หมีขาว กับช่างภาพ และช็อตเด็ดที่เกือบหลุดมือไป

เรื่องและภาพถ่าย  เอาดุน ริคาร์ดเซน

ช่างภาพ เอาดุน ริคาร์ดเซน วางกล้องดักถ่ายภาพสัตว์ไว้ข้างๆ ช่องหายใจในบนแผ่นน้ำแข็งในอาร์กติก โดยหวังว่าจะจับภาพที่สมบูรณ์แบบของแมวน้ำ จากนั้น หมีขาว ตัวหนึ่งก็ปรากฏตัวขึ้นและกระตือรือร้นที่จะตรวจดูกล้องถ่ายภาพ

————————————————

ก่อนหน้านี้ไม่นาน  ผมเป็นมัคคุเทศก์นำทริปถ่ายภาพสัตว์ป่าที่สฟาลบาร์ กลุ่มเกาะซึ่งตั้งอยู่ครึ่งทางระหว่างแผ่นดินใหญ่ของนอร์เวย์กับขั้วโลกเหนือ หลังจากเดินทางบนเรือโดยสารขนาดเล็กเลียบไปตามชายฝั่งที่เป็นน้ำแข็งขรุขระสองวัน เราก็ไปถึงฮอร์นซุนด์ฟยอร์ดที่อยู่ปลายสุดทางตอนใต้ของกลุ่มเกาะสปิตส์เบอร์เกน พื้นที่เปราะบางและห่างไกลนี้มีสัตว์ป่าอุดมสมบูรณ์ และเรากำลังมองหาแมวน้ำกับ หมีขาว

เมื่อเราทอดสมอที่น้ำแข็งของฟยอร์ด เราพบเห็นแมวน้ำหลายตัวพักผ่อนอยู่บนน้ำแข็ง แต่ไม่มีหมีขาว ผมนึกอยากถ่ายภาพแมวน้ำขณะที่มันโผล่ขึ้นมาหายใจตรงช่องเปิดในน้ำแข็ง  ผมจึงติดตั้งกล้องและเซนเซอร์จับความเคลื่อนไหวไว้ใกล้กับขอบช่องนั้น แผนการคือเซนเซอร์จับความเคลื่อนไหวจะกดชัตเตอร์กล้องถ่ายภาพเมื่อแมวน้ำโผล่หัวขึ้นมาจากท้องน้ำด้านล่าง ภาพถ่ายจะจับภาพแมวน้ำกับสภาพแวดล้อมอันหนาวเหน็บและทารุณด้านหลังมัน

ระหว่างทางกลับไปที่เรือ ผมสงสัยว่าผมควรจะยึดกล้องไว้ให้แน่นเผื่อกรณีฉุกเฉินหรือไม่ แต่การกลับไปที่ช่องหายใจจะรบกวนแมวน้ำและอาจขัดขวางไม่ให้ผมได้ภาพที่ต้องการ ผมจึงตัดสินใจไม่กลับไป

ต่อมาเวลาตีสอง ลูกเรือคนหนึ่งปลุกเราขึ้นมา  เขาเห็นหมีขาวตัวหนึ่งป้วนเปี้ยนอยู่ไกลๆ ใต้อาทิตย์เที่ยงคืน เราวิ่งไปยังหัวเรือเพื่อดูว่าจะเกิดอะไรขึ้น ตอนแรกเจ้าหมีเดินมาทางเรือ จากนั้นเปลี่ยนเส้นทางมุ่งหน้าไปยังกล้อง ผมฝันมานานแล้วถึงการถ่ายภาพหมีขาวขณะที่มันเฝ้ารออยู่ข้างๆช่องหายใจเพื่อจับแมวน้ำ ผมรู้ว่านี่เป็นภาพที่ถ่ายได้ยาก แต่ที่นี่ผมเห็นมันกำลังจะเกิดขึ้นตรงหน้า ฝันใกล้จะเป็นจริงแล้ว

เซนเซอร์จับความเคลื่อนไหวตอบสนองการเคลื่อนไหวของหมีขาว โดยการกระตุ้นให้กล้องเริ่มถ่ายภาพ เจ้าหมีเดินวนรอบกล้อง ดมเบาๆ และกระทั่งเลียกล้อง แล้วเคาะเซนเซอร์กับน้ำแข็ง คว้าขาตั้งกล้อง และจับมันกับกล้องคว่ำลงไปในช่อง กล้องห้อยอยู่กับสายเซนเซอร์ ผมภาวนาว่ามันจะยังอยู่อย่างนั้น อย่างน้อยผมจะได้กู้เมโมรีการ์ดที่มีภาพถ่ายขึ้นมาได้

หมีต้องได้ยินผมแน่ มันหยิบสายเซนเซอร์เข้าปากและเริ่มถอยกลับจากช่องหายใจ พร้อมกับดึงกล้องขึ้นมาด้วย

แล้วสายเซนเซอร์ก็ขาด กล้องกับเมโมรีการ์ดพร้อมภาพถ่ายระยะใกล้ของเจ้าหมีซึ่งยากยิ่งที่จะได้มา หายไปใต้น้ำแข็งลึกกว่า 140 เมตร

นั่นเป็นช่วงเวลาเลวร้ายที่สุดในอาชีพช่างภาพของผม หลังจากนั้นผมนอนหลับไม่สนิทเป็นเวลานาน ผมโกรธตัวเองมาก ผมจะปล่อยมันไปไม่ได้ ผมเริ่มมีความคิดบ้าๆเกี่ยวกับการกู้กล้องขึ้นมา ผมพยายามหาใครสักคนที่จะช่วยผมค้นหามัน แต่เพื่อนร่วมงานวิจัยเรื่องขั้วโลกบอกผมว่า กล้องน่าจะจมลงไปในโคลนนุ่มๆซึ่งพบได้ทั่วไปตรงข้างหน้าธารน้ำแข็ง ผมแทบจะล้มเลิกความคิดเลยทีเดียว

หนึ่งปีต่อมา ผมขอเข้าร่วมการเดินทางที่คล้ายกันไปยังจุดเดิมบนเรือลำเดิม ผมได้รับอนุญาตให้นำยานควบคุมระยะไกล หรืออาร์โอวี (remotely operated vehicle: ROV) กับเพื่อนร่วมงานที่เป็นคนบังคับยานไปด้วย เราจะพยายามค้นหากล้อง ถ้าเราทำไม่สำเร็จ ผมจะได้รู้ว่าอย่างน้อยผมก็พยายามแล้ว จากนั้นผมอาจจะหยุดคิดถึงกล้องตัวนั้นได้ ผมเกลียดการล้มเลิกกลางคัน

เมื่อเรากลับไปถึงฮอร์นซุนด์ฟยอร์ด เรามีเวลาดำเนินการเพียงสี่ชั่วโมงเนื่องจากมีลูกค้าที่จ่ายเงินมาอยู่บนเรือ มีน้ำแข็งอยู่ข้างหน้าธารน้ำแข็งมากกว่าที่เคยมีในการเดินทางครั้งก่อน และเราสงสัยว่าการเดินไปไกลจากเรือจะปลอดภัยหรือไม่ ตามที่ผมรู้ หมีขาวอาจอยู่ใกล้ๆ เราตัดสินใจที่จะลองเสี่ยง เราเกือบจะหันหลังกลับหลายครั้ง แต่เมื่อเราจัดการหาเส้นทางปลอดภัยเพื่อไปยังจุดที่กล้องของผมหายไปเมื่อหนึ่งปีก่อนได้ ตอนนี้เราก็แค่ไปค้นหามัน

เราพบกับความยุ่งยากทางเทคนิคแทบจะทันทีและต้องนำอาร์โอวีขึ้นจากน้ำถึงสองครั้ง น้ำขุ่นมัวจนเราบังคับอาร์โอวีไม่ได้ และกระแสน้ำขึ้นลงทำให้ยานลอยไปจากจุดนั้น โอกาสเดียวที่เราจะหากล้องพบคือการนำยานลงจอดบนจุดที่กล้องหายไป ซึ่งดูเหมือนเป็นโอกาสอันริบหรี่

และแล้วราวกับปาฏิหาริย์ ในความพยายามครั้งที่สาม อาร์โอวีก็หากล้องพบ เราตะโกนและเต้นรำกันบนน้ำแข็ง

การฉลองของเราเกิดขึ้นก่อนเวลาอันควร เมื่อเราพยายามคว้ากล้อง สายเคเบิลของยานกลับพันกัน มือจับบนแขนกลของยานอยู่ห่างจากกล้องไม่ถึงสองเซนติเมตร ใกล้แต่ไม่ใกล้พอที่จะคว้ากล้องไว้ได้ เราได้ยินเสียงแขนกลขูดกับด้านข้างของกล้อง

จากนั้นเราก็ควบคุมอาร์โอวีไม่ได้  คนบังคับยานแน่ใจว่ามันพังแล้ว ผมถึงกับท้อแท้ยิ่งกว่าที่เคยเป็นเมื่อปีก่อนเสียอีก ผมสงสัยว่าจะดีกว่าไหมถ้าเราไม่ได้พบกล้องเลย

เรากู้อาร์โอวีขึ้นมาและเห็นว่าใบพัดติดอยู่กับสาหร่ายทะเล เรามีเวลาพอที่จะลองอีกแค่ครั้งเดียว เราทำการจอดอาร์โอวีบนกล้องได้เป็นครั้งที่สองอย่างน่าประหลาดใจ คราวนี้มือจับของยานคว้าขาตั้งกล้องไว้แน่น เรานำกล้องขึ้นมาบนน้ำแข็ง ผมส่งเสียงร้องดังที่สุดเท่าที่จะทำได้

กล้องถูกกัดกร่อน แต่ผมจัดการเอาเมโมรีการ์ดออกมาได้ ผมวางมันลงในน้ำกลั่นเพื่อป้องกันไม่ให้ถูกกัดกร่อนมากขึ้น ผมเก็บมันไว้อย่างนั้นจนกระทั่งกลับถึงแผ่นดินใหญ่ จากนั้นจึงติดต่อบริษัทที่ทำงานกู้ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ที่หายไปในคดีอาชญากรรม พวกเขากู้ภาพถ่ายของผมทั้งหมด 149 ภาพกลับมาได้

น่าทึ่งมากที่ได้เห็นภาพเหล่านั้น ผมเห็นหมีขาวกำลังหายใจ เห็นมันเลียเลนส์กล้องจนเลนส์พร่ามัว เห็นมันแหย่เลนส์ด้วยอุ้งเท้าสีขาวขนาดใหญ่ขนปุกปุย และในตอนท้าย ผมเห็นขอบอันเลือนรางของช่องหายใจ

การกู้กล้องคืนมาได้คือความสำเร็จที่น่าพึงพอใจที่สุดในอาชีพช่างภาพของผมจนถึงทุกวันนี้ ผมไม่เคยประสบกับการที่อะดรีนาลินหลั่งขนาดนั้นเหมือนกับตอนที่ผมดึงกล้องขึ้นมาจากน้ำและวางลงบนน้ำแข็ง

————————————————-

เอาดุน ริคาร์ดเซน เป็นช่างภาพแนวธรรมชาติและอาจารย์ด้านชีววิทยาทางทะเลและน้ำจืดที่มหาวิทยาลัยอาร์กติกแห่งนอร์เวย์  นี่เป็นผลงานชิ้นแรกที่เขาถ่ายให้นิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก

อ่านเพิ่มเติม

หมีขาวหาอาหารยากลำบากขึ้น