ไดโนเสาร์ที่ยังไม่สูญพันธุ์
ผืนป่าชายเลนที่แทรกตัวอยู่ท่ามกลางหาดทรายขาวและรีสอร์ตสีสันสดใส เลาะเลียบไปตามชายฝั่งยูกาตานในประเทศเม็กซิโก คือสรวงสวรรค์สำหรับนก บึงที่มีต้นไม้ขึ้นรกชัฏและตั้งอยู่ในแนวเส้นทางอพยพหลักของนก เป็นที่พำนักอันปลอดภัยของนกนับล้านตัวที่บินฝ่าอันตรายข้ามทวีปอเมริกาในแต่ละปี
มัคคุเทศก์ที่พาฉันมายังจุดแวะพักในเส้นทางบินอพยพแห่งนี้คือ ลูอิส ซาลินาส-เปบา นักวิทยาศาสตร์ประจำวิทยาเขตท้องถิ่นของมหาวิทยาลัยแนชั่นแนลออโตโนมัส ประเทศเม็กซิโก แม้จะร่ำเรียนมาทางพฤกษศาสตร์ แต่ซาลินาส-เปบายังเป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องการจำแนกชนิดนก เธอสามารถบอกชื่อนกทุกชนิดในป่าชายเลนก็ว่าได้ นกอพยพระยะไกลผสมปนเปกับนกประจำถิ่นได้อย่างน่าอัศจรรย์ ทั้งเป็ดปีกฟ้าจากแคนาดาโคจรมาพบกับนกเรนยูกาตานเฉพาะถิ่น นกฟลามิงโกสีชมพูสูงตระหง่านปะปนกับนกฮิมมิงเบิร์ดตัวกระจิริด
เสียงแหบแห้งของนกกาน้ำร้องออกมาเป็นจังหวะดังอยู่ในอากาศ เมื่อเรือเล็กของเราลอยลำเข้าไปใกล้รังของพวกมัน นกสีดำมันขลับโผบินขึ้นสู่ท้องฟ้าอย่างทันทีทันใด ชวนให้ฉันมองตามขึ้นไป แล้วหวนคิดถึงอดีตกาลอันนานโพ้น เมื่อผู้มาเยือนจากอวกาศราว 66 ล้านปีก่อนพลิกสรวงสวรรค์บรรพกาลให้กลายเป็นไฟประลัยกัลป์ล้างโลก
ราว 50 กิโลเมตรทางตะวันออกของบึงป่าชายเลนแห่งนี้คือ ชิกซูลุบปวยร์โต หมู่บ้านชายทะเลอันเงียบสงบซึ่งตั้งอยู่ใจกลางแอ่งอุกกาบาตขนาดมหึมาที่กินเนื้อที่เข้าไปในอ่าวเม็กซิโก วันอันเลวร้ายวันหนึ่งในช่วงปลายยุคครีเทเชียส ดาวเคราะห์น้อยขนาดเท่าภูเขาพุ่งชนบริเวณที่ปัจจุบันคือชายฝั่งยูกาตาน เกิดเป็นหลุมขนาดยักษ์บนพื้นดิน และกระตุ้นให้เกิดเหตุการณ์หายนะตามมาเป็นลำดับ หินที่ระเหิดเป็นไอและแก๊สอันตรายคละคลุ้งไปทั่วชั้นบรรยากาศ ป่าทั่วโลกถูกทำลายจนสิ้นซาก อุณหภูมิแปรปรวนอย่างรุนแรง การชนและผลที่ตามมาปิดฉากการครองโลกของไดโนเสาร์ด้วยการกวาดล้างสิ่งมีชีวิตกลุ่มหนึ่งที่ครองพิภพมายาวนาน 135 ล้านปี… จนเกือบหมดสิ้น
ทว่าชีวิตย่อมหาหนทางได้เสมอ เมื่อมีไดโนเสาร์บางชนิดรอดชีวิตจากการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่นั้นมาได้ และนกในปัจจุบันก็คือกิ่งก้านสุดท้ายที่เหลืออยู่ของวงศ์วานไดโนเสาร์ซึ่งน่าจะถูกทำลายล้างไปหมดแล้ว
“ไม่ต้องสงสัยเลยครับว่า นกคือไดโนเสาร์” ลูอิส คีอัปเป ผู้อำนวยการสถาบันไดโนเสาร์ที่พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยาแห่งลอสแอนเจลิสเคาน์ตี กล่าว “หลักฐานมีอยู่มากมาย ผมยกให้คำถามนี้ใกล้เคียงกับคำถามที่ว่า มนุษย์เป็นไพรเมตหรือเปล่าเลยล่ะครับ”
ในภูมิทัศน์ราวกับนรกที่ดาวเคราะห์น้อยทิ้งไว้ อะไรทำให้บรรพบุรุษของนกในปัจจุบันได้เปรียบญาติยุคครีเทเชียส นี่เป็นความลี้ลับที่ยากจะอธิบาย เมื่อพิจารณาจากการที่นกปรากฏในหลักฐานฟอสซิลน้อยมาก ทว่าการค้นพบอันน่าทึ่งในช่วงไม่กี่สิบปีที่ผ่านมา ตลอดจนความก้าวหน้าในการวิเคราะห์พันธุกรรม กำลังเริ่มเผยว่า เหตุดาวเคราะห์น้อยพุ่งชนที่ชิกซูลุบมีส่วนหล่อหลอมเรื่องราวต้นกำเนิดนกในปัจจุบันอย่างไร ซึ่งนั่นจะให้เบาะแสแรกๆ ที่เป็นไปได้บางอย่างต่อไปว่านกรอดชีวิตจากหายนะครั้งนั้น แล้วแตกสายออกเป็นกว่า 10,000 ชนิดที่พบเห็นอยู่ในปัจจุบันได้อย่างไร
