เจมส์เวบบ์ พบ “ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์” บ่งชี้ว่ามหาสมุทรใต้พื้น ยูโรปา

กล้อง เจมส์เวบบ์ ยูโรปา (Europa) ดาวที่มีขนาดเล็กกว่าดวงจันทร์ของโลกเล็กน้อย เป็นดาวบริวารที่ถูกปกคลุมด้วยแผ่นน้ำแข็งหนาหลายกิโลเมตร แต่ลึกลงไป กลับมีมหาสมุทรที่มีน้ำเป็นของเหลวไหลเวียนอยู่ด้วย

ความพิเศษนี้ทำให้นักวิทยาศาสตร์สนใจยูโรปาเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งมีการตรวจพบโมเลกุลต่าง ๆ ที่เอื้อต่อการเกิดของชีวิตเรื่อยมา

กระนั้น ก็ยังไม่มีใครบอกได้อย่างชัดเจนว่ายูโรปามี ‘คาร์บอน’ จริง ๆ หรือไม่ และถ้าตรวจพบคาร์บอนจริง มันเกิดจากอุกกาบาตที่มีคาร์บอนเข้ามาชน หรือยูโรปามีคาร์บอนเป็นของตัวเองกันแน่

คำถามนี้มีความสำคัญ เนื่องจากคาร์บอนเป็นรากฐานสำคัญของชีวิต เพราะอย่างน้อยก็บนดาวเคราะห์ที่ชื่อว่าโลก เราทุกคน สัตว์ทุกตัว สิ่งมีชีวิตทุกเซลล์ ต่างก็มีพื้นฐานเป็นคาร์บอน

กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เวบบ์ จึงได้รับหน้าที่สืบหาเรื่องดังกล่าว เนื่องจากนักวิทยาศาสตร์คิดว่า กล้องนี้ทรงพลังพอที่จะมองลึกลงไปในมหาสมุทรของยูโรปา
.
ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้ ทำให้วงการดาราศาสตร์ตื่นเต้นเกี่ยวกับความเป็นไปได้ของชีวิตนอกโลก อย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน

“การสำรวจก่อนหน้านี้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลแสดงหลักฐานเกี่ยวกับเกลือที่ได้มาจากมหาสมุทรใน ‘เทรารีเจีย’ (Tara Regio ; ลักษณะภูมิประเทศที่วุ่นวาย)” ซาแมนธา ทรัมโบ (Samantha Trumbo) นักวิทยาศาสตร์ดาวเคราะห์กล่าว

“แต่ตอนนี้เราเห็นคาร์บอนไดออกไซด์มีความเข้มข้นอย่างมากที่นั่นแล้ว สิ่งนี้หมายความว่า คาร์บอนฯ อาจมีต้นกำเนิดจากในมหาสมุทรของมันเอง”

Tara Regio หรือลักษณะภูมิประเทศที่วุ่นวายนั้นเป็นบริเวณทางธรณีวิทยาที่ยังมีอายุน้อย มันเป็นแผ่นธรณีที่เคลื่อนไหวไปมาระหว่างเปลือกโลกภายนอกและมหาสมุทรภายใน ซึ่งต่างถูกทำลายลงและถูกสร้างขึ้น จึงกลายเป็นบริเวณที่ไม่มีความสงบ

เนื่องจากคาร์บอนไดออกไซด์จะไม่อยู่บนพื้นผิวของยูโรปานาน พวกเขาจึงเชื่อว่าคาร์บอนนั้นขึ้นมาจากมหาสมุทรแล้วกระจุกอยู่ในเทรารีเจีย และเจมส์ เวบบ์ ก็ตรวจจับได้ หรือพูดอีกอย่างคือ “ยูโรปามีคาร์บอนเป็นของตัวเอง” เพราะดังที่กล่าวไปข้างต้น คาร์บอนคือพื้นฐานของชีวิต อย่างน้อยก็บนโลกของเรา

การค้นพบนี้จึงมีความสำคัญ เพราะเป็นไปได้ว่ายูโรปาอาจมี “ชีวิตเล็ก ๆ” ที่มีพื้นฐานเป็นคาร์บอนซ่อนอยู่ในโลกอันหนาวเหน็บ เมื่อนักวิทยาศาสตร์มองหาชีวิตบนดาวอื่น พวกเขามักจะมองหา 6 ธาตุสำคัญก่อนนั่นคือ คาร์บอน ไฮโดรเจน ออกซิเจน ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และซัลเฟอร์

ปัจจุบันมี 4 ธาตุที่ตรวจพบแล้วในยูโรปา ได้แก่ คาร์บอน ไฮโดรเจน ออกซิเจน และซัลเฟอร์ (ก่อนหน้านี้ก็ตรวจพบฟอสฟอรัสบน ‘เอนเซลาดัส’ (Enceladus) ดวงจันทร์ของดาวเสาร์) การค้นพบเหล่านี้กำลังสร้างความตื่นเต้นให้กับวงการชีวดาราศาสตร์ (Astrobiology) อย่างยิ่ง

“บนโลก ชีวิตชอบความหลากหลายทางเคมี ยิ่งหลากหลายมากเท่าไหร่ก็ยิ่งดีเท่านั้น การทำความเข้าใจเคมีของมหาสมุทรยูโรปาจะช่วยให้เราระบุได้ว่าดาวดวงนี้เอื้อต่อการมีชีวิตหรือไม่” เจโรนิโม วิลลานูเอวา (Geronimo Villanueva) นักวิทยาศาสตร์จากนาซา กล่าว

“สิ่งนี้แสดงให้เห็นว่าเราอาจเรียนรู้พื้นฐานบางอย่างเกี่ยวกับองค์ประกอบของมหาสมุทรได้ก่อนที่เราจะเจาะน้ำแข็งเพื่อให้ได้ภาพที่สมบูรณ์”

และภารกิจในอนาคตจะตอบคำถามสำคัญว่า ‘เราอยู่ลำพังในจักรวาลหรือไม่’ โดยการกิจ ‘JUICE’ (Jupiter Icy Moon Explorer) ขององค์การอวกาศยุโรป (ESA) กำลังเดินทางไปเพื่อสำรวจอะไรก็ตามที่อาจมีอยู่

ขณะเดียวกัน ทางนาซาก็มีแผนจะปล่อยภารกิจ ‘Europa Clipper’ ในเดือนตุลาคมปี 2024 เพื่อสำรวจยูโรปาอย่างละเอียดต่อไป

สืบค้นและเรียบเรียง วิทิต บรมพิชัยชาติกุล

ที่มา