การตกปลาในเชิงเกมกีฬา

นักตกปลาชาวอังกฤษพบความสนุกสนานของการตกปลามาห์เซียร์ทางเหนือของอินเดียตั้งแต่เกือบร้อยปีที่แล้ว ผมเคยอ่านเจอในหนังสือของจิม คอร์เบ็ต นายพรานนักอนุรักษ์คนสำคัญในอินเดีย ความว่า การตกปลามาห์เซียร์ คือความสุขที่สุดของการใช้ชีวิตในป่าของเขาเลยทีเดียว

การตกปลาเป็นกีฬาที่สร้างรายได้ให้กับหลายประเทศ นักตกปลามืออาชีพยอมจ่ายเงินจำนวนมากเพื่อให้เขาได้ตกปลาชนิดแปลกๆ ได้พบเห็นสิ่งที่แตกต่างและเป็นของแท้ในท้องถิ่นทุรกันดารที่อยู่อีกซีกโลก ตัวอย่างของความสำเร็จของการสร้างรายได้จากการตกปลามีให้เห็นทั่วโลกตั้งแต่ประเทศนิวซีแลนด์ หมู่เกาะบาฮามา เม็กซิโก หรือแม้กระทั่งประเทศใหญ่ๆ อย่างสหรัฐอเมริกา

“ที่ภูฏานเรามีปลาเทราต์เยอะนะ” จิกมี เพื่อนใหม่ชาวภูฏานของผมเอ่ยขึ้นมา ปลาเทราต์ที่นั่นไม่ใช่ปลาท้องถิ่น แต่เป็นปลาที่มาจากผลพวงของการปล่อยปลาเทราต์ในตอนเหนือของอินเดียโดยชาวอังกฤษเมื่อนานมาแล้ว “แต่ที่น่าสนใจกว่าคือปลาโกลเดนมาห์เซียร์ ซึ่งเป็นปลาท้องถิ่นของเราแท้ๆ ครับ ตอนนี้กำลังจะมีกฎหมายออกมาให้ตกมาห์เซียร์เป็นเกมส์กีฬาได้แล้วครับ น่าจะสร้างรายได้ให้กับประเทศและคนในพื้นที่ของเราได้เยอะเลย” เขาจบด้วยประโยคที่น่าสนใจที่สุด “มาหาผมที่ภูฏานสิครับ ผมจะพาคุณไปตกปลาให้ทั่วเลยครับ”

การศึกษาวิจัย

สมมติฐานของเราคือปลาพลวงและปลาเวียนจะขึ้นไปวางไข่บนลำห้วยเล็กๆ ที่เป็นต้นน้ำของแม่น้ำเงาและลำห้วยสายย่อยในช่วงฤดูน้ำหลากเหมือนกับที่ ดร.เดวิด พี. ฟิลิปป์ หรือ ดร.เดฟ และจูลีพิสูจน์มาแล้วจากการติดแท็กปลาโกลเดนมาห์เซียร์ที่ภูฏาน “ตามธรรมชาติ ฝูงปลาพยายามแหวกว่ายขึ้นไปวางไข่ในพื้นที่ต้นน้ำ ซึ่งระดับน้ำไม่ลึกมาก เพราะนั่นคือที่ที่ลูกปลาจะเติบโตได้อย่างดีและมีสัตว์ผู้ล่าน้อยมาก” ดร.เดฟ อธิบายเหตุผล แต่ที่เราไม่สามารถเดาได้เลยคือ ฝูงปลาจะเคลื่อนลงสู่แม่น้ำสายใหญ่อย่างแม่น้ำเมยหรือสาละวินทางปลายน้ำด้วยหรือเปล่า

งานขั้นแรกของการวิจัยคือการจับปลาพลวงและปลาเวียนที่มีขนาดโตเต็มวัยมาติดเครื่องส่งสัญญาณวิทยุ เพื่อติดตามการเดินทางในช่วงฤดูผสมพันธุ์ งานนี้ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะการจับปลาจำเป็นต้องระมัดระวังและคำนึงถึงความปลอดภัยของปลามากที่สุด การใช้ข่ายดักจับเป็นวิธีที่ง่ายที่สุด แต่ไม่เหมาะกับการวิจัย เพราะข่ายมักบาดเหงือกปลาทำให้ปลามีโอกาสรอดชีวิตน้อยมาก
ทีมวิจัยทดลองใช้แหที่จะทำร้ายปลาน้อยกว่า แต่ก็ไม่ได้ผล เพราะน้ำใสมากและปลาชนิดนี้ว่ายน้ำเร็วมาก ส่วนใหญ่ฝูงปลาว่ายหนีออกไปหมดก่อนที่แหจะคลุมลงไปใต้น้ำ การตกด้วยเหยื่อสดอย่างไส้เดือน เป็นสิ่งที่ง่ายและได้ผลที่สุด แต่ก็ไม่ใช่ทางเลือกที่ดีเพราะเมื่อปลากินเหยื่อสดประเภทนี้ ปลาจะกลืนเหยื่อลงไปลึกมากและเบ็ดก็จะทำอันตรายต่ออวัยวะภายใน ทางเลือกเดียวที่เหลือคือ ตกด้วยเหยื่อปลอม และทางเลือกที่ดีที่สุดคือ “เหยื่อฟลาย” ที่มีขนาดเล็กและเกี่ยวติดแค่มุมปากของปลา หรือรองลงไปก็คือเหยื่อปลอมที่ใช้เบ็ดตัวเดียวและไม่มีเงี่ยงเบ็ด

ความพยายามครั้งแล้วครั้งเล่า

เหยื่อตั๊กแตนเขียวตัวนั้นร่อนลงข้างก้อนหินริมน้ำใต้ต้นไม้ใหญ่ราวกับมันเป็นสิ่งมีชีวิตจริงๆ นานๆ ทีผมจะสามารถส่งเหยื่อไปลงน้ำได้สมบูรณ์แบบอย่างนี้ “ตั๊ป” เสียงปลาพลวงตัวหนึ่งขึ้นมางับตั๊กแตนตัวนั้นจนน้ำกระจาย ไม่นานนัก ผมก็สามารถนำปลาพลวงตัวนั้นเข้ามาในสวิงได้ ดูเหมือนการจะได้ปลาพลวงสักตัวหนึ่ง นักตกปลาจะต้องเข้าใจอะไรมากมายตั้งแต่อ่านภูมิประเทศว่าปลาอยู่ตรงไหนของลำน้ำ สังเกตว่าปลากินอะไรในช่วงฤดูนั้นและเวลานั้น ไปจนถึงเรียนรู้ที่จะตีสายส่งเหยื่อลงไปให้เหมือนแมลงธรรมชาติมากที่สุด

ดีเค สหายชาวภูฏานของผมดึงเทปวัดออกมาทาบตัวปลา “33 เซนติเมตร เล็กไปนะสหาย” คำพูดนั้นทำให้หัวใจที่พองโตของผมแฟบลงทันที ปลาที่เราจะติดวิทยุติดตามตัวได้จะต้องมีความยาว 35 เซ็นติเมตร และความเส้นรอบลำตัวระดับหนึ่ง ดีเคใช้กรรไกรตัดปลายครีบของปลาตัวนั้นแล้วบันทึกข้อมูลทุกอย่างของปลาและการจับได้ นอกจากติดวิทยุเพื่อติดตามแล้ว ทีมนักวิจัยยังเก็บตัวอย่างเพื่อวิเคราะห์ดีเอ็นเอของปลาทุกตัวที่เราจับได้ด้วย

เย็นวันนั้น ผมเดินโซเซลงมาจากรถด้วยความเปียกชุ่ม ท่ามกลางอากาศที่หนาวเย็นอย่างฉับพลันในเดือนกุมภาพันธ์ ในจังหวะเดียวกันนั้น กองไฟดูช่างมีเสน่ห์และอบอุ่นเสียเหลือเกิน

แอรอนถามผมในทันที “ได้ติดวิทยุกี่ตัวครับ” ผมชูนิ้วชี้เป็นสัญลักษณ์แทนคำตอบพร้อมหน้าเหยเก วันนี้ปลากินเบ็ดยากมาก และบางตัวมีขนาดเล็กเกินไป บางตัวก็ไม่ใช่ปลาพลวงหรือปลาเวียน ผมได้แต่โทษอากาศที่หนาวเย็นขึ้นมากะทันหันว่าเป็นเหตุให้ปลาไม่กระตือรือร้นที่จะกินเบ็ด “นับเป็นวันที่ดีครับ พี่เกิ้นได้ 1 พี่แจ๊คกับพีเจได้อีกคนละหนึ่ง วันนี้ได้ตั้ง 3 ตัว” แต่นั่นยังห่างไกลจากที่ผมคาดหวังไว้ ที่เราตั้ง 8 คนช่วยกันตกปลาในวันนี้