มนุษย์ยุคแรก ในยุโรป อาจใช้ไฟได้เร็วกว่าที่นักวิทยาศาสตร์คาด รายงานนี้มาจากพื้นที่ทางโบราณคดีชื่อว่า ‘วาลโดคาร์รอส 2’ (Valdocarros ll) ซึ่งตั้งอยู่ทางตะวันออกของกรุงมาดริด ประเทศสเปน โดยพบว่ามีกระดูกของสัตว์และเศษไม้ที่ถูกเผา การระบุอายุวัตถุเหล่านี้บ่งชี้ว่ามันเกิดขึ้นเมื่อ 250,000 ปีที่แล้ว
หลักฐานที่ยืนยันคือการตรวจพบโมเลกุลที่เรียกว่า ‘โพลีอะโรมาติกไฮโดรคาร์บอน’ หรือ PAHs ซึ่งเป็นผลมาจากการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ ในไม้สนที่แห้งและเน่าเปื่อยซึ่งถูกเผาที่อุณหภูมิประมาณ 280-350 องศาเซลเซียสในช่วงเวลาสั้น ๆ
“นี่เป็นหลักฐานที่เก่าแก่สุดของไฟที่ควบคุมโดยมนุษย์ (ในยุโรป) ซึ่งมีไว้สำหรับการปรุงอาหาร และสร้างปฏิสัมพันธ์ทางสังคม” ดร. เคลย์ตัน มากิลล์ (Dr. Clayton Magill) ผู้ช่วยศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยเฮเรียต-วัตต์ ในสก็อตแลนด์กล่าว
นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า ไฟเหล่านี้ถูกสร้างขึ้นโดยเจตนา และมีจุดประสงค์ชัดเจน เนื่องจากไฟที่ร้อนเกินมักจะทำให้อาหารด้านนอกไหม้ก่อนที่ด้านในจะสุก ดังนั้นจึงต้องใช้ไฟที่ร้อนน้อยกว่าเพื่อให้อาหารสุกอย่างทั่วถึง ดังนั้นจึงไม่น่าจะเป็นไปได้ที่ไฟนี้จะใช้เพื่อความอบอุ่นอย่างเดียว (ยิ่งร้อนยิ่งดี)
นอกจากนี้ กองไฟยังอาจมีบทบาททางสังคมด้วยเช่นกัน เนื่องจากการก่อไฟนั้นเชื่อมโยงโดยตรงกับการหาทรัพยากร (ไม้) การตระเตรียม ความตั้งใจ และการใช้เวลา แม้จะเป็นเรื่องยากที่จะพิสูจน์เจตนา แต่นักวิทยาศาสตร์ก็สามารถอนุมานได้อย่างง่าย ๆ ว่าอย่างน้อยมนุษย์ยุคแรกต้องมีการพูดคุยกันรอบกองไฟ
“เราสามารถก้าวไปอีกขั้น และพูดว่าหากเราทำอาหารในสภาพแวดล้อมที่มีการควบคุมไฟ นั่นเกือบจะแน่นอนที่เรามีโครงสร้างทางสังคมและภาษาแล้ว” ดร. มากิลล์เสริม
หลักฐานยังชี้ให้เห็นว่า มีบรรพบุรุษของวัวบ้านที่ชื่อว่า ‘ออโรช’ (Aurochs) และกวางถูกฆ่า ซึ่งเป็นสัตว์ที่มีน้ำหนักค่อนข้างมากโดยเฉพาะกับออโรชที่อาจมากได้ถึง 1,500 กิโลกรัม ซึ่งแน่นอนว่าไม่สามารถจัดการได้ด้วยคนคนเดียว ทั้งหมดนี้เป็นกิจกรรมที่ต้องใช้ความร่วมมือกันถึงที่สุด
อย่างไรก็ตาม ยังไม่ชัดเจนว่ามนุษย์สายพันธุ์ใดในขณะนั้นที่อาศัยอยู่ในยุโรปเป็นคนก่อไฟ เนื่องจาก โฮโม เซเปียนส์ (สายพันธุ์มนุษย์ในปัจจุบัน) ยังมาไม่ถึงเพราะหลักฐานทั้งหมดชี้ว่าเราเข้ามาในยุโรปเมื่อราว 50,000 ปีก่อน
ขณะเดียวกันก็เป็นที่ทราบโดยทั่วกันว่า นีแอนเดอร์ทัล, โฮโม อิเร็กตัส และโฮมินิดอื่น ๆ อาศัยอยู่ในยุโรปเป็นจำนวนมากก่อนหน้าเรา ดังนั้นคำถามนี้จึงเป็นปริศนาที่ต้องไขต่อไป การทำความเข้าใจเกี่ยวกับเส้นเวลาของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ยังเป็นเรื่องที่มีความท้าทายอยู่มาก
สิ่งที่ต้องเน้นย้ำคือ นี่ไม่ใช่หลักฐานการควบคุมไฟของมนุษย์โบราณครั้งแรกสุด ก่อนหน้านี้นักวิทยาศาสตร์พบหลักฐานบางอย่างว่า โฮโม อิเร็กตัส ได้ใช้ไฟ (นอกยุโรป) แล้วเมื่อราว 1.6 ล้านปีก่อน กระนั้น สิ่งเหล่านี้ก็ยังคงมีความสำคัญเนื่องจากชี้ให้เห็นถึงเส้นทางวิวัฒนาการของมนุษย์
“นี่เป็นสิ่งสำคัญ เพราะสายพันธุ์ของเราถูกกำหนดโดยการใช้ไฟ” ดร.มากิลล์อธิบาย “ความสามารถในการปรุงอาหารเพื่อเลี้ยงสมองใหญ่ของเราเป็นหนึ่งในสิ่งที่ทำให้เราประสบความสำเร็จในแง่ของวิวัฒนาการ”
“ไฟยังนำมาซึ่งการป้องกันและส่งเสริมการสื่อสารรวมทั้งความสัมพันธ์ในครอบครัว ตอนนี้เรามีหลักฐานที่ชัดเจนและไม่สามารถโต้แย้งได้ว่ามนุษย์กำลังเริ่มต้นไฟในยุโรปเร็วกว่าที่เราคาดไว้ประมาณ 50,000 ปี”
สืบค้นและเรียบเรียง วิทิต บรมพิชัยชาติกุล
ที่มา
https://www.nature.com/articles/s41598-023-32673-7
https://www.iflscience.com/humans-in-europe-mastered-fire-50000-years-earlier-than-we-previously-thought-70304
https://theconversation.com/humans-were-using-fire-in-europe-50-000-years-earlier-than-we-thought-new-research-205807
https://www.theguardian.com/science/2023/may/18/scientists-find-oldest-known-evidence-of-humans-in-europe-using-fires-to-cook
