การระบาดใหญ่ทั่วโลกที่ทำให้สุสานแน่นขนัดขึ้น ส่งผลให้ท้องถนนร้างผู้คนไปด้วย แต่ก็ในระดับหนึ่งเท่านั้น ใน อินโดนีเซีย ผู้คนยังออกมาทำกิจกรรมสำคัญกันอยู่ เช่น ฉลองเทศกาลทางศาสนาและรับการแจกจ่ายอาหาร
การระบาดใหญ่ทั่วโลกของ โควิด-19 ทำให้ประเพณี มูดิค (mudik) ในประเทศ อินโดนีเซีย หรือการที่ชาวเมืองแห่เดินทางกลับไปเยี่ยมบ้านเกิดในหมู่บ้านและชนบทถึงกับชะงักงัน
อินโดนีเซียมีประชากรมุสลิมมากที่สุดในโลก และการเคลื่อนย้ายผู้คนในช่วงมูดิคหลังสิ้นสุดการถือศีลอดในเดือนรอมฎอนก็ถือเป็นมหกรรมระดับชาติ ถ้าเป็นปีก่อนๆ ช่างภาพ มุฮัมมัด ฟัดลี จะพาภรรยากับลูกสาวขึ้นรถตู้นิสสันของครอบครัว แล้วขับฝ่าการจราจรติดขัดออกจากเมืองหลวงจาการ์ตา การเดินทางกลับบ้านเกิดของฟัดลีใช้เวลา 36 ชั่วโมงไปตามถนนคดเคี้ยวและโดยสารเรือข้ามฟาก แต่พ่อแม่ของเขารออยู่ และฟัดลีก็เป็นลูกคนเดียว
ปลายเดือนเมษายนที่ผ่านมา ขณะจำนวนผู้ติดเชื้อพุ่งสูงขึ้น และเทศกาลรอมฎอนกำลังเริ่มขึ้น รัฐบาลอินโดนีเซียสั่งจำกัดการเดินทางระหว่างภูมิภาคเป็นเวลาหกเดือน ซึ่งเท่ากับเป็น “การสั่งระงับประเพณีมูดิค” ตามที่หนังสือพิมพ์ จาการ์ตาโพสต์ เรียก เมื่อต้องติดอยู่ในเมือง ฟัดลีจึงเดินหน้าทำงานต่อ
ผู้ช่วยช่างภาพคนหนึ่ง ขับรถพาเขาไปตามท้องถนนว่างเปล่าไร้ความเคลื่อนไหว กระทั่งเช้าวันที่พวกเขาเลี้ยวตรงหัวมุมถนนสายหนึ่งและ เห็นฝูงชนมารวมตัวกันเนืองแน่น พวกเขาเดินเบียดเสียดกันอย่างเร่งรีบเพื่อมุ่งหน้าไปยังจุดหมายเดียวกัน
“จอดตรงนี้ก่อนครับ” ฟัดลีบอก เขาดึงหน้ากากอานามัยขึ้นมาปิดปากปิดจมูก แล้วรีบลงจากรถ เกิดอะไรขึ้นครับ เขาถาม และโดยไม่ได้ชำเลืองมามองเขา ผู้คนตอบว่า “บันตวนโซซีอัล” หรือการแจกของยังชีพสารพัดโดยกลุ่มชายในชุดเครื่องแบบทางอีกฟากของประตูรั้วที่ปิดอยู่
เจ้าหน้าที่ทหารตะโกนบอกตลอดเวลาว่า “ตอลอง โซซีอัล ดิสแตนซิงยา” กรุณาเว้นระยะห่างด้วยครับ เราจะไม่แจกอะไรทั้งนั้น จนกว่าพวกคุณจะอยู่ห่างๆ กันครับ แต่ไร้ประโยชน์ ความต้องการและความวิตกคือแรงขับเคลื่อน โดยเฉพาะในฝูงชน เมื่อเจ้าหน้าที่ยอมผ่อนปรนและเปิดประตู
ฟัดลีรู้สึกถึงความโชคดีที่ครอบครัวเขาพออยู่พอกิน สุขสบายตามอัตภาพ เขามีงานทำ ไม่ทันไรชาวอินโดนีเซียก็ฝ่าฝืนคำสั่งห้ามเดินทางกันแล้ว พร้อมกับแพร่เชื้อไวรัสไปทั่วหมู่เกาะอินโดนีเซีย แต่เขารู้ว่าบ้านของพ่อแม่จะร้างไร้ผู้มาเยือน อึมครึม เงียบเชียบ และปลอดภัย
การเยี่ยมเยียนช่วงเทศกาลรอมฏอนของฟัดลีจะเกิดขึ้นทางวิดีโอแชตผ่านมือถือ ซึ่งเขาพอจะนึกภาพออกตั้งแต่ตอนนี้แล้ว ชุดที่สวมใส่ในเทศกาลของแม่จะถูกเก็บไว้ ผมของเธอจะไม่ถูกคลุมเพราะไม่มีความจำเป็นต้องสวมฮิญาบเมื่ออยู่ท่ามกลางคนใกล้ชิดในครอบครัว พ่อจะนั่งอยู่ข้างแม่บนโซฟา พวกเขาจะทักทายกันตามประเพณีรอมฎอนของอินโดนีเซียว่า “ข้าพเจ้าขอร้องอย่างจริงใจ ขอให้ท่านยกโทษให้กับความผิดที่ผ่านมาของข้าพเจ้า” จากนั้นพวกเขาจะเริ่มพูดคุยกันตามปกติ
ภาพถ่าย มุฮัมมัด ฟัดลี
เรื่อง ซินเทีย กอร์นีย์
เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ : เมื่อโลกติดไวรัสโควิด-19: รายงานจากประเทศไทย
อ่านสารคดีฉบับสมบูรณ์ได้ในฉบับเดือนพฤศจิกายน 2563 โดยสั่งซื้อได้ที่ https://www.naiin.com/product/detail/513981
