เป็นเวลาหลายทศวรรษที่นัก สำรวจถ้ำ ฝีมือฉกาจเดินทางมายังเม็กซิโกเพื่อสำรวจเขาวงกตในภูเขา นั่นคือถ้ำเชเว ซึ่งอาจ (หรืออาจจะไม่) เป็นถ้ำที่ได้ชื่อว่าลึกที่สุดในโลก

ในวันฟ้าใสของฤดูใบไม้ผลิวันหนึ่งทางตอนใต้ของเม็กซิโก ฉันติดตามนัก สำรวจถ้ำ สี่คนข้ามเนินเขาที่มีต้นสนอยู่ดกดื่นและข้ามทุ่งหญ้า  เราเข้าใกล้ผาหินสูงตระหง่านบนด้านหนึ่งของภูเขาซึ่งใหญ่โตมโหฬารจนยากที่จะมองเห็นทั้งหมดได้ในครั้งเดียว  แต่สิ่งที่ดึงดูดฉันมาที่นี่  พร้อมกับนักสำรวจถํ้าระดับโลก 69 คนจาก 9 ประเทศ  ทอดตัวอยู่ตรงเชิงเขา

ถัดจากแอ่งแคบลึกที่ตัดผ่านผาหินคือซิสเตมาเชเว  ถํ้าที่มีความเป็นไปได้ว่าอาจลึกที่สุดในโลก

เมื่อมหาวิหารทางธรณีวิทยาปรากฏต่อสายตา  ฉันได้ยินเสียงสบถเบาๆ จากคอรีย์  แฮ็กลีย์  นักสำรวจถํ้าที่อยู่ข้างหน้า ฉัน  นี่เป็นการสำรวจถํ้าเชเวปีที่ห้าของเขา  และความใหญ่โตของมันยังคงทำให้เขาตกตะลึง

แฮ็กลีย์รู้สึกกระสับกระส่ายในช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมา  เพราะถูกบังคับให้กักตัวอยู่ที่เบสแคมป์เพื่อป้องกันโควิด-19  เขาเรียก ความโกลาหลบนพื้นผิวดินว่า “ความอึดอัด”  ซึ่งเป็นคำศัพท์ที่นำมาใช้กับขอบเขตที่จำกัดของถํ้าได้  แต่สำหรับแฮ็กลีย์และ นักสำรวจถํ้าคนอื่นๆ  ความลึกลํ้าของถํ้าเป็นอะไรก็ได้  แต่ไม่ใช่ความอึดอัด

พวกมันคือพรมแดนสุดท้ายของการ สำรวจถ้ำ

เมื่อปี 1990  นักสำรวจทิ้งสีย้อมสีเขียวลงในธารนํ้าที่ไหล สู่ปากถํ้าเชเว  พวกเขาพบว่านํ้าที่มีสีไหลออกมาใกล้ๆ เชิงเขา ตํ่าลงไปจากปากทางเข้าถํ้าที่สูงที่สุดเท่าที่รู้กันในตอนนั้นราว 2.6 กิโลเมตร  ถ้ามนุษย์สามารถหาเส้นทางความยาวทั้งหมดที่สายนํ้าไหลผ่านได้  เชเวก็จะได้รับการประกาศว่าเป็นถํ้าที่ลึกที่สุดในโลก  ทำลายสถิติปัจจุบันของถํ้าเวียร์ยอฟกีนาในเขต อับคาเซีย  ประเทศจอร์เจีย  เกือบ 400 เมตร

ความเป็นไปได้อันเย้ายวนดึงดูดนักสำรวจตลอดหลายสิบปี  และการสำรวจในปี 2021 นี้ก็เป็นความพยายามครั้งใหญ่ที่สุด  ภายใต้การนำของบิล  สโตน  นักสำรวจของ เนชั่นแนล  จีโอกราฟฟิก  ทีมนัก สำรวจถํ้า ใช้เวลาอยู่ใต้ดินรวมกันมากกว่า 1,500 คืน  และค้นพบทางเดินที่ยังไม่มีการสำรวจกว่า 20 กิโลเมตร

ฉันพบสโตนครั้งแรกหลังเขากลับขึ้นมาบนพื้นผิวดินจากการอยู่ใต้ดินนานกว่าสองสัปดาห์  ซึ่งเป็นหนึ่งในการเดินทางไปยังถํ้าเชเวหลายครั้งของเขานับตั้งแต่ปี 1988  สโตนถามว่า ฉันเคยไปเยือนถํ้าแห่งนี้ไหม  ฉันบอกเขาเรื่องการติดตามไปกับสมาชิกคนหนึ่งในทีมของเขา

ฉันเคยไปกับไรลี  แบล็กเวล  เพียง 10 นาทีหลังเข้าไปในถํ้า  เราก็มาถึงทางลงลาดชันช่วงแรกในหลายช่วงต่อเนื่องกัน ของถํ้าเชเว  เราโยงตัวเองกับส่วนที่นักสำรวจถํ้าขึงเชือกไว้หลายกิโลเมตร  แล้วไต่ลงไป  เสียงร้องเรียกอย่างร่าเริงของแบล็กเวลดังสะท้อนออกมาจากความมืด  ขณะเราเร่งรีบข้ามหินที่ร่วงลงมาและเดินเลียบไปตามผนังถํ้า  จนกระทั่งมาถึงเชิงนํ้าตกเอนเจล  ณ ความลึกประมาณ 300 เมตร  ถัดไปอีกนิดเป็นแคมป์แรกในห้าแคมป์ที่ทีมสำรวจตั้งขึ้นในเวลานั้น

เมื่อฉันพูดเรื่องประสบการณ์ในวันนั้นให้สโตนฟัง  แววตาเจ้าเล่ห์ก็แวบขึ้นบนใบหน้าของเขา  “นั่นเป็นเพียงยอดภูเขานํ้าแข็งครับ”  เขาบอก  “แคมป์หนึ่งเป็นแค่โรงเรียนอนุบาล”

นักสำรวจถํ้าเดินตามเขาวงกตหลายระดับผ่านไปยังด้านล่างของภูเขา  ทางเดินบางเส้นซึ่งถูกแม่นํ้าสลักเสลามาตลอดหลาย ล้านปี  มีขนาดใหญ่พอจะจอดเครื่องบินโบอิง 747  แต่อีกหลายเส้นแคบมากจนนักสำรวจถํ้าผ่านไปได้ต่อเมื่อหายใจออก เพื่อกดซี่โครงของตนเองเท่านั้น

ขณะที่ลูกทีมของสโตนทดสอบขีดจำกัดของการสำรวจ  โดยพยายามไปให้ถึงความลึกที่เป็นสถิติและเก็บรวบรวมข้อมูลการทำแผนที่ระหว่างทาง  มิตรภาพและการทำงานเป็นทีมมีความสำคัญยิ่ง  พอสิ้นสุดฤดูการสำรวจปี 2021  แคมป์ที่ไกลที่สุดและลึกที่สุดอยู่ห่างจากทางเข้าถํ้าที่ใกล้ที่สุด 11.8 กิโลเมตร  หรือเดินทางประมาณห้าวัน  มีคนที่ได้รับคัดเลือกเพียงไม่กี่คนทำ งานตรงจุดนั้น  ส่วนคนอื่นๆ ดูแลการขึงเชือกยาวหลายกิโลเมตรหรือค้นหาเส้นทางที่ปลอดภัย และไปได้ไวกว่า  และทุกคนต้องขนสัมภาระหนักอึ้งซึ่งบรรจุเสบียงและอาหารให้พลังงานสูงไป เก็บไว้ตามแคมป์ต่างๆ

ผู้คนที่เชเวให้เหตุผลแตกต่างกันในการอุทิศตนเพื่อการสำรวจถํ้า  หลายคนถูกกระตุ้นด้วย “ความสงสัยใคร่รู้ที่ไม่รู้จักพอค่ะ” แบล็กเวลบอก  แต่การค้นหาก็อาจทำให้ท้อแท้ได้ไม่ยาก

แฮ็กลีย์และเพื่อนร่วมทีม  เบฟ  เชด  ย้อนรำลึกถึงช่วงเวลาสิ้นหวังเมื่อปี 2017 ขณะตามหาเส้นทางผ่านส่วนหนึ่งของถํ้า  ซึ่งตั้งชื่อตามหาดอันสวยงามแห่งหนึ่งของเม็กซิโก  แต่ในความเป็นจริง  นั่นคือรอยแยกแคบๆ ที่นํ้าและโคลนกระหนํ่าใส่จากช่องบนเพดาน  แฮ็กลีย์จำ ได้ว่าเชดซึ่งถูกโคลนกลบทับ  หันมาบอกเขาว่า  “บางครั้งฉันก็สงสัยว่าทำไมฉันถึงไม่มีงานอดิเรก อย่างอื่น  เช่น  การดูนก”

ชุมชนที่เข้มแข็งเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เชดออกสำรวจถํ้ามาตลอด 30 ปี  เธอพบความสงบใต้ดินด้วย  “มันห่างไกลจากความวุ่นวายของชีวิตประจำวัน”

สำหรับคนจำนวนมาก  การสำรวจถํ้ายังเป็นสัญลักษณ์ของการใช้ชีวิตอย่างคุ้มค่าที่สุด  ในทริปสำรวจทางเข้าอื่นๆ ของถํ้าเชเวแบบวันเดียว  สมาชิกทีมสามคนพบหลุมซึ่งเสียงสะท้อนของมันบ่งบอกว่าลึกมาก  และหย่อนตัวลงไปให้ไกลเท่าที่เชือกจะอำนวย  พวกเขากลับมาหลังจากนั้นหลายชั่วโมง  ตัวสั่นด้วยความตื่นเต้น  และรายงาน ว่า  เลยจากจุดที่พวกเขาไปถึงยังมีทางเดินอีกมากให้สำรวจ

การสร้างสถิติแทบไม่ใช่ประเด็นเลย  นักสำรวจถํ้าหลายคนบอกฉัน  “จะยังมีถํ้าที่น่าจะลึกที่สุดในโลกรอเราอยู่เสมอ” เชดทิ้งท้าย  “เราทุกคนแค่พยายามทำบางสิ่งร่วมกันค่ะ  บางสิ่งที่ไม่มีใครสักคนในหมู่พวกเราทำได้ด้วยตนเอง”

เรื่อง MAYA WEI-HAAS
ภาพ KASIA BIERNACKA

ติดตามสารคดี สำรวจถ้ำลึกสุดโลก ได้ที่นิตยสารเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย เดือนมิถุนายน 2565

สั่งซื้อนิตยสารได้ที่ https://www.naiin.com/product/detail/547936

อ่านเพิ่มเติม รีวิว The Rescue กู้ภัยถ้ำหลวง: ปาฏิหาริย์แห่งชีวิตจากความไม่ยอมแพ้ของมนุษย์