หลังจากชาร์บาต กูลา ขึ้นปกนิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ครั้งแรกเมื่อปี 1984 ขณะที่เธออยู่ในค่ายผู้ลี้ภัย ไม่มีใครรู้ว่าเธอเป็นใครจนกระทั่งปี 2002 เมื่อ สตีฟ แม็กเคอร์รี ช่างภาพผู้ถ่ายรูปเธอเสาะหาเธอที่ชายแดนอัฟกานิสถาน-ปากีสถาน นักวิเคราะห์ของเอฟบีไอ ประติมากรพิสูจน์หลักฐาน และผู้คิดค้นเครื่องจดจำม่านตาต่างยืนยันอัตลักษณ์ของเธอ เธอขึ้นปก เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก อีกครั้งห่างจากครั้งแรก 19 ปี ซึ่งน้อยคนนักจะได้ขึ้นปกนิตยสารถึงสองครั้ง ชาร์บาตไม่ใส่ใจว่าเธอจะโด่งดังไปทั่วโลกหรือไม่ เพียงหวังว่าลูกๆ จะได้รับการศึกษาที่เธอไม่เคยได้รับ ซึ่งลูกสาวของเธอได้สมัครเข้าโรงเรียนในปีการศึกษาหน้าแล้ว
รัฐบาลอัฟกันกำลังผลักดันให้ชาร์บาตขยายความฝันของเธอออกไป โดยแนะนำให้เธอก่อตั้งมูลนิธิเพื่อการศึกษาและสร้างศักยภาพให้กับผู้หญิงและเด็กๆ โดยเฉพาะกลุ่มที่ถูกส่งตัวกลับมายังอัฟกานิสถาน และชาร์บาตกำลังพิจารณาเรื่องนี้อยู่ เธอกล่าวกับบีบีซีเปอร์เซียว่า “ฉันอยากบอกกับพี่สาวน้องสาวของฉันว่าอย่าให้ลูกสาวแต่งงานตั้งแต่ยังเล็ก จนกว่าจะได้รับการศึกษาสูงเท่ากับที่ลูกชายได้รับ”
แต่บรรดาลูกสาวของชาร์บาตที่กำลังกลับอัฟกานิสถานอาจต้องเผชิญกับสถานการณ์ที่ลำบากกว่าแม่พวกเธอเมื่อ 30 ปีก่อน ปัจจุบันนี้ครึ่งหนึ่งของเด็กผู้หญิงอัฟกันได้เข้าโรงเรียนก็จริง แต่ส่วนใหญ่ที่เข้าโรงเรียนก็ต้องเลิกเรียนระหว่างอายุ 12-15 ในเขตชนบท จำนวนของเด็กผู้หญิงในโรงเรียนกำลังลดลงเรื่อยๆ ฮิวแมนไรต์วอชกล่าวว่าความเท่าเทียมกันทางเพศในอัฟกานิสถานยังล้าหลังปากีสถานและอิหร่าน ซึ่งรับผู้ลี้ภัยอัฟกันระหว่างสงครามสหภาพโซเวียตรวมกันทั้งสิ้น 6 ล้านคน สตรีและเด็กผู้หญิงที่กำลังจะกลับอัฟกานิสถานต้องปรับตัวให้พวกผู้ชายตัดสินใจให้หรือต้องเป็นเพื่อนร่วมทางเมื่อออกนอกบ้าน บางครั้งผู้ลี้ภัยที่เดินทางกลับบ้านก็ถูกมองว่าละเมิดศีลธรรมเพียงเพราะเติบโตจากต่างประเทศ
มานิชา นาเดรี ผู้อำนวยการขององค์กรสตรีเพื่อสตรีอัฟกัน กล่าวว่า อัฟกานิสถานต้องรองรับผู้ลี้ภัยทั้งในประเทศและที่กำลังจะกลับมาถึง 3 ล้านคน พลวัตเช่นนี้ทำให้สตรีและเด็กที่กำลังกลับบ้านมีความเสี่ยงด้านความรุนแรงทางเพศและเพศสภาพเพิ่มขึ้น “ในขณะที่ สาวน้อยอัฟกัน อย่างชาร์บาตได้รับการต้อนรับกลับอัฟกานิสถานอย่างอบอุ่น ผู้หญิงอัฟกันเป็นพันๆ คน ก็กำลังถูกบังคับให้กลับบ้านโดยปราศจากครอบครัว บ้าน งาน หรือความเป็นไปได้ที่จะมีชีวิตที่มั่นคงและเสถียรภาพเลย
เรื่อง นีนา สเตรชลิก
อ่านเพิ่มเติม
