วิถีอนุรักษ์ธรรมชาติแบบใหม่ในอเมริกา ตอนที่ 1: สร้างแนวเชื่อมต่อคน-ธรรมชาติ

วิถีอนุรักษ์ธรรมชาติแบบใหม่ในอเมริกา ตอนที่ 1: สร้างแนวเชื่อมต่อคน-ธรรมชาติ

แค่อุทยานและเขตสงวนต่างๆ ยังไม่พอ การอนุรักษ์ผืนดิน น้ำ และสัตว์ป่า ในสภาพภูมิอากาศที่ร้อนขึ้น หมายถึงการปฏิบัติตามแนวทางอนุรักษ์ทุกหนแห่ง

การอนุรักษ์นับว่าได้ผล ในช่วงศตวรรษก่อนหรือราวๆ นั้น ความพยายามในการอนุรักษ์สัตว์ป่าของอเมริกา เช่น เหยี่ยวเพเรกริน ไบซัน และวาฬสีเทาแปซิฟิก ประสบความสำเร็จอย่างดี

แต่เมื่อปีก่อน รัฐบาลกลางสหรัฐฯ เสนอให้ปลดพืชและสัตว์ 23 ชนิดจากรายการสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ ไม่ใช่เพราะ พวกมันฟื้นตัวขึ้น แต่สูญพันธุ์ไปแล้วต่างหาก พวกเราต้องทำดีกว่านี้

คาร์ล เวนเนอร์ เพื่อนของฉันมาถึงในชุดสครับสำหรับสวมในห้องผ่าตัดทับด้วยแจ๊กเก็ตผ้าดิบ เขาเป็นศัลยแพทย์เกษียณที่ยังไปสอนเดือนละสองสามชั่วโมง และเป็นเจ้าของร่วมของไร่เลกไซด์ฟาร์มส์ในลุ่มน้ำคลามัท พื้นที่แห้งแล้งทางใต้ของออริกอนที่สูญเสียพื้นที่ชุ่มน้ำไปเกือบหมดแล้ว  เมื่อไม่มีหนองบึงคอยรองรับ น้ำจะไหลลงทะเลสาบอัปเปอร์คลามัทโดยไม่ผ่านการกรอง พาเอาดินภูเขาไฟที่อุดมด้วยฟอสฟอรัสไปด้วย เกิดเป็นปรากฏการณ์สาหร่ายสะพรั่ง (algal bloom) ซึ่งคุกคามชีวิตปลาซักเกอร์สองชนิด ซึ่งไม่พบที่อื่นในโลกและอยู่ในรายชื่อสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ของประเทศ ทุกฤดูร้อนตลอดหลายสิบปีที่ผ่านมา ลูกปลาตายเกือบหมด เหลือแต่ประชากรที่มีแต่จะแก่ตัวลง

ฟาร์มของเวนเนอร์ปล่อยน้ำให้ท่วมพื้นที่ในฤดูหนาว เพื่อกำจัดวัชพืชและสร้างถิ่นอาศัยให้เหล่านกน้ำ เมื่อก่อนฉันเคยแวะไปดูเป็ดและหงส์ฝูงใหญ่ร่อนถลาลงมาค้างแรม  เราจะขึ้นไปประจำที่บนคันกั้นน้ำพร้อมกล้องส่องทางไกล และดูนกน้ำฝูงมหึมาบินวนอย่างอลหม่านลงสู่ผิวน้ำ  ความรักนกของเขาแพร่เชื้อสู่คนอื่นๆ ได้

เจบาร์แอลแรนช์ เมลวิลล์  รัฐมอนแทนา ไร่ใกล้อุทยานแห่งชาติเยลโลว์สโตนแห่งนี้มุ่งเลี้ยงปศุสัตว์ไปพร้อมกับ อนุรักษ์ถิ่นอาศัยของพรองฮอร์น กวางมูส หงส์เป่าแตร  และนกเซจเกราส์ใหญ่  เป็นต้น  รั้วถูกดัดแปลงให้สัตว์ป่าเดินข้ามไร่ได้ ปศุสัตว์รวมฝูงกันและเคลื่อนย้ายบ่อยๆ  เพื่อเลียนแบบไบซัน รอยตีนที่พวกมันเคยเหยียบยํ่าผ่าน ทำ ให้เกิดทุ่งหญ้าแห่งนี้  ฝูงวัวในภาพนี้  ซึ่งเป็นการประกอบภาพ 66 ภาพ จาก 2,509 ภาพ  เล็มหญ้าอยู่หน้าเทือกเขาเครซีส์  ตั้งแต่รุ่งสางจนถึงคํ่าคืนที่ดาวเต็มฟ้า  วิลก์สประทับใจคนงานในไร่อย่างยิ่ง  “ชีวิตจิตใจของพวกเขาเชื่อมโยงกับแผ่นดินผืนนี้ครับ”

แต่พอน้ำถูกสูบออกไปในฤดูใบไม้ผลิ มันกลับมีฟอสฟอรัสสูงจนถึงระดับที่ถือว่าเป็นมลพิษ   ดังนั้นในปีนี้ เมื่อได้รับจัดสรรเงินราว 350,000 ดอลลาร์จากรัฐบาลสหรัฐฯ เวนเนอร์กับเจ้าของร่วมคนอื่นๆจึงสร้างพื้นที่ชุ่มน้ำถาวรในที่ดิน 175 ไร่จากทั้งหมดกว่า 1,000 ไร่  พงพืชที่ขึ้นเบียดเสียดกันในพื้นที่ชุ่มน้ำเหล่านี้จะดักจับตะกอนที่อุ้มฟอสฟอรัสเอาไว้ ก่อนระบายน้ำที่ผ่านฟาร์มกลับลงสู่ทะเลสาบ พื้นที่ชุ่มน้ำดังกล่าวยังเป็นถิ่นอาศัยถาวรของพืช นก และอีกไม่ช้าก็จะมีเหล่าลูกปลาซักเกอร์ด้วย “เราย้อนเวลากลับไปสมัยก่อนที่ชาวยุโรปจะมาถึงลุ่มน้ำนี้ไม่ได้แล้ว” เขาบอกและเสริมว่า  “แต่เราทำให้มันใกล้เคียงได้ครับ”  ถึงจะกระตือรือร้นแค่ไหน แต่เวนเนอร์ยอมรับว่าเขาไม่อาจสละกองทุนที่ได้มาเพื่อยกที่ดินผืนนี้ให้สัตว์ป่าเฉยๆได้  “เราต้องอยู่ได้ด้วยครับ” เขาบอก

พื้นที่ชุ่มน้ำใหม่ของเขาเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าพอดิบพอดี มีดงอ้อเล็กและต้นหลิวล้อมรอบ โดยมีคันกั้นน้ำที่ โผล่พ้นน้ำ เหมือนเกาะเล็กๆ พอให้พวกห่านได้ทำรัง  ขณะที่เราขับรถเลียบไปเรื่อยนั้น เวนเนอร์เล่าเรื่องสัตว์ต่างๆ ที่เขาเห็นในบึงใหม่ ซึ่งรวมถึงเป็ดนานาชนิด เช่น เป็ดบัฟเฟิลเฮด เป็ดดำเล็ก เป็ดปากพลั่ว เป็ดแคนวาสแบ็ก เป็ดหัวเขียว เขาเห็นสีอะไรไหวๆในดงกกแวบหนึ่ง “โอ นั่นนกแบล็กเบิร์ดหัวเหลืองตัวแรกของปีครับ!”

การอนุรักษ์ไม่ได้มีหนทางเดียว การฟื้นฟูระบบนิเวศ การต่อกรกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การออกกฎหมายควบคุมการล่าสัตว์และจับปลา การกำจัดมลพิษ การช่วยต้นไม้สู้โรคอันตราย การย้ายพืชและสัตว์ไปยังถิ่นอาศัยที่เย็นกว่าเดิม การกำจัดสัตว์ผู้ล่าจากต่างถิ่น ล้วนส่งผลทั้งสิ้น

แต่แนวคิดหลักนั้นตรงไปตรงมาอย่างยิ่ง พืชและสัตว์ต้องมีพื้นที่สักแห่งที่เหมาะแก่การดำรงชีวิต  การจับปลาเกินขนาดคือภัยคุกคามหลักของทะเล  ส่วนการสูญเสียถิ่นอาศัยคือปัญหาบนบกและในน้ำจืด  เพื่อให้ได้ผล กลยุทธ์อื่นๆทั้งหมดล้วนขึ้นอยู่กับการมีอยู่ของสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม

หาดไชไช ตะวันตกเฉียงเหนือของรัฐวอชิงตัน ชายหาดโดดเดี่ยวในอุทยานแห่งชาติโอลิมปิกนี้แสดงให้เห็นถึงความจำ เป็นในการปกป้องดินและนํ้า  อย่างที่ชาวมาคาห์  เจ้าของที่ดินบรรพบุรุษผืนนี้ ทำมาหลายศตวรรษ  ระหว่างการ เจรจาทำข้อตกลง  หัวหน้าเผ่าในเวลานั้นยืนยันว่า  “เราต้องการทะเล ที่แห่งนี้คือแผ่นดินของเรา”  วิลก์ส บอกว่า  ชายฝั่งนี้ “มีมนตร์สะกด”  กระแสนํ้าซัดสาดรุนแรงหมุนวนรอบเกาะหินโด่งที่ถูกสลักเสลา  และเผยให้เห็นสาหร่ายเคลป์กับดาวทะเลยามที่นํ้าล่าถอย  ด้วยการรวมภาพ 46 ภาพจาก 1,626 ภาพ  วิลก์สขับเน้นภูมิทัศน์ที่มีพลวัตนี้ด้วยภาพสุภาพสตรีคนหนึ่งซึ่งอยู่ในห้วงคิดคำนึง

เจ็ดวันหลังสาบานตนเข้ารับตำแหน่ง ประธานาธิบดีโจ ไบเดน ลงนามในคำสั่งพิเศษของฝ่ายบริหาร (executive order) ที่กำหนดเป้าหมายให้ “อนุรักษ์ผืนดินและผืนน้ำอย่างน้อยร้อยละ 30 ภายในปี 2030”  ทว่าสิ่งใดบ้างที่ถือเป็นการ “อนุรักษ์” นั้น ยังต้องพิจารณาต่อไป  ข้อเสนอ “30×30” นี้มาจากการผลักดันให้มีการกำหนดเป้าหมายเดียวกันทั่วโลก ซึ่งนำโดยโครงการรณรงค์เพื่อธรรมชาติ (Campaign for Nature) อันเป็นความร่วมมือระหว่างวีสแคมเปญ ฟอร์เนเจอร์กับสมาคมเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก

การอนุรักษ์ในตัวเองนั้นเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างๆ ในฐานะประเด็นที่สองขั้วการเมืองเห็นตรงกันอย่างแท้จริง ในสหรัฐอเมริกาซึ่งมีการแบ่งแยกอย่างล้ำลึก แต่การตกลงในรายละเอียดของสิ่งที่จะนับเป็นร้อยละ 30 ต้องเป็นประเด็นโต้แย้งแน่  การยอมให้นับรวมที่ดินซึ่งมีการใช้ประโยชน์ แหล่งน้ำต่างๆ และสวนสาธารณะในเมืองเข้าไปด้วย น่าจะทำให้นักอนุรักษ์บางส่วนไม่พอใจ ทว่าแผนใดๆที่กำหนดให้พื้นที่เกือบหนึ่งในสามของประเทศเป็นเขตอนุรักษ์อย่างเข้มงวดย่อมสร้างความแตกตื่นให้กลุ่มคนที่มองว่า การใช้ประโยชน์อย่างรอบคอบน่าจะไปด้วยกันได้กับ การอนุรักษ์เช่นกัน

ขณะที่วิสัยทัศน์เรื่อง 30×30 เริ่มเป็นรูปเป็นร่าง รัฐบาลไบเดนก็ส่งสัญญาณว่าตั้งใจจะนิยามการ “อนุรักษ์” ให้กินความกว้างขวาง โดยรวมความพยายามต่างๆ ที่เกิดนอกอุทยานและเขตสงวนด้วย การอนุรักษ์อาจเป็น “สิ่งที่ทำให้คนทั้งประเทศผนึกกำลังกันก็ได้ค่ะเด็บ ฮาล์แลนด์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยสหรัฐฯ หรือดีโอไอ (Department of the Interior: DOI ซึ่งมีภารกิจหลักในการบริหารจัดการและอนุรักษ์ที่ดินของรัฐบาลกลางและทรัพยากรธรรมชาติ) บอกฉัน “เราทำงานอย่างหนักเพื่อให้แน่ใจว่า เราดึงชุมชนพื้นเมือง เจ้าของที่ดินเอกชน คนที่ทำมาหากินกับผืนดิน และคนที่ใช้ที่ดินเพื่อการสันทนาการเข้ามาร่วมด้วย”

สวนในเมืองนิวออร์ลีนส์  รัฐลุยเซียนา วิสเนอร์แทร็กต์ ซึ่งมีอาณาบริเวณ 250 ไร่  เป็นสนามกอล์ฟเก่าที่เสียหายจาก เฮอร์ริเคนแคทรีนา  กำลังฟื้นคืนสภาพที่เป็นธรรมชาติยิ่งกว่าเดิมโดยมีถิ่นอาศัยหลากหลาย  ทั้งลากูน  หนอง บึง  ป่าโอ๊ก  และทุ่งหญ้า  เป็นที่หลีกเร้นให้นกนานาชนิด  เช่น  นกยางและห่านต่างๆ  ชาวเมือง “ทุกสาขาอาชีพ”  และ “สุนัขแทบทุกสายพันธุ์ที่เราจะคิดจินตนาการได้”  วิลก์สบอก การฟื้นฟูพื้นที่เสื่อมสภาพในเมืองและจัดหาการเข้าถึงธรรมชาติที่เท่าเทียมคือเป้าหมายสำคัญในขั้นตอนต่อไปของการอนุรักษ์  เพื่อสร้างภาพนี้  วิลก์สคัดเลือกภาพ 43 ภาพ จากทั้งหมด 2,012 ภาพ

พื้นที่คุ้มครองขนาดใหญ่ของทางการคือแกนหลักในกลยุทธ์การอนุรักษ์ของสหรัฐฯ ในศตวรรษที่ยี่สิบ และยังคงสำคัญอยู่ อุทยานและเขตสงวนต่างๆ อาจมีพื้นที่รวมกันมากขึ้นด้วยซ้ำ มีการประกาศเขตอนุรักษ์ทางทะเลใหม่ๆ เช่น เขตมรดกชูแมชในรัฐแคลิฟอร์เนีย และฮัดสันแคนยอนในนิวยอร์ก ส่วนบนบก ผู้สนับสนุนพื้นที่คุ้มครองเรียกร้องให้จัดตั้งอนุสรณ์สถานแห่งชาติใหม่ๆ รวมถึงพื้นที่กว่า 1.18 ล้านไร่ที่ประกอบด้วยทุ่งหญ้า เทือกเขา และป่าโบราณในเทือกเขาแคสเคดของรัฐออริกอน และภูเขาสปิริตซึ่งชาวโมฮาเวเรียกว่า อาวีควาเอเม ทางใต้ของรัฐเนวาดา

แต่อนุสรณ์สถานและอุทยานต่างๆ ก็ยังไม่เพียงพอ เพื่อปกป้องสิ่งมีชีวิตและระบบนิเวศทั้งหมดของเรา และเพื่อให้มั่นใจได้ว่า พวกมันมีทรัพยากรและพื้นที่มากพอให้ปรับตัว ขณะที่สภาพภูมิอากาศร้อนขึ้นทุกที เราจำเป็นต้องทำงานอนุรักษ์ทุกแห่งหน  ทั้งในป่าไม้ของเอกชน ในฟาร์ม และตามเมืองใหญ่ต่างๆ ด้วย

วิถีที่ 1 โครงข่ายแอปพาเลเชียน

เพื่อเชื่อมถิ่นอาศัยด้วยฉนวนหรือแนวเชื่อมต่อ (corridor) ให้ธรรมชาติได้ปรับตัว นักอนุรักษ์กำลังหันไปหาที่ดินที่มีการใช้ประโยชน์อยู่

พื้นที่คุ้มครองร้อยละ 78 ของสหรัฐฯ อยู่ทางตะวันตก แต่ความหลากหลายทางชีวภาพที่เปราะบางส่วนใหญ่พบทางตะวันออก แค่แม่น้ำคลินช์ในเทือกเขาแอปพาเลเชียนสายเดียวก็มีปลาพื้นถิ่น 118 ชนิดแล้ว เกือบเท่าชนิดพันธุ์น้ำจืดที่พบทั่วทั้งรัฐแคลิฟอร์เนีย
ฉันเดินทางสู่แถบตะวันออกเพราะอยากรู้ว่า มีการดำเนินการอะไรบ้างเพื่อชนิดพันธุ์อย่างปลาไหลอเมริกัน กวางเอลก์ และหอยนางรมในภูมิทัศน์ที่มีอุทยานแห่งชาติและเขตสงวนอยู่น้อยกว่า ฉันพบคนมากมายที่กำลังทำงานเพื่อปกป้องชนิดพันธุ์ต่างๆ ในพื้นที่ที่มีผู้คนอาศัยและทำงานอยู่ เพื่อให้มนุษย์และสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์สามารถ ดำรงอยู่ร่วมกันได้

เมื่อไม่นานนี้ เนเจอร์คอนเซอร์แวนซี องค์กรอนุรักษ์ไม่แสวงกำไรที่ใหญ่ที่สุดในโลก จัดหาที่ดินในป่า แอปพาเลเชียนซึ่งอุดมด้วยถิ่นอาศัยน้ำจืด 637,500 ไร่ ด้วยเงิน 130 ล้านดอลลาร์สหรัฐ  ที่ดินผืนนี้อยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ของรัฐเวอร์จิเนียและบนแนวพรมแดนระหว่างรัฐเคนทักกีกับรัฐเทนเนสซี  เจ้าของที่ดินรายใหม่คือห้างหุ้นส่วนจำกัดที่บริหารจัดการโดยองค์กรไม่แสวงกำไรดังกล่าว แต่ได้รับการสนับสนุนจากเหล่า “นักลงทุนที่มุ่งสร้างผล กระทบเชิงบวก” หรือผู้ต้องการใช้เงินทำกำไรและสร้างความเปลี่ยนแปลงไปพร้อมกัน ที่ดินดังกล่าวจึงยังมีการใช้ ประโยชน์อยู่

ฉันยอมรับว่าตัวเองนึกกังขาว่า ที่ดินจะทำเงินมากพอให้นักลงทุนพึงพอใจ พร้อมไปกับปกป้องสิ่งมีชีวิตด้วยได้จริงหรือ แต่ฉันก็พร้อมจะเชื่อ เจ้าหน้าที่องค์กรผู้ดูแลโครงการอนุญาตให้ตัดไม้ขายในบางพื้นที่ โดยเหลือพื้นที่กันชนขนาดใหญ่ล้อมรอบลำน้ำสายต่างๆ พวกเขาบอกว่า การตัดไม้แต่น้อยตามยุทธศาสตร์ที่วางไว้ช่วยสร้างถิ่นอาศัยหลากหลายประเภทและเลียนแบบสิ่งรบกวนตามธรรมชาติ ในพื้นที่อื่นๆ พวกเขาขายคาร์บอนเครดิตสำหรับต้นไม้ที่ไม่ได้ตัดให้บริษัทต่างๆ หรือสถาบันอื่นๆ ที่ต้องการชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของตน  ตลาดคาร์บอนเองก็ถูกวิจารณ์ว่าเป็น “การเบี่ยงเบนความสนใจที่อันตราย” ไปจากการเปลี่ยนแปลงเชิงระบบ นอกจากนี้ ผู้จัดการโครงการยังให้สิทธิเช่าพื้นที่สำหรับล่าสัตว์และกิจกรรมสันทนาการอื่นๆ ตลอดจนวางแผนสร้างฟาร์มพลังงานแสงอาทิตย์ใน พื้นที่เหมืองถ่านหินเก่าเจ็ดแห่ง

กวางเอลก์เพศผู้กู่ร้องในฤดูผสมพันธุ์

ฉันเคยได้ยินเรื่องการทำเหมืองแบบ “ระเบิดเปิดหน้าภูเขา” แต่ไม่เคยเห็นใกล้ๆ มาก่อนเลย จึงขอให้แบรด แครปส์ และเกร็ก มีด เจ้าหน้าที่สองคนของเนเจอร์คอนเซอร์แวนซีที่ดูแลโครงการป่าคัมเบอร์แลนด์พาไปยังจุดที่วางแผนจะทำฟาร์มพลังงานแสงอาทิตย์ ระหว่างทาง เราขับรถผ่านหุบชันและแคบแค่พอให้มีกระต๊อบโทรมๆ แถวหนึ่งตั้งอยู่ริมลำธารเท่านั้น ถัดจากสนามหลังกระต๊อบเหล่านั้น ก็เข้าเขตที่ดินของป่าคัมเบอร์แลนด์ แครปส์ชี้ให้ดูรถขนถ่านหินบนรางรถไฟที่ถูกทิ้งร้างมานานจนกระทั่งเถาถั่วคุดสุเลื้อยปกคลุม ยุคของถ่านหินกำลังจะปิดฉากลง ผู้คนในแอปพาเลเชียนรู้ดี ชุมชนแถบนี้ยากจน และงานก็มีไม่มาก

ฟาร์มพลังแสงอาทิตย์จะสร้างงานได้ส่วนหนึ่ง แม้จะเป็นแค่เศษเสี้ยวของที่หายไปในอุตสาหกรรมถ่านหิน การทำไม้ช่วยรองรับได้อีกเล็กน้อย  เนเจอร์คอนเซอร์แวนซีบอกว่า ทางเดินป่าและเส้นทางรถเอทีวีดึงนักท่องเที่ยว เข้ามามากขึ้นแล้ว องค์กรยังเจตนาซื้อที่ดินในลักษณะที่ต้องเสียภาษีที่ดินต่อไป  “ผู้คนอาศัยอยู่ในภูมิทัศน์เหล่านี้” แครปส์บอกและเสริมว่า “ถ้าเราซื้อที่ดินทั้งหมดนี้ จัดการกั้นรั้ว และทำให้มันไม่ต้องเสียภาษีอีกต่อไป เราคงไม่ได้รับการสนับสนุนจากคนในพื้นที่ครับ”

มีดซึ่งเป็นผู้อำนวยการโครงการป่าคัมเบอร์แลนด์ พยักหน้า “ยิ่งมีขอบเขตใหญ่แค่ไหน เราก็ยิ่งต้องรวมเอา การใช้ประโยชน์ที่ผสมผสานมากขึ้นเท่านั้นครับ” การอนุรักษ์พื้นที่ขนาดใหญ่หมายความว่า เรามีพันธกิจต่อชุมชนต่างๆ ที่อยู่ในพื้นที่นั้นด้วย

การทำเหมืองแบบระเบิดเปิดหน้าภูเขายุติลงแล้ว การเข้าถึงถ่านหินก็สิ้นสุดลงพร้อมกับยอดเขาที่หายไป สิ่งที่เหลือคือทุ่งโล่งๆ เป็นภูเขายอดราบดูผิดที่ผิดทางจากภูมิทัศน์สันเขาแหลมๆ อันเป็นเอกลักษณ์ของที่นี่  แทบไม่มีอะไรให้เที่ยวชมเลย ที่นี่ดูเป็นทำเลที่เหมาะจะติดตั้งแผงเซลล์สุริยะจำนวนมากจริงๆ

แต่ที่แห่งนี้มีทัศนียภาพอันน่าทึ่งของทิวเขาสลับสล้างด้วยผืนป่า ที่ดินของโครงการประกอบด้วยที่ดิน แปลงย่อยซับซ้อนหลายแปลง แต่ไม่ติดกัน เพราะมีที่ดินว่างเปล่าคั่น จะเรียกว่าเป็นโครงข่ายแอปพาเลเชียนก็ได้  ความหลากหลายในแง่ระดับความสูง ละติจูด และภูมิอากาศย่อยๆ หรือไมโครไครเมต เอื้อให้มีทางเลือกต่างๆ สำหรับอนาคต ทั้งยังมีความต่อเนื่องมากพอให้สัตว์ต่างๆ หากินได้อย่างอิสระ ในบรรดาสัตว์เหล่านั้น มีสัตว์ชนิดหนึ่งที่หายไปจากป่าผืนนี้มานานแล้ว นั่นคือกวางเอลก์

กวางเอลก์ถูกล่าหมดไปจากแถบตะวันออกในช่วงปลายศตวรรษที่สิบเก้า แต่ในช่วงต้นทศวรรษ 2010 ด้วยแรงงานอาสาสมัครจำนวนมหาศาลจากองค์กรล่าสัตว์ต่างๆที่กระตือรือร้น รัฐเวอร์จิเนียนำเข้ากวางเอลก์ 75 ตัวจากรัฐเคนทักกี ซึ่งได้มาจากกวางเอลก์ที่เติบโตในเทือกเขาร็อกกีอีกทอดหนึ่ง เจ้าหน้าที่รัฐเวอร์จิเนียตัดสินใจปล่อยสัตว์กีบที่สง่างามเหล่านี้บนยอดเขาที่ถูกทลายจนราบ ซึ่งเป็นเหมืองถ่านหินเก่าอีกแห่ง และตอนนี้ก็เป็นส่วนหนึ่ง ของโครงการป่าคัมเบอร์แลนด์

ลีออน บอยด์ ประธานมูลนิธิกวางเอลก์เทือกเขาร็อกกีสาขาเซาท์เวสต์เวอร์จิเนีย อาสาเข้ามาทำโครงการปล่อยสัตว์คืนสู่ป่า บอยด์นเขากวางที่เพิ่งผลัดทิ้งของปีนี้มาให้ฉันดู ช่างน่าทึ่งที่มันสามารถสร้างเขากิ่งใหม่ได้ทุกปี

บอยด์พาฉันกับนักวิทยาศาสตร์ประจำรัฐอีกสองคนไปชมกวางเอลก์ในถิ่นอาศัยใหม่ เราขับรถลอดผ่านหมู่ไม้ ก่อนจะโผล่บนภูเขายอดราบอีกแห่งซึ่งเป็นทุ่งหญ้าสีเขียวซีด ที่เห็นเป็นเงาดำๆ อยู่ตรงเส้นขอบฟ้าคือกวางเอลก์เพศผู้ตัวมหึมาตัวหนึ่ง เขาอันหนักอึ้งของมันพร้อมผลัดทิ้งแล้ว

“พวกเราที่เติบโตที่นี่ มีสัตว์ป่าให้ล่า หรือกระทั่งให้เห็นน้อยมากครับ” บอยด์บอก  พ่อของเขาเป็นคนตัดไม้และคนงานเหมืองถ่านหิน ส่วนตัวเขาทำงานขุดเจาะในอุตสาหกรรมน้ำมันและก๊าซธรรมชาติ กระทั่งได้ไปล่ากวางเอลก์กับเจ้านายและพนักงานอีกสองสามคนที่รัฐนิวเม็กซิโก เขาจึงหลงรักสัตว์ชนิดนี้ ตรงที่ “พวกมันเยื้องย่างและเดินทาง เป็นฝูงไปทั่วภูมิประเทศ”

สัตว์ต่างๆ จะปรับตัวเข้ากับสภาพภูมิอากาศใหม่ด้วยการย้ายถิ่นอาศัย  หากพวกมันหาเส้นทางที่ปลอดภัยได้  นักวิทยาศาสตร์ทำแบบจำลองทางเชื่อมสำหรับสัตว์ป่าในอเมริกาเหนือ  เป้าหมายคือการอนุรักษ์ทางเชื่อมต่างๆ ที่มีอยู่และฟื้นฟูช่วงที่ขาดไป

เราเดินตัดผ่านทุ่งหญ้าโดยเบี่ยงไปทางด้านซ้ายของฝูงเอลก์ ผ่านดงไม้นานาชนิดที่นักชีววิทยาประจำรัฐปลูกไว้เป็นอาหารแก่เอลก์ แมลงนักผสมเกสร และนกนานาชนิด แจ็กกี โรเซนเบอร์เกอร์ หัวหน้าโครงการกวางเอลก์ของรัฐเวอร์จิเนีย ชี้ไปยังแอ่งตื้นๆ บนพื้นบริเวณที่เป็นหิน รังนกคิลเดียร์รังหนึ่งที่มีไข่สีเขียวน้ำทะเลลายพร้อยอยู่สี่ฟอง

ฝูงเอลก์อยู่ไม่ไกล และฉันก็ได้กลิ่นของพวกมัน เป็นกลิ่นสาบรุนแรง พวกมันจ้องเราอย่างสงบ ร่างสีสวาดขนาดใหญ่ตระหง่านอยู่เหนือขาเรียวยาวแบบนักบัลเล่ต์ เอลก์ฝูงนี้ยังไม่เคยถูกล่า แต่เป้าหมายตามที่โรเซนเบอร์เกอร์อธิบาย คือการมี “ขนาดประชากรที่ล่าได้” และปีนี้จะเป็นปีแรกของการล่า โดยเปิดให้ล่าเพศผู้ได้เพียงหกตัว มีผู้สมัครแล้วเกือบ 32,000 คน นอกจากนี้ จากจุดชมการล่า นักท่องเที่ยวจะได้เห็นเอลก์เพศผู้ใช้เขาชนต่อสู้กันในช่วง ผสมพันธุ์ฤดูใบไม้ร่วงหรือการเลี้ยงลูกอ่อนในฤดูใบไม้ผลิ “เราเห็นนักท่องเที่ยวกลับมากันแล้วครับ พวกเขาใช้จ่ายเงินในชุมชนใกล้เคียง” บอยด์บอก “มันดีขึ้นเรื่อยๆทุกปี และนั่นทำให้เรารู้ว่าการอนุรักษ์ได้ผล”

เนเจอร์คอนเซอร์แวนซีไม่ได้อยากจะจัดการที่ดินผืนนี้ตลอดไป แผนก็คือการออกข้อกำหนดถาวรที่จะเอื้อให้สาธารณชนเข้าถึงได้ ขณะเดียวกันก็จำกัดการพัฒนาในพื้นที่ส่วนที่มีคุณค่าทางนิเวศวิทยาสูงสุดด้วย จากนั้นจึงขายที่ดินและจัดสรรผลกำไรให้นักลงทุน
การใช้กลุ่มนักลงทุนที่มุ่งสร้างผลกระทบเชิงบวกเพื่อปกป้องระบบนิเวศเป็นเพียงวิธีหนึ่งในความพยายามประนีประนอมการอนุรักษ์กับทุนนิยม ฉันเห็นใจบรรดานักอนุรักษ์ที่กังขาว่า ระบบทั้งสองจะไปด้วยกันได้จริงหรือ และเชื่อว่าการแสวงหาผลกำไรจะนำไปสู่การใช้ทรัพยากรธรรมชาติเกินขนาดเสมอ แต่ถ้าเราอยากทำการอนุรักษ์ ทุกหนแห่ง เราต้องหาทางรวมเอาสถานที่ที่คนใช้ที่ดินหรือท้องทะเลเพื่อทำเงินเข้าไปด้วย

มีดบอกฉันว่าโครงการป่าคัมเบอร์แลนด์จะไม่มีวันทำเงินได้มากพอตอบสนองนักลงทุน ถ้าไม่ขายเครดิต ในตลาดคาร์บอน แต่ละปีมีป่าที่ถูกตัดราว 2,500 ไร่จากทั้งหมด และจำนวนมากเป็นต้นไม้ที่เหลือในป่าซึ่งไม้มีค่าที่สุดส่วนใหญ่ถูกคัดตัดไปแล้ว  “ปัจจุบัน ต้นอะไรก็ตามที่ขายในฐานะเยื่อไม้จะมีคุณค่ามากกว่าถ้าเก็บไว้ขายเป็นคาร์บอนเครดิตครับ” เขาบอก

การทำงานอนุรักษ์บนที่ดินที่ใช้ประโยชน์อยู่นั้นง่ายกว่ามาก เมื่อมีระบบที่มอบรางวัลตอบแทนให้พฤติกรรม การอนุรักษ์ ไม่ว่าจะเป็นตลาดคาร์บอนแบบสมัครใจ หรือโครงการต่างๆของรัฐ อย่างที่เวนเนอร์บอก มันต้องไม่ขาดทุน เราต้องทำให้การอนุรักษ์ทำเงินได้สูงกว่าการทำลาย

อ่าน วิถีอนุรักษ์ธรรมชาติแบบใหม่ในอเมริกา ตอนที่ 2: เพิ่มพื้นที่เกษตรอนุรักษ์ธรรมชาติ ได้ที่ 

https://ngthai.com/environment/44930/farmers-to-the-bay

เรื่อง เอมมา แมร์ริส
ภาพถ่าย สตีเวน วิลก์ส
ศิลปกรรม เดนีส เนสเตอร์

ติดตามสารคดี อเมริกาในวิสัยทัศน์ใหม่ ฉบับสมบูรณ์ได้ที่นิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย เดือนตุลาคม 2565

สั่งซื้อนิตยสารได้ที่ https://www.naiin.com/product/detail/559422


อ่านเพิ่มเติม When the Giant Falls: เมื่อเจ้ายักษ์ล้มลง ดูการตัดไม้เพื่ออนุรักษ์ป่า

 

Recommend