พระราชวังต้องห้าม แดนมังกร อาณาเขตองค์จักพรรดิ พื้นที่ราชสำนักจีน

พื้นที่อันแสนซับซ้อนของ พระราชวังต้องห้าม อันยิ่งใหญ่ สวนที่อุดมสมบูรณ์ และพลับพลาศักดิ์สิทธิ์นานับล้วนเป็นพื้นที่หวงห้ามมิให้เหล่าพสกนิกรของจักรวรรดิเข้าถึง ทำได้เพียงจินตนาการถึงความอลังการหลังประตูทางเข้าพระราชวังเท่านั้น

ณ ใจกลางกรุงปักกิ่งในยุคสมัยใหม่เป็นที่ตั้งของเขตราชวังที่ใหญ่ที่สุดในโลก ใหญ่เพียงพอที่จะจุพระราชวังบักกิงแฮมได้ถึง 50 แห่ง ครอบคลุมพื้นที่กว่า 720,000 ตารางเมตร พระราชวังนี้เป็นที่รู้จักในนาม “พระราชวังต้องห้าม ” (the Forbidden City) ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางของจักวรรดิจีนทั้งในเชิงสัญลักษณ์และการเมืองระหว่างปี 1420 ถึง 1912 ชื่อเล่น “ต้องห้าม” ของพระราชวังแห่งนี้สะท้อนให้เห็นว่าพลเมืองส่วนใหญ่ของราชอาณาจักรไม่ได้รับอนุญาตให้ย่างกรายเข้าไปในพระราชวังแห่งนี้

ในพื้นที่อันซับซ้อนแห่งนี้เต็มไปด้วยพระตำหนัก สวน เขตพระราชฐานและพื้นที่อยู่อาศัยมากมาย สร้างขึ้นในรัชสมัยของสมเด็จพระจักรพรรดิหย่งเล่อ ผู้ปกครองคนที่สามในราชวงศ์หมิง (ครองราชย์ ค.ศ. 1403-1424) พระองค์ประกาศตนขึ้นครองราชย์และรวมอำนาจเข้ามาอยู่ในปักกิ่ง ย้ายเมืองหลวงจากหนานจิงมาเป็นระยะทาง เกือบ 1,000 กิโลเมตร ในปี ค.ศ. 1403 มีข้อมูลว่าต้องใช้ช่างฝีมือนับแสนคนและคนงานอีกกว่าล้านคนเพื่อที่จะสร้าง พระราชวังต้องห้าม ในกรุงปักกิ่งนี้ในช่วงปี ค.ศ. 1406 ถึง 1420 ในสถานที่ที่กุบไลข่าน (Kublai Khan) เคยสร้างพระราชวังอันมีชื่อเสียงของตนไว้

อักขระจีนเหล่านี้คือคำว่า จื่อจิ้นเฉิง “เมืองต้องห้ามสีม่วง” ชื่อเต็มของพระราชวังของจักรวรรดิในกรุงปักกิ่ง

ชื่อพระราชวังต้องห้ามในภาษาจีนคือ จื่อจินเฉิง มีความหมายตามตัวอักษรว่า “เมืองต้องห้ามสีม่วง” สีม่วง ถือเป็นสีมงคลในวัฒนธรรมจีนและเป็นสัญลักษณ์ของความศักดิ์สิทธิ์และความอมตะเช่นเดียวกับดาวเหนือ พระราชวังต้องห้ามแห่งนี้เป็นที่พำนักของผู้ปกครองราชวงศ์จีนมาทั้งหมด 24 รัชสมัย ผู้ปกครอง 14 คนอยู่ในสมัยราชวงศ์หมิง (ค.ศ.1368-1644) และ 10 คนในสมัยราชวงศ์ชิง (ค.ศ. 1644-1911) เมื่อเหล่าจักพรรดิชาวแมนจูล้มอำนาจราชวงศ์หมิงแล้วขึ้นครองราชย์ ได้มีการต่อเติมโครงสร้างใหม่ ๆ และสวนเข้าไป แต่ส่วนสำคัญต่าง ๆ ที่เหลือยังคงอยู่เหมือนเดิมไม่ได้ลดทอนลงไป

พระราชวังต้องห้ามสร้างในพื้นที่สี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดยาวเกือบหนึ่งกิโลเมตร กว้างเกือบหนึ่งกิโลเมตร กำแพงชั้นนอกสูงกว่า 7.6 เมตร ล้อมรอบไปด้วยคูน้ำและแม่น้ำสีทองอันเป็นแหล่งน้ำที่มนุษย์สร้างขึ้น การจัดตำแหน่งสิ่งต่าง ๆ เป็นไปตามหลัก ฮวงจุ้ย (ศิลปะการวางสิ่งของและสิ่งปลูกสร้างต่าง ๆ เพื่อส่งเสริมพลังบวก) พระราชวังตั้งเป็นแนวเหนือใต้และมีความสมมาตรเพื่อเป็นการจำลองความสมดุลของจักรวาล ตามประเพณีดั้งเดิมกล่าวไว้ว่าพระราชวังนี้ออกแบบให้มีทั้งหมด 9,999.5 ห้อง เพราะมีเพียง อาทิวิสุทธิ์เทพ หรือ หยวนสื่อเทียนจุ้น เท่านั้นที่จะสามารถเพลิดเพลินไปกับเลข 10,000 ได้ อย่างก็ไรดี เลข 9,999 นั้นถือว่าเป็นเลขมงคลในวัฒนธรรมจีน มีความเกี่ยงโยงกับจักรพรรดิและออกเสียงเหมือนกับคำภาษาจีนที่แปลว่า “นิรันดร์”

**ผู้ก่อตั้งแห่งจักรวรรดิ** เจ้าผู้ปกครองคนที่สามของราชวงศ์หมิง จักรพรรดิหย่งเล่อ ย้ายเมืองหลวงของจีนจากหนานจิงไปยังปักกิ่งในปี ค.ศ. 1403 อัลบั้ม/รูปภาพจาก HISTORY/UNIVERSAL IMAGES GROUP

จินฉุยเหอ (แม่น้ำทองคำ) ไหลคดเคี้ยวไปรอบ ๆ ฝั่งตะวันตกและฝั่งใต้ของพระราชวังต้องห้ามอันซับซ้อน **TRAVEL PIX/AWL IMAGES**

สิงห์ทองสัมฤทธิ์ยืนอยู่บนทางบันได้แต่ละฝั่งของพลับพลาทางฝั่งเหนือของแม่น้ำสีทอง **เจน สวีนีย์/AWL IMAGES**

ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1889 มีการจัดงานเฉลิมฉลองครั้งยิ่งใหญ่เพื่อประกาศการอภิเษกสมรสระหว่างจักรพรรดิกวังซวี่และเจ้าสาวของพระองค์ นางจิงเฟิน (จักรพรรดินีหลงยวี่ในอนาคต) ณ พระที่นั่งไถ่เหอ เช่นเดียวกันกับพิธีกรรมต่าง ๆ ที่จัดขึ้นภายในพระราชวังต้องห้าม ชนชั้นและยศฐาบรรดาศักดิ์เป็นตัวกำหนดว่าใครจะยืนแสดงความเคารพแก่คู่บ่าวสาวคู่ใหม่นี้ตำแหน่งใด ข้าราชการฝั่งพลเรือนและฝั่งทหารกว่า 500 องค์จะยืนอยู่บริเวณลานด้านนอก แต่เหล่าราชวงศ์และขุนนางทั้งหลายจะรวมตัวกันใกล้กับบัลลังก์ขององค์จักรพรรดิ ตรงทางเดินหินอ่อนที่เรียกว่า ทางเดินแห่งจักรวรรดิ ทอดยาวจากบัลลังก์ไปทางใต้กว่าครึ่งไมล์จนถึงจัตุรัสเทียนอันเหมิน มีเพียงองค์จักรพรรดิเท่านั้นที่สามารถเดินบนทางเดินนี้ได้ แต่ข้าราชการในพระองค์เดินไปข้าง ๆ ทางเดินนี้ได้เช่นกัน เพื่อที่จะยื่นคำประกาศแต่งงานให้ที่จัตุรัสได้ เพื่อให้พระองค์สามารถอ่านให้ประชาชนข้างนอกพระราชวังต้องห้ามฟังได้ **บรูซ มอร์เซอร์/คลังภาพเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก**

จำนวนสัตว์ในตำนานจีนที่ปรากฏบนหลังคาของพระราชวังนั้นชี้ให้เห็นถึงอันดับของอาคารนั้น พระที่นั่งไถ่เหอมีทั้งหมด 10 ตัว ซึ่งเป็นจำนวนสูงที่สุดเท่าที่จะมีได้ **บรูซ มอร์เซอร์/คลังภาพเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก**

ประติมากรรมทองสัมฤทธิ์รูปเต่าที่พระที่นั่งไถ่เหอเป็นสิ่งเตือนใจว่า เต่าดำ มังกรฟ้า หงส์แดงและเสือขาว เป็นสิ่งมีชีวิตที่สูงศักดิ์น่าเคารพบูชามากที่สุดของจีน **สตีเฟน แมคคอร์เคล/ ALAMY**

หนึ่งในอาคารจำนวนเกือบสองโหลในสวนอวี้ฮัวหยวน โครงสร้างอาคารคล้ายกับเรือนพลับพลาเฉียนฉิว **COWARDLION/ALAMY/ACI**

**พระที่นั่งไถ่เหอ** สิ่งปลูกสร้างอันแสนโอ่อ่าของพระราชวังต้องห้ามแห่งนี้มีความสูงกว่า 30 เมตร เหนือลานกว้างตรงกลางพื้นที่พระราชวังต้องห้ามเป็นที่ตั้งของบัลลังก์มังกรเพียงหนึ่งเดียวเท่านั้น บัลลังก์นี้เป็นพระที่นั่งในพระราชพิธีสำหรับจักรพรรดิราชวงศ์หมิงและชิงมาเป็นเวลาห้าศตวรรษ **AGE FOTOSTOCK**

พระราชวังต้องห้ามในปัจจุบัน

แม้จะผ่านความท้าทายมาหลายศตรวรรษ ตั้งแต่ความวุ่นวายทางการเมืองอันรุนแรง สงครามแสนโหดร้ายไปจนถึงมหาอัคคีภัย พระราชวังต้องห้ามแห่งนี้ยังคงยืนหยัดอยู่ หลังจากการล่มสลายของราชวงชิง จักรพรรดิผู่อี๋ จักรพรรดิองค์สุดท้ายอาศัยอยู่ในพระราชวังต้องห้ามจนถึงปี ค.ศ.1924 จนในที่สุดก็ถูกขับไล่ออกมาโดยขุนศึกซึ่งภายหลังกลายเป็นสมาชิกพรรคชาตินิยม เฝิงอวี้เสียง ในปีถัดมา สาธารณรัฐจีนได้กำหนดให้สถานที่แห่งนี้เป็นพิพิธภัณฑ์แห่งชาติ

ในปี ค.ศ.1949 ขณะยืนอยู่เหนือ ประตูสันติภาพแห่งสวรรค์ (หมายถึง จัตุรัสเทียนอันเหมิน) เหมาเจ๋อตงประกาศตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีน ระหว่างการปฏิวัติวัฒนธรรมในปี 1966 เหมาจัดกองกำลัง ยุวชนแดง (Red Guards) ขึ้นที่จัตุรัสแห่งนี้ ในปี ค.ศ. 1987 พระราชวังต้องห้ามได้รับการเสนอชื่อให้เป็นหนึ่งในมรดกโลกของยูเนสโก ในฐานะพระราชวังอันยิ่งใหญ่แห่งราชวงศ์หมิงและชิงที่ปักกิ่งและเสิ่นหยาง ในฤดูใบไม้ผลิปี ค.ศ.1989 ผู้คนทั่วโลกล้วนให้ความสนใจกับการประท้วงเพื่อเรียกร้องประชาธิปไตยที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน พื้นที่สาธารณะที่ใหญ่ที่สุดในโลก ภายใต้เงามืดที่ทอดยาวของพระราชวังต้องห้าม

เรื่อง เวโรนิก้า วอล์คเกอร์

แปล กษิดิศ ธัญกิจจานุกิจ

โครงการสหกิจศึกษา เนชั่นแนลจีโอกราฟฟิก ประเทศไทย