“ต่อเมื่อเรารู้จักความตาย เราจึงรู้จักที่จะใช้ชีวิตอย่างแท้จริง” –Tuesday with Morrie
อินเดีย ชื่อนี้อาจทำให้ใครหลายคนมีทั้งคำถามและนิยามมากมายเกิดขึ้นในใจ แต่สำหรับผม นอกจากภาพหลายภาพที่ผุดขึ้นในความคิดแล้ว ยังมีคำขู่ของผู้สันทัดกรณีและผู้ที่เดินทางไปเยือนอินเดียมาก่อน นั่นคือเรื่องราวการผจญภัยในดินแดนภารตะ
หลังจากฟังเรื่องราวเหล่านั้น ผมเกิดคำถามและความอยากรู้มากมาย หนึ่งในนั้นคือเรื่องราวว่าด้วย วิถีริมน้ำ เพราะจุดหมาย ปลายทางของผมในครั้งนี้คือเมืองแห่งสายน้ำนาม พาราณสี หรือวาราณสี เมืองหลวงของแคว้นกาสีในครั้งพุทธกาล
เมืองนี้มีแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์จากสรวงสวรรค์ไหลผ่าน พร้อมประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 4,000 ปี และนี่คือการเดินทางครั้งแรกของหนุ่มจากลุ่มน้ำเจ้าพระยา สู่ลุ่มแม่น้ำคงคา
ผมตื่นก่อนที่แสงตะวันจะทำหน้าที่อย่างเช่นวันวาน และเริ่มออกเดินไปตามเส้นทางเลียบแม่น้ำคงคา หรือ กังกามาตา ของชาวอินเดีย และผมก็พบว่าเมืองนี้ยังคงเป็นเมืองที่รุ่มรวยมนตร์เสน่ห์แห่งสถาปัตยกรรมเก่าแก่และงดงามไม่แพ้ที่อื่ืนใดในโลก ผมเดินลัดเลาะมาถึง Ghat (ออกเสียงว่า “กาต” หรือ “แกต”) ซึ่งมีความหมายว่า ทางลงสู่แม่น้ำหรือท่าน้ำ
สำหรับชาวฮินดู ผู้เลื่อมใสศรัทธาและถือปฏิบัติอย่างเคร่งครัดจะพากันมาอาบน้ำชำระร่างกายในแม่น้ำคงคา โดยสืบทอดความเชื่อต่อกันมานานนับพันๆ ปีว่า หากได้อาบน้ำ ในแม่น้ำคงคาบาปจะหมดสิ้นไป ในวันหนึ่งๆ จึงมีผู้คนจากทั่วสารทิศเดินทางมาอาบน้ำล้างบาปกันเต็มท่าน้ำไปหมด
การตายในแม่น้ำคงคาจะเป็นการปลดปล่อยดวงวิญญาณจากวัฏสงสาร คือสุภาษิตที่บ่งบอกถึงความเชื่อที่ฝังรากลึกผ่านกาลเวลานานแสนนาน จึงทำให้พิธีเผาศพเป็นไปอย่างเรียบง่ายบนกองฟืน เมื่อมีคนตายก็จะใช้ผ้าห่อศพแล้วแบกไปยังริมฝั่งแม่น้ำคงคา ผู้ชายจะห่อด้วยผ้าขาว ส่วนผู้หญิงจะห่อผ้าหลากสี
ถึงช่วงเวลาพลบค่ำผู้คนที่มาร่วมพิธี “คงคาอารตี” ณ ท่าน้ำอัสศเมธดูคลาคล่ำกว่าทุกๆ วัน เนื่องจากเป็นคืนวัน “ดิวาลี” หรือวันที่ชาวฮินดูบูชาพระแม่ลักษมี และถือว่าเป็นวันเฉลิมฉลองขึ้นปีใหม่ของชาวอินเดียด้วย คืนนี้จึงเต็มไปด้วยผู้คนจากต่างเมืองและนักท่องเที่ยวทั้งบนท่าน้ำและจอดเรือลอยลำชมพิธีอารตี หลังจากพิธีกรรมเสร็จสิ้นลง พราหมณ์ผู้นำพิธีบูชาไฟจะนำขนมที่ใช้ประกอบพิธีกรรมแจกจ่ายแก่ผู้ศรัทธาต่อไป
ไม่ไกลจากกาตหลักที่ทำพิธีกรรม ผมพบกับพราหมณ์น้อยที่กำลังทำาพิธีคงคาอารตีควบคู่ไปกับพิธีกรรมหลัก และนี่คือสิ่งที่ช่วยไขข้อสงสัยเกี่ยวกับวิธีการสืบทอด ความเชื่อและศรัทธาที่ฝังรากลึกอยู่ในวิถีแห่งชาวฮินดู โดยผ่านการใช้ชีวิต พิธีกรรม และเทศกาล จากรุ่นสู่รุ่นอย่างไม่ผิดเพี้ยนนั้นเอง
เรื่องและภาพ ธนะสันต์ ศรีฉ่ำ
รางวัลชมเชย จากโครงการประกวดสารคดีภาพ “10 ภาพเล่าเรื่อง” ปี 2015
โดยนิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย
![กาต, แม่น้ำคงคา, ghat](https://i1.wp.com/ngthai.com/app/uploads/2021/05/160250984_10165227047525038_6895198156617553166_n.jpg?resize=640%2C432&ssl=1)
![กาต, ที่ตากผ้า, ท่าน้ำ, อินเดีย, แม่น้ำคงคา](https://i1.wp.com/ngthai.com/app/uploads/2021/05/162075216_10165227048850038_2965177758668787131_n.jpg?resize=640%2C433&ssl=1)
![คนอินเดีย, พราณสี](https://i2.wp.com/ngthai.com/app/uploads/2021/05/160402941_10165227049740038_5391239752631736499_n.jpg?resize=640%2C433&ssl=1)
![กาต, ชาวฮินดู, แม่น้ำคงคา](https://i0.wp.com/ngthai.com/app/uploads/2021/05/160277903_10165227050000038_5435183180201265068_n.jpg?resize=640%2C431&ssl=1)
![แม่น้ำคงคา, พราณสี, คนอินเดีย, มือถือ](https://i0.wp.com/ngthai.com/app/uploads/2021/05/161640346_10165227050645038_6426557267283039645_n.jpg?resize=640%2C433&ssl=1)
![กาต, แม่น้ำคงคา](https://i0.wp.com/ngthai.com/app/uploads/2021/05/160267294_10165227052010038_4977559166644482749_n.jpg?resize=640%2C433&ssl=1)
![กาต, พิธีบูชาไฟ, พราหมณ์, อินเดีย,](https://i0.wp.com/ngthai.com/app/uploads/2021/05/161848952_10165227052405038_5714661963322390234_n.jpg?resize=640%2C433&ssl=1)
อ่านเพิ่มเติม สายธารแห่งศรัทธาชนในพิธีกุมภ์เมลา
![พิธีกุมภ์เมลา](https://i0.wp.com/ngthai.com/app/uploads/2018/09/cover-3.jpg?resize=640%2C336&ssl=1)