วาฬเบลูกา ตัวนี้เป็นมิตร ถูกฝึกมาดี แถมสวมบังเหียน แล้วมันมาจากไหนกัน

ชาวประมงที่ผมรู้จักคนหนึ่งชื่อ โจอาร์ เฮสเทน โทรหาผมตอนปลายเดือนเมษายน ปีที่แล้ว วาฬเบลูกา ตัวหนึ่งกำลังว่ายวนรอบเรือของเขาใกล้ปลายสุดทางเหนือของนอร์เวย์ มันสวมบังเหียนที่รัดแน่นอยู่ด้วย และเฮสเทนไม่รู้จะทำอย่างไรดี เบลูกามักพบอยู่กับฝูงในพื้นที่ที่มีนํ้าแข็งและธารนํ้าแข็ง แทบจะไม่พบอยู่โดดเดี่ยวตามชายฝั่งนอร์เวย์เลย ในฐานะนักชีววิทยาทางทะเล ผมรู้ว่าต้องเอาบังเหียนออกจากตัวมันให้เร็วที่สุด แต่ไม่รู้เลยว่ามันจะกลายเป็นปริศนาไปได้

เราติดต่อศูนย์เฝ้าระวังทะเล สำนักงานประมงของนอร์เวย์ เมื่อผู้ตรวจการ ยอร์เกน รี วีก และทีมงานพบเรือประมงลำดังกล่าว เจ้าวาฬเพศผู้ขนาดสามเมตรครึ่งก็ว่ายเข้ามาป้วนเปี้ยนใกล้ๆ เห็นได้ชัดว่ามันถูกฝึกมา

ความลึกลับยิ่งลํ้าลึกเมื่อเฮสเทนลงนํ้าเพื่อถอดบังเหียน ที่สายรัดมีกล้องติดอยู่ ตรงคลิปหนีบมีข้อความภาษาอังกฤษระบุว่า “อุปกรณ์เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก” อุปกรณ์ดังกล่าวดูไม่เหมือนสิ่งที่นักวิทยาศาสตร์จะใช้เพื่อติดตามวาฬเลย

ผมกับทีมนักกู้ภัยสงสัยว่า วาฬตัวนี้จะถูกทหารรัสเซียฝึกมา สื่อคาดเดากันไปต่างๆ นานาและเรียกมันว่า “วาฬสายลับรัสเซีย” สื่อสำนักหนึ่งตั้งชื่อมันว่า วาลดีมีร์ (Hvaldimir) ซึ่งเป็นการเล่นคำ hval ในภาษานอร์เวย์ที่แปลว่า “วาฬ” กับชื่อต้นของประธานาธิบดีรัสเซีย วลาดีมีร์ ปูติน

หนึ่งสัปดาห์หลังการค้นพบ วาลดีมีร์ติดตามเรือใบลำหนึ่งไปที่อ่าวแฮมเมอร์เฟสต์ ซึ่งอยู่ห่างจากจุดที่พบมันครั้งแรกราว 40 กิโลเมตร นั่นคือจุดที่ผมพบมันตอนต้นเดือนพฤษภาคมและถ่ายภาพภาพนี้ ผมเดินทางไปยังแฮมเมอร์เฟสต์เพื่อตรวจสภาพร่างกายมัน เจ้าวาฬตัวผอม ไม่หากินเอง และดูเหมือนจะเอาตัวรอดในสภาพธรรมชาติไม่เป็น ภายหลังเจ้าหน้าที่ตัดสินใจให้อาหารมันและมื้ออาหารก็กลายเป็นจุดสนใจรายวันของนักท่องเที่ยวในแฮมเมอร์เฟสต์

กระนั้น ตอนที่ผมไถลตัวลงนํ้าในชุดสนอร์เกิลเพื่อตรวจร่างกายวาลดีมีร์ ผมแปลกใจกับความเป็นมิตรและความโดดเดี่ยวของมัน ตอนที่ว่ายนํ้าด้วยกัน วาลดีมีร์ดึงตีนกบข้างหนึ่งของผมออก ทิ้งให้จมลงไป ผมตะโกนใส่มันใต้นํ้า แล้วมันก็ดำดิ่งลงไป ไม่กี่นาทีต่อมา มันกลับขึ้นมาพร้อมตีนกบที่เลี้ยงอยู่บนปากและยื่นให้ผม ไม่ว่าอดีตครูฝึกของมันจะเป็นใครก็ตาม คงดูแลมันมาอย่างดี

การฝึกวาฬสักตัวมีค่าใช้จ่ายสูงและใช้เวลา แต่ไม่มีใครมาตามตัวมันกลับไป หน่วยงานตำรวจของนอร์เวย์รับคดีนี้ และนักข่าวเยอรมันคนหนึ่งอาศัยวิธีคลาวด์ซอสซิงติดตามโลโก้บนบังเหียนจนไปถึงผู้ค้าอุปกรณ์กลางแจ้งในเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก แหล่งข่าวที่เชื่อถือได้บอกผมว่า วาลดีมีร์หนีมาจากโครงการฝึกของกองทัพเรือรัสเซียที่มูร์มันสค์จริง ๆ แต่ไม่ได้เปิดเผยว่า เบลูกาตัวนี้ถูกฝึกให้ทำภารกิจใด

พอถึงเดือนมิถุนายน วาลดีมีร์จากแฮมเมอร์เฟสต์ไปด้วยหุ่นที่งามกว่าตอนมาถึงมาก ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา มันท่องไปตามชายฝั่งทางเหนือของนอร์เวย์และหากินด้วยตัวเอง

ผู้คนมากมายมีความเห็นแตกต่างกันไปว่า ควรปฏิบัติอย่างไรกับวาลดีมีร์ จะให้เจ้าวาฬโดดเดี่ยวตัวนี้อยู่ในสวนนํ้าโลมาดีไหม หรือย้ายมันไปอยู่ในถิ่นอาศัยของเบลูกา หรือแค่ปล่อยให้มันอยู่เองอย่างนี้ต่อไป แต่เท่าที่เป็นอยู่ตอนนี้ มันก็ดูสุขสบายตามประสาแล้ว

เรื่องและภาพ เอาดุน ริคาร์ดเซน
เอาดุน ริคาร์ดเซน เป็นช่างภาพธรรมชาติและอาจารย์ด้านชีววิทยาน้ำจืดและทะเลที่ยูไอที หรือมหาวิยาลัยอาร์กติกแห่งนอร์เวย์

บทความนี้เผยแพร่ในนิตยสารเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย เดือนมิถุนายน 2563
สามารถสั่งซื้อได้ที่ร้านนายอินทร์ https://www.naiin.com/product/detail/505767 

เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ การฝึกวาฬและโลมาเพื่อการทหาร มีวิธีการอย่างไร และใคร “ใช้งาน” บ้าง