การจัดการท่องเที่ยวในชุมชน เป็นการนำเสนอใหม่สำหรับนักท่องเที่ยวเน้นสัมผัสประสบการณ์ และได้เรียนรู้วิถีอันเป็นอัตลักษณ์ของชุมชนไปพร้อมกัน ในขณะเดียวกันชุมชนก็ร่วมพัฒนาพื้นที่กับหน่วยงานภายนอก ให้เกิดการบริหารจัดการพื้นที่อย่างยั่งยืนได้ บ้านถ้ำเสือ

ชุมชน บ้านถ้ำเสือ ตั้งอยู่ที่ตำบลแก่งกระจาน อำเภอแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี มีเรื่องเล่าเกี่ยวกับตำนานของชุมชนว่า เมื่อราวๆ พ.ศ. 2487 เมื่อถึงเวลาพบลค่ำ ชาวบ้านที่เข้าไปในป่าต้องรีบขึ้นไปยังนั่งร้านบนต้นไม้สูง เพื่อพักผ่อน และหลบภัยอันตรายจากสัตว์ป่า เช่น เสือ ช้างป่า และกระทิง

ต่อมาชาวบ้านเริ่มเห็นว่าพื้นที่แถบนี้มีความอุดมสมบูรณ์และสามารถทำการเพาะปลูกได้ดี จึงเริ่มเข้ามาใช้พื้นที่ทำเกษตรกรรมและอยู่อาศัย สัตว์ป่าต่างหายและหลบเข้าไปอยู่ในป่าลึก นอกจากนี้มีการพบร่องรอยของเสือในถ้ำบริเวณนั้นจึงเป็นที่มาของชื่อชุมชนบ้านถ้ำเสือจนถึงปัจจุบัน

ด้วยที่ตั้งของหมู่บ้านอยู่กลางหุบเขา มีแม่น้ำเพชรบุรีไหลผ่านจึงมีความอุดมสมบูรณ์ นอกจากการทำการเกษตรแล้ว ยังเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการเกษตรอินทรีย์ โครงการธนาคารต้นไม้ อีกทั้งพื้นที่ใกล้เคียงของชุมชนเคยเป็นพื้นที่แห้งแล้งที่ได้กลับมามีความอุดมสมบูรณ์อีกครั้งด้วยความร่วมมื่อของชาวบ้านตามแนวพระราชดำริ “ปลูกไม้ 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง” อีกด้วย

การท่องเที่ยวโดยชุมชน ที่ร่วมพัฒนากับโลเคิล อไลค์

ในวันที่สิ่งแวดล้อมและธรรมชาติเป็นเรื่องที่เราห่วงใยและใส่ใจ ด้วยสภาวะเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการสูญเสียทรัพยากรธรรมชาติ ที่เริ่มใกล้ตัวพวกเราขึ้นทุกวัน ถ้าการท่องเที่ยวจะทำให้เราตระหนักในเรื่องสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ตอบโจทย์การท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่หลายๆ ฝ่ายกำลังผลักดัน การท่องเที่ยวอย่างใส่ใจในพื้นที่ทางธรมมชาติ อย่างการท่องเที่ยวป่าไม้ ก็เป็นอีกหนึ่งสถานที่ ที่นักท่องเที่ยวสามรถเรียนรู้เรื่องธรรมชาติและสนุกไปกับการเดินทางได้

หมู่บ้านถ้ำเสือเป็นอีกหนึ่งชุมชนที่โลเคิล อไลค์ ได้ทำงานร่วมกันมาตลอด 5 ปีที่ผ่าน เรามองเห็นศักยภาพและเอกลักษณ์อันเป็นจุดเด่นมากกว่าการท่องเที่ยวคือ เรื่องการพัฒนา โดยเฉพาะด้านสิ่งแวดล้อม ที่ชุมชนบ้านถ้ำเสือรายล้อมและเปี่ยมไปด้วยความสมบูรณ์ของธรรมชาติแห่งลุ่มแม่น้ำเพชรบุรี

ที่นี่ ‘พ่อน้อย’ สุเทพ พิมพ์ศิริ เริ่มต้นโครงการที่น่าสนใจอย่าง ‘ธนาคารต้นไม้’ โครงการที่ช่วยส่งเสริมให้ชาวบ้านในชุมชนเห็นคุณค่าของต้นไม้ ด้วยการปลูกไม้เศรษฐกิจ เช่น ไม้สัก ไม้ประดู่ ตะเคียนทอง ที่จะถูกตีราคาและมีมูลค่าเป็นหลักประกันในการกู้เงิน ใช้หนี้ และเป็นมรดกส่งต่อให้ลูกหลานได้ โดยแนวคิดนี้เป็นแนวคิดที่พ่อน้อยมองเห็นแล้วว่า ต้นไม้ทุกต้น มีมูลค่าทางเศรษฐกิจและเป็นสินทรัพย์ประเภทหนึ่งที่ลงทุนได้ ซึ่งในปัจจุบันชุมชนบ้านถ้ำเสือมีต้นไม้ที่ลงทะเบียนอยู่กับธนาคารมากกว่า 20,000 ต้น และเจ้าของต้นไม้จะได้รับดอกเบี้ย จากต้นไม้ของตนเอง ด้วยจำนวนเนินเงินที่แตกต่างกันไปตามแต่ละชนิดของต้นไม้

สถานที่ท่องเที่ยวในชุมชน

กิจกรรมและสถานที่ท่องเที่ยวแนะนำของชุมชนบ้านถ้ำเสือที่โลเคิล อไลค์ อยากให้ทุกคนได้สัมผัสประสบการณ์ร่วมกันในการอนุรักษ์ผืนป่า และเข้าใจวิถีชีวิตลุ่มแม่น้ำเพชรบุรี ประกอบด้วย

เรียนรู้เรื่องราวความเป็นมาของ “ธนาคารต้นไม้” ที่สามารถประเมินมูลค่าของต้นไม้ ออกมาเป็นมูลค่าทางเศษฐกิจเพื่อใช้เป็นเงินออม เป็นทรัพย์สิน เป็นหลักทรัพย์ และเป็นหลักประกัน ให้กับสถาบันการเงินได้

เรียนรู้กระบวนการทำไข่เค็มดินสอพองใบเตยสูตรเฉพาะของชุมชนบ้านถ้ำเสือ ไข่แดงหอมมัน หิ้วกลับบ้านเป็นของฝากได้

เรียนการทำขนมทองม้วนทำมือสูตรต้นตำรับ ที่เคล็ดลับความอร่อยมาจากน้ำตาลโตนดที่ชุมชนบรรจงคัดสรรค์วัตถุดิบเป็นอย่างดีตั้งแต่แหล่งที่มา

รับประทานอาหารกลางวันในแบบท้องถิ่นจากวัตถุดิบที่ปลูกในชุมชน อย่าง ข้าวกล้อง หน่อไม้ผัดไข่ และยำถ้ำเสือ ที่ต้องลองชิม

ปั้นกระสุนเมล็ดพันธุ์จากดินเหนียวและออกเดินทางสู่ป่าชุมชน ยิงกระสุนขึ้นฟ้า คืนป่าสร้างปอดให้กับชุมชน

ล่องแพยางตามแม่น้ำเพชรบุรี ชมความสมบูรณ์ของป่าริมแม่น้ำและเรียนรู้พันธุ์ไม้ท้องถิ่นในชุมชนก่อนจะกลับไปพักผ่อนตามอัธยาศัย

การจัดการนักท่องเที่ยวโดยชุมชน

นอกเหนือจากข้อกำหนดทั่วไปในการมาท่องเที่ยวที่ชุมชนบ้านถ้ำเสือ เช่น การแยกขยะ การลดเสียงดังรบกวน และการงดการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในชุมชนแล้ว ท่ามกลางการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ชุมชนบ้านถ้ำเสือได้มีการปรับรูปแบบการท่องเที่ยวของชุมชนให้สอดรับกับมาตรการณ์ด้านความปลอดภัยของภาครัฐโดยการจำกัดจำนวนนักท่องเที่ยวที่เข้ามายังชุมชน การเว้นระยะห่างทางสังคม และลดการสัมผัส เพื่อสร้างความมั่นใจให้กับนักท่องเที่ยวได้เที่ยวพักผ่อนกันอย่างปลอดภัย

อย่างไรก็ตาม ชุมชนบ้านถ้ำเสือได้ประกาศหยุดทำการท่องเที่ยวชุมชนชั่วคราวตั้งแต่วันที่ 12 กรกฎาคม ที่ผ่านมา เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดเชื้อไวรัสและปรับปรุงพัฒนาจุดท่องเที่ยวต่างๆ ภายในชุมชนเพื่อรอเปิดรับนักท่องเที่ยวที่จะกลับมาอีกครั้งเมื่อสถานการณ์ดีขึ้้น

และเมื่อการท่องเที่ยวกลับมาอีกครั้ง ชุมชนบ้านถ้ำเสือเป็นอีกหนึ่งชุมชนที่เต็มไปด้วยธรรมชาติและเรื่องเล่าที่น่าค้นหา ความสมบูรณ์ของผืนป่าและลุ่มแม่น้ำเพชรบุรี

ติดตามข้อมูลเรื่องการท่องเที่ยวชุมชนได้ที่ http://www.localalike.com/ และเฟซบุ๊กแฟนเพจ https://www.facebook.com/LocalAlike

เรื่องราวอื่นๆ ที่น่าสนใจ : ท่องเที่ยวป่าฮาลา-บาลา กับชุมชนจุฬาภรณ์พัฒนา 9