โสกราตีส ( โสคราตีส ) ได้รับการยอมรับว่าเป็นบิดาผู้ก่อตั้งศาสตร์ปรัชญาตะวันตก เขาได้ตรวจสอบทุกแง่มุมชีวิตของชาวกรีกโบราณ จนนำไปสู่อันตรายต่อตัวเอง
หลายคนมองว่า โสกราตีส เป็นบิดาผู้ก่อตั้งศาสตร์ปรัชญาตะวันตก ซึ่งเป็นหนึ่งในศาสตร์ที่มีความซับซ้อนมากที่สุดในประวัติศาสตร์โบราณ โสกราตีสไม่ได้บันทึกความคิดใด ๆ ของเขา ดังนั้นความรู้ของนักปรัชญากรีกผู้นี้จึงส่งต่อผ่านงานเขียนของบุคคลที่อยู่ร่วมสมัยและเหล่าลูกศิษย์ โดยหนึ่งในนั้นคือเพลโต ผู้เป็นศิษย์เอกที่กลายมาเป็นนักปรัชญาที่มีชื่อเสียง
บรรดานักปราชญ์ยังคงถกเถียงกันถึงเรื่อง “ปัญหาโสกราตีส” นั่นคือเราจะสามารถจำแนกแยกประวัติศาสตร์ของโสกราตีสที่ถูกพรรณาถึงโดยคนอื่นๆ และการตีความถึงตัวโสกราตีสที่มีความแตกต่างกันโดยบรรดาผู้ประพันธ์ที่อยู่ในยุคร่วมสมัยของเขาได้อย่างไร แต่ในอีกด้านหนึ่ง บรรดานักศึกษากฎหมายยังคงยืนยันว่า วิธีการซักถามของโสกราตีสที่เรียกว่า “วิธีของโสกราตีส” ยังคงปรากฏอยู่จนทุกวันนี้ อันเป็นผลมาจากการที่นักคิดผู้ยิ่งใหญ่ท่านนี้ได้ตั้งคำถามต่อทุกสิ่งและทุกคนในเอเธนส์เมื่อราวศตวรรษที่ 5 ก่อนคริสตกาล
ในตอนแรก โสกราตีสมีความโดดเด่นในฐานะทหารกรีกที่รบในสงครามเพโลพอนนีเซียนระหว่างเอเธนส์กับสปาร์ตา เขาได้รับความดีความชอบในเรื่องของการอดทนกับความยากลำบากทางร่างกาย และความความกล้าหาญของเขาเอง โดยเฉพาะเมื่อตอนที่เขาสามารถช่วยชีวิต Alcibiades นายพลที่น่าเคารพนับถือของชาวเอเธนส์ไว้ได้
เมื่อโสกราตีสกลับจากภารกิจสงครามสู่เมืองเอเธนส์แล้ว โสกราตีสก็สร้างชื่อเสียงขึ้นอย่างรวดเร็วในฐานะนักปรัชญา อันมีความหมายว่า “ผู้รักในความรู้” และเขายังเป็นผู้กล่าวสัจพจน์ข้อหนึ่ง ที่กลายมาเป็นคุณลักษณะประจำตัวของเขาว่า “ชีวิตที่ไม่ถูกตรวจสอบนั้นไร้ค่า” และโสกราตีสก็ได้เริ่มต้นการตรวจสอบแง่มุมชีวิตของทุกคนในกรุงเอเธนส์
คาดการณ์กันว่า The Oracle at Delphi หรือนักบวชชั้นสูงแห่งวิหารเทพเจ้าอะพอลโล ณ เมืองเดลฟี ได้กล่าวยกย่องโสกราตีสว่าเป็นบุคคลที่ฉลาดที่สุดในกรุงเอเธนส์ ด้านโสกราตีสก็เชื่อมั่นกับตัวเองว่า บุคคลที่ฉลาดนั้นจะยอมรับในความไม่รู้ของตนผ่านวิธีการตั้งคำถามอย่างต่อเนื่อง จนสามารถเกิดความเข้าใจและค้นพบความเป็นจริงได้ในที่สุด
กล่าวกันว่าโสกราตีสคอยเฝ้ามองผู้คนและทำท่าหยิ่งผยองบนถนน ไล่ถามผู้คนไปว่าจะนำพาตัวเองไปสู่ความมีศีลธรรมได้อย่างไร และในระหว่างการต่อสู้กับผู้อื่นในเรื่องนี้ เขาไม่ได้ใส่ใจในบุคลิกภาพของตนเลยแม้แต่น้อย เขามักออกจากบ้านไปในช่วงกลางวันด้วยเท้าเปล่าที่ไม่ได้ล้าง สวมผ้าคลุมที่นอน พร้อมกับผมเผ้ายาวและไม่โกนหนวดเครา
ศัตรูที่ดาหน้าเข้ามา
โสกราตีสดึงดูดสาวกที่เป็นเหล่าคนหนุ่ม คนมีอำนาจ และคนร่ำรวยแห่งเอเธนส์ได้มากมาย แต่ก็มีผู้ที่กล่าวร้ายต่อตัวเขาด้วยเช่นกัน เขาได้เข้าไปพัวพันในสงครามน้ำลายกับเหล่านักปรัชญากลุ่ม Sophists แห่งเอเธนส์ที่หาเลี้ยงชีพโดยการสอนทักษะโวหาร ซึ่งเป็นทักษะที่จำเป็นในสนามการเมืองให้กับบรรดาเศรษฐีแห่งเอเธนส์ โสกราตีสได้ติเตียนอาจารย์กลุ่ม Sophists ว่าเป็นกลุ่มคนที่มาทำเรื่องเล่นกับปรัชญา ซ้ำยังต้องจ่ายเงินให้พวกเขาด้วย
ILLUSTRATION BY VCG WILSON, CORBIS/GETTY
ความเกลียดชังของทั้งสองฝ่ายกลายมาเป็นหัวข้อของบทละครเสียดสีชื่อว่า The Clouds ซึ่งแต่งโดย Aristophane นักการละครชวนหัวในยุคกรีกโบราณ บทละครที่มีชื่อเสียงนี้ไม่ได้วิจารณ์แค่เพียงบุคลิกภายนอกที่มิได้น่าดึงดูดเท่าใดนักของโสกราตีสเท่านั้น แต่รวมไปถึงตัวตนของเขาที่แสดงออกมาว่าเป็นคนที่ช่างเพ้อฝัน ไม่ได้อยู่ในโลกแห่งความเป็นจริง
ต่อมาได้บังเกิดสิ่งต่าง ๆ ทำให้นักปรัชญาโสกราตีสต้องกลับมาสู่โลกความเป็นจริง โชคชะตาแห่งการเมืองได้เปลี่ยนไปอย่างมากในกรุงเอเธนส์ โสกราตีสกลายมาเป็นผู้ต้องสงสัย อันเนื่องมาจากการกระทำของเหล่าผู้สนับสนุนและแนวคิดในเชิงปัจเจกบุคคลของโสกราตีสที่ดูเป็นการปฏิปักษ์ต่อรัฐในช่วงที่เต็มไปด้วยปัญหาทางการเมือง ในปี 399 ก่อนคริสตกาล ผู้พิพากษาตัดสินให้เขามีความผิดว่าขาดความเลื่อมใสศรัทธาต่อรัฐ และเป็นผู้ชักจูงเยาวชนไปในทางที่ผิดอีกด้วย
แทนที่จะหลบหนีหรือปฏิเสธความเชื่อของตัวเอง โสกราตีสยอมรับโทษประหารที่ตัวเองได้รับมา เขาใช้เวลาช่วงสุดท้ายของชีวิตไปเยี่ยมเพื่อนฝูงก่อนที่เขาจะรับโทษดื่มยาพิษที่ทำมาจากต้น Hemlock ซึ่งเป็นพืชมีพิษชนิดหนึ่ง ตามบันทึกของเพลโตได้กล่าวไว้ว่า “เขา (โสกราตีส) มีท่าทางและคำพูดที่มีความสุข และตายไปโดยไร้ซึ่งความหวาดกลัว”
โสกราตีสเป็นผู้มีความกล้าหาญที่ได้สร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้อื่นจากการตายและชีวิตของเขา โดยความกล้าหาญและแรงบันดาลใจนี้ได้ถูกพินิจพิเคราะห์ต่อมาในช่วงเวลาอีกนับพันปี
