ทำความรู้จักกับ "สนูส" ตัวช่วยลดบุหรี่ในสวีเดน

ทำความรู้จักกับ “สนูส” ตัวช่วยลดบุหรี่ ในสวีเดน

สวีเดนค้นพบหนทางใหม่ในการละเลิกบุหรี่ เมื่อปี 2016 รัฐบาลสวีเดนเผยข้อมูลจำนวนผู้สูบบุหรี่เพศชาย วัย 30 – 44 ปี ลดลงเหลือเพียง 5% เท่านั้น ซึ่งต่ำมากเมื่อเทียบกับหลายประเทศ ในภาพรวมจำนวนผู้สูบบุหรี่ในชีวิตประจำวันเพศชายมีสัดส่วนอยู่ที่ 8% ในผู้หญิง 10% เทียบกับสัดส่วนของสหภาพยุโรปซึ่งอยู่ที่ 25% พวกเขาทำได้อย่างไร? นอกเหนือจากนโยบาย และกระแสเพื่อสุขภาพแล้ว หนึ่งปัจจัยหลักมาจากอุปกรณ์เล็กๆ ที่ถูกผลิตขึ้นในทศวรรษ 1970 มันมีชื่อว่า “Snus”

สนูส!

Snus หรือ สนูส เป็นชื่อที่ตั้งมาจากศัพท์ snuff ที่แปลว่าการสูดดมทางจมูก มันคือใบยาสูบที่ผ่านการฆ่าเชื้อและบดเป็นผง บรรจุลงในตลับทรงกลม เมื่อผู้ใช้ต้องการใช้ก็เพียงแค่หยิบผงเหล่านั้นมาปั้นเป็นก้อนกลมวางใต้ลิ้น ส่วนอีกแบบหนึ่งเป็นใบยาสูบที่บรรจุลงในถุงกระดาษเล็กๆ คล้ายถุงชา เมื่อต้องการใช้ก็นำถุงมาแปะไว้บริเวณเหงือก สารนิโคตินจะค่อยๆ ละลายออกมา ปัจจุบันหาซื้อได้ทั่วไปในสวีเดนที่ตู้กดสินค้าอัตโนมัติ หรือตามเคาเตอร์ร้านค้า โดยผู้ซื้อต้องมีอายุมากกว่า 20 ปี

มันดีไม่ดีอย่างไร?

ในสวีเดน 1 ใน 5 ของผู้ชาย และ 1 ใน 25 ของผู้หญิงใช้สนูส รายงานจากสภายาสูบแห่งสหภาพยุโรปพบว่า 71% ของผู้สูบบุหรี่ในชีวิตประจำวัน เมื่อใช้แล้วสามารถเลิกบุหรี่ได้ง่ายขึ้น ในขณะที่ 62% ของผู้ที่เลิกบุหรี่ได้ระบุว่า พวกเขาใช้สิ่งนี้เป็นตัวช่วย ซึ่งได้ผลดีกว่าแผ่นนิโคติน หรือหมากฝรั่งนิโคติน นอกจากนั้นมันยังดีกว่าการสูบบุหรี่ตรงที่ความสะดวกในการใช้งาน ตลอดจนไม่มีกลิ่นรบกวน (ข้อดีนี้ทำให้สามารถใช้ได้ทุกที่ แม้แต่ในห้องเรียนหรือห้องประชุม ซึ่งทำให้ผู้ใช้ได้รับปริมาณนิโคตินมากกว่าสูบบุหรี่ปกติ)

สหราชอาณาจักรคือประเทศแรกที่ออกประกาศแบนสนูสในปี 1988 จากความกังวลว่ายาสูบชนิดนี้อาจมีความเชื่อมโยงกับโรคมะเร็งปาก ต่อมาหน่วยงานด้านสุขภาพพบว่าเหตุผลดังกล่าวบางเบามาก เนื่องจากสวีเดนมีอัตราผู้ป่วยโรคมะเร็งปากน้อยที่สุดในอียู อีกทั้งความเสี่ยงจากสนูสที่จะเกิดโรคมะเร็งปากยังน้อยกว่าการเคี้ยวหมากในหลายประเทศทางเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เสียอีก

ด้านองค์การอนามัยโลกเผย สัดส่วนผู้เสียชีวิตจากโรคมะเร็งปอดในสวีเดนน้อยกว่าครึ่งของค่าเฉลี่ยทั่วยุโรป อย่างไรก็ดีจำนวนผู้ใช้สนูสที่กำลังเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ สร้างความกังวลว่ายาสูบแบบใหม่นี้อาจนำไปสู่ความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งอื่นๆ แทน เช่น มะเร็งตับอ่อน จากนิโคตินปริมาณมาก (ที่ตลับของผลิตภัณฑ์เองก็มีคำเตือนเขียนไว้ว่า ยาสูบนี้อาจทำลายสุขภาพและก่อให้เกิดการเสพติด)

นอกจากนั้นแพทย์บางรายยังเตือนว่า ในผลิตภัณฑ์แบบที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ แบคทีเรียในใบชาที่ชื้นอาจนำไปสู่โรคมะเร็งอื่นๆ ได้ หลังก่อนหน้านี้นักศึกษาในสวีเดนสองรายที่ใช้สนูสตรวจพบมะเร็งในช่องปาก และมะเร็งคอ ประกอบกับแพทย์ด้านหัวใจเองก็เตือนว่าการใช้ยาสูบลักษณะนี้อาจเป็นอันตรายต่อผู้ป่วยโรคหัวใจ เนื่องจากไปกระตุ้นให้หัวใจเต้นเร็วขึ้น อย่างไรก็ดีความเสี่ยงนี้ยังคงอยู่ระหว่างการศึกษาวิจัย (งานวิจัยเองมีทั้งจากฝั่งหน่วยงานสาธารณสุข และจากอุตสาหกรรมยาสูบ)

ก้นบุหรี่อันตราย

ปัจจุบันสนูสกลายมาเป็นสินค้าต้องห้ามในสหภาพยุโรป และออสเตรเลีย (หาซื้อได้แบบผิดกฎหมาย) เนื่องจากถูกพิจารณาว่าเป็นช่องทางให้ผู้คนสูบบุหรี่กันมากขึ้น เหตุการณ์นี้ชวนให้คิดย้อนไปถึง “บุหรี่รสอ่อน” ที่เคยถูกนำเสนอว่าเป็นสินค้าดี ช่วยให้เลิกบุหรี่ได้ ในช่วงทศวรรษ 1960 – 1970 ก่อนที่เราทุกคนจะรู้ว่ามันไม่จริงในเวลาต่อมา เนื่องจากเป็นอันตรายต่อสุขภาพไม่ต่างจากบุหรี่ทั่วไป สนูสเองก็เช่นกัน ประเด็นนี้คงต้องใช้เวลาพิจารณาและศึกษากันไปยาวๆ ด้านแพทย์เองไม่สนับสนุนให้ใช้ผลิตภัณฑ์ใดๆ ทดแทนการเลิกบุหรี่อยู่แล้ว เพราะการเลิกที่ดีที่สุดคือการเลิกใช้ใบยาสูบ ไม่ใช่เปลี่ยนไปใช้ด้วยวิธีอื่นแทน

แม้กระนั้นท่ามกลางความคลุมเครือ ในแง่การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมเจ้าสิ่งนี้คือตัวช่วยใหม่ เมื่อรายงานล่าสุดจาก NBC News ระบุว่าขยะที่ปนเปื้อนในมหาสมุทรมากที่สุดนั้นไม่ใช่หลอดพลาสติกอย่างที่หลายคนเข้าใจ แต่คือก้นบุหรี่ต่างหาก โดยประมาณกันว่ามีจำนวนมากถึง 5.6 ล้านล้านตันที่ถูกทิ้งลงในมหาสมุทรต่อปี และที่น่ากลัวก็คือเศษเหลือทิ้งจากยาสูบเหล่านี้มีส่วนประกอบจากสารท็อกซิน นิโคติน สารหนู ยาฆ่าแมลง นิโคตินเหล็ก สารก่อมะเร็งอีกกว่า 60 ชนิด รวมไปถึงเอทิลฟีนอลที่สามารถทำให้แหล่งน้ำเกิดการปนเปื้อนได้

รู้แบบนี้แล้วบางทีบุหรี่ทางเลือกอื่นๆ ก็น่าสนใจ หากคุณอยากช่วยโลกสักนิดขึ้นมา…แม้จะยังไม่ทราบแน่ชัดว่าการใช้สนูสจะก่อมะเร็งไหม แต่ที่แน่ๆ ฟันเหลืองเป็นสิ่งที่คุณจะเจอแน่นอน

อ่านเพิ่มเติม