ ดาวินชี มองว่า ไมเคิลแองเจโล เป็นคู่แข่งที่ขับเคี่ยวและคอยขัดขากันเมื่อมีโอกาส ซึ่งครั้งหนึ่ง ดาวินชี เคยเสนอให้นำรูปปั้นเดวิดของ ไมเคิลแองเจโล ไปวางไว้ในอาคารที่ไม่ค่อยมีใครมองเห็น แต่ก็ไม่สำเร็จ
ความยกย่องที่มีต่อ ดาวินชี สะท้อนออกมาถึงขั้นที่ ราฟาเอล วาดภาพมาดอนนาและภาพโมนาลิซาเลียนแบบ ดาวินชี แต่ก็มีการดัดแปลงให้เป็นภาพในแบบฉบับของตัวเองขึ้นมาหลายภาพเมื่อช่วงต้นศตวรรษที่ 16 ซึ่งภาพโมนาลิซาคือผลงานที่เขาชื่นชอบมากที่สุด จนภายหลังสร้างความสับสนว่า ภาพร่างโมนาลิซา หรือ ภาพโมนาลิซา หลายภาพที่ถูกพบในอิตาลี วาดโดย ดาวินชี หรือ ราฟาเอล กันแน่
สำหรับอิทธิพลของดาวินชีต่อ ราฟาเอล ถึงขั้นที่เทคนิคกับรายละเอียดที่เขาได้รับถ่ายทอดมาจากครูคนแรกค่อยๆ หายไปจากผลงาน แล้วถูกแทนที่ด้วยลายเส้นและสีสันที่คล้ายคลึงกับงานของ ดาวินชี อันจะเห็นได้จากผลงานจิตรกรรมฝาผนังที่เขาสร้างให้กับศาสนจักร
การตายก่อนวัยอันควรของ ราฟาเอล
ราฟาเอล แม้ว่าจะได้รับการเชิดชูว่าเป็นจิตรเอกอายุน้อยแห่งยุคจนได้รับฉายาว่า เจ้าชายจิตรกร ทว่าน่าเสียดายที่เขาอายุสั้นกว่าใคร ด้วยความที่เป็นหนุ่มน้อยหน้าตาดี เขาจึงได้ชื่อว่าเป็นหนุ่มนักรักคนหนึ่ง
ถึงจะไม่มีภรรยาเป็นตัวเป็นตน ไม่เคยแต่งงาน แต่ว่ากันว่า เวอร์นา เรน่า คือหญิงสาวที่เป็นคนรักของเขาในช่วงท้ายๆ ของชีวิตที่กรุงโรม คนรักของเขาดูเหมือนเป็นคนลึกลับมาก เช่นเดียวกับเขา ทำให้การตายของ ราฟาเอล ค่อนข้างเป็นปริศนา
ราฟาเอล เสียชีวิตในปี ค.ศ. 1520 เมื่ออายุได้เพียง 37 ปี ด้วยโรคที่ไม่อาจระบุได้ แต่เชื่อกันว่าน่าจะมีสาเหตุมาจากการที่เขาระเริงสุขกับคู่รักของในคืนก่อนวันเกิดตวัเอง จนนำมาสู่การล้มป่วย มีอาการไข้ และเสียชีวิตในเวลาต่อมา
หาก ปีเอโตร เปรูจีโน ครูคนแรกของ ราฟาเอล คือหนึ่งในผู้วางรากฐานศิลปะยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาตอนสูง ซึ่งเป็นยุคสมัยที่รุ่งเรืองที่สุดของศิลปะเรอเนซองส์ แต่ยุคแห่งความรุ่งเรืองนั้นก็ได้ยุติลงเมื่อ ราฟาเอล ได้ลาจากโลกนี้ไป สร้างความเสียดายให้กับผู้คนในแวดลงศิลปะยุคนั้น
สืบค้นและเรียบเรียง สิทธิโชติ สุภาวรรณ์
ภาพจาก Nationalgeographic
ข้อมูลอ้างอิง
อ่านเพิ่มเติม : ไมเคิลแองเจโล ศิลปินยุคเรเนซองส์ผู้เชื่อมโยงศิลปะกับศาสนา คู่แข่งของ เลโอนาร์โด ดา วินชี
