อัศจรรย์และความลึกลับของ ราเมือก

ราเมือก เป็นความพิศวงหลากสีสัน สร้างสปอร์ ชอบที่ชุ่มชื้น เหมือนอะมีบามากกว่ารา ถึงกระนั้นก็ยังเต็มไปด้วยความน่าประหลาดใจ

ราเมือก ดูเหมือนผู้มาเยือนจากโลกอื่น

บางชนิดงอกก้านสั้นๆ ตรงปลายเป็นก้อนกลมสีส้ม บางชนิดรวมตัวกันเป็นฟองฟูฟ่องหรือแผ่ออกไปเป็นใยคล้ายระลอกคลื่น สีเหลือง แม้จะมีรูปร่างลักษณะเหมือนมาจากโลกอื่น ก้อนกลมๆ สีสวยเหล่านี้เป็นสิ่งมีชีวิตบนโลกจริงๆ พวกมันคือราเมือก (slime mold) สิ่งมีชีวิตแตกต่างกันหลายชนิดในหลายกลุ่ม โดยบางชนิดมีความเกี่ยวข้องกันห่างๆ และแม้จะมีชื่อเรียกเช่นนั้น สิ่งมีชีวิตรูปร่างเป็นก้อนเหล่านี้ไม่เกี่ยวข้องกับราแต่อย่างใด แต่อยู่ในกลุ่มสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวกลุ่มใหญ่ที่เรียกว่า อะมีโบซัว (Amoebozoa)

Lamproderma scintillans, ราเมือก — **Lamproderma scintillans**
ระหว่างเดินป่า ลองมองหาราเมือกเล็กจิ๋วสะดุดตาตามพื้นที่ชื้นแฉะ ก้านที่มีก้อนทรงกลมเหมือนอัญมนีเหล่านี้เจริญอยู่บนขอบใบไม้ ภาพถ่ายของแอนดี แซนดส์ ในบทความนี้เป็นภาพราเมือกในระยะสืบพันธุ์ ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่พบเห็นราเมือกได้ง่ายที่สุด

Physarum leucophaeum, ราเมือก — ***Physarum leucophaeum***
ราเมือกแพร่พันธุ์โดยบรรจุสปอร์ในอับสปอร์ที่มีรูปร่างลักษณะหลากหลาย ตั้งแต่ก้อนกลมวางอยู่บนพื้นผิว (เอทาเลียม) ไปจนถึงกระเปาะหลากสีสันติดอยู่บนก้าน (สปอแรงเกียม) เช่น ราเมือกที่เติบโตบนมอสเหล่านี้

Stemonitis, ราเมือก — สกุล ***Stemonitis***
สปอร์ของราเมือกเหล่านี้เจริญอยู่ภายในกลุ่มสปอแรงเกียมรูปร่างเหมือนนิ้วมือ

ราเมือก, Cribraria argillacea — ***Cribraria argillacea***
แม้นักวิทยาศาสตร์ไม่รู้แน่ชัดว่า สิ่งใดกระตุ้นให้ราเมือกสืบพันธุ์ พวกเขาคิดว่า สิ่งมีชีวิตไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่พืช ไม่ใช่เชื้อราเหล่านี้ เข้าสู่ระยะสืบพันธุ์เมื่อเกิดสภาวะไม่เอื้อต่อการดำรงชีวิต เช่น อาหารหรือน้ำขาดแคลน

ราเมือกเจริญงอกงามในสิ่งแวดล้อมชุ่มชื้นทั่วโลก เช่น ตามซอกหลืบของท่อนไม้ผุพังบนพื้นป่า ในสนามหลังบ้านคุณ ราเมือกอาจปรากฏให้เห็นตามเศษไม้ที่ใช้คลุมดิน

นักวิทยาเชื้อรา มารี เทรสต์ แห่งมหาวิทยาลัยวิสคอนซิน-แมดิสัน หวนคิดอย่างพออกพอใจถึงฤดูร้อนที่ชื้นแฉะเป็นพิเศษ เมื่อราเมือกขึ้นอยู่ตรงนั้นตรงนี้ในสนามของเธอ เมื่อเธอและลูกสาวใช้สายยางฉีดน้ำไปบนหย่อมราเมือง กระเปาะบรรจุสปอร์ก็ แตกออก เป็นการกระจายราเมือกรุ่นต่อไป

ราเมือก, ARCYRIA POMIFORMIS — ราเมือกทุกชนิดในภาพถ่ายเหล่านี้พบในสองเทศมณฑลทางตอนใต้ของอังกฤษ คือบักกิงแฮมไชร์และเฮิร์ตฟอร์ดไชร์ นักนิเวศวิทยา นิกกี ฮีเฮอร์สัน ดากาแมก แห่งมหาวิทยาลัยซานโตโทมัส ประเทศฟิลิปปินส์ กล่าวว่า ในเขตอบอุ่นมีการระบุชนิดราเมือกมากกว่า เมื่อเทียบกับในเขตร้อน ความหลากหลายในเขตร้อนที่ดูเหมือนว่าขาดแคลนนั้นเกิดจากสภาวะร้อนชื้น ที่นั่นราเมือกเจริญเติบโตได้ดี จึงแทบไม่อยู่ในระยะสืบพันธุ์ที่พวกมันโดดเด่นสะดุดตา ส่งผลให้พบชนิดใหม่ยาก “มีความหลากหลายอย่างมหาศาลซุกซ่อนอยู่ ในระบบนิเวศมากมายของเราครับ” ดากาแมกกล่าว
จากภาพบนสู่ล่าง: *ENERTHENEMA PAPILLATUM, COLLARIA ARCYRIONEMA, BADHAMIA SP., ARCYRIA POMIFORMIS*

หย่อมราเมือกในสวนของเทรสต์เป็นราเมือก “อ้วกหมา” ซึ่งเป็นราเมือกชนิดหนึ่งในกลุ่มพลาสโมเดียล พวกมันใช้ระยะหนึ่ง ของชีวิตเป็นก้อนที่เสาะหาจุลินทรีย์กิน และอีกระยะหนึ่งสร้างอับสปอร์ซึ่งตรึงอยู่กับที่ โดยมีรูปร่างและสีสันที่หลากหลาย ราเมือก กลุ่มนี้รวมถึงหนึ่งในดาราของโลกราเมือก Physarum polycephalum สีเหลืองสด ราเมือกซึ่งคืบคลานไปตามมือเกาะเหนียวหนึบ ชนิดนี้ทำให้นักวิทยาศาสตร์ประหลาดใจกับ “ความฉลาด” ระดับพื้นฐานของมัน แม้ไม่มีสมอง มันสามารถระบุเส้นทางที่สั้นที่สุดผ่านเขาวงกตและจดจำตำแหน่งของอาหารโดยประทับความทรงจำไว้ในหลอดที่ประกอบกันขึ้นเป็นร่างกายของมัน

แม้จะมีงานวิจัยของนักวิทยาศาสตร์ แต่ราเมือกยังคงเก็บงำความลึกลับไว้อีกมาก ทำไมมีสีสันสดใส ทำไมมีรูปร่างแตกต่างกันมากมาย ยังมีที่ไม่ได้รับการค้นพบอีกกี่ชนิด “มันทรมานใจค่ะที่เรายังไม่รู้อะไรอีกมาก” แอน พริงเกิล นักวิทยาเชื้อรา เพื่อนร่วมงาน คนหนึ่งของเทรสต์ กล่าว