โอริกามิ จากศิลปะพับกระดาษญี่ปุ่น สู่การคิดค้นนวัตกรรมเปลี่ยนโลก

โอริกามิ จากศิลปะพับกระดาษญี่ปุ่น สู่การคิดค้นนวัตกรรมเปลี่ยนโลก

โอริกามิ เป็นแรงบันดาลใจให้ศิลปินมานานแล้ว

ปัจจุบันกำลังบุกเบิกเส้นทางใหม่ในวงการวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

โอริกามิ – เสียงเห่าขรมเรียกให้ฉันรีบออกไปรับกล่องกระดาษที่นำส่งมาถึงประตูหน้าบ้าน ของที่บรรจุอยู่ข้างในเป็นแผ่นพลาสติกลูกฟูกสีขาวแผ่นเดียวที่พับทบเป็นรูปทรงเหมือนกระเป๋าเดินทางใบใหญ่ บรรดาสุนัขเพื่อนร่วมบ้านของฉัน เข้าไปทำจมูกฟุดฟิดดมอย่างอยากรู้อยากเห็น ระหว่างที่ฉันคลี่โครงสร้างแข็งออกมาแผ่เกือบเต็มพื้นที่ห้องนั่งเล่น เมื่อดันรอยพับฝั่งหนึ่งออกไปด้านนอก ฉันได้ยินเสียงดีดดัง ผึบ อย่างน่าตกใจ

พวกหมาๆ พากันกระโจนหาที่หลบ ส่วนฉันมองหาร่องรอยความเสียหายอย่างตื่นตระหนก หัวใจเต้นรัว แต่ไม่มีอะไรแตกหัก เห็นเพียงกระเป๋าเดินทางพลาสติกที่ตอนนี้กลายร่างไปแล้ว และในพริบตาก็มีเรือคายัคทั้งลำตั้งอยู่ในห้องนั่งเล่นของฉัน

โอริกามิ

โอริกามิ
(ภาพบนและล่าง) หลี่ฉู่กวางกำลังเล่นกับกระบอกโอริกามิที่ยุบได้ เมื่อจู่ๆ ด้วยความคิดชั่ววูบ เขาใส่มันลงไปในถุงสุญญากาศ หลี่ซึ่งขณะนั้นเป็นนักวิจัยหลังปริญญาเอกที่ฮาวาร์ดและเอ็มไอที ดูดอากาศออก แล้วก็ประหลาดใจที่เห็นรูปทรงนั้น ยุบหดราวกับเขากดให้ยุบด้วยมือเขาเอง จากการทดสอบกับรูปทรงอื่น ๆ เขาตระหนักว่า ลายพับและความแข็งของของวัสดุเป็นปัจจัยควบคุมการเคลื่อนไหวของมัน การค้นพบนี้นำไปสู่การประดิษฐ์แขนหุ่นยนต์นุ่มนวล แข็งแรง และน้ำหนักเบา แต่ละแขนทำหน้าที่เหมือนกล้ามเนื้อเทียมห่อหุ้มด้วยถุง “ผิวหนัง” สุญญากาศ มีโครงกระดูกภายในที่ได้แรงบันดาลใจจากแบบพับโอริกามิ เมื่อใช้แรงดันสุญญากาศในระดับแตกต่างกัน หลี่สามารถทำให้แขนนี้ปฏิบัติงานที่มีประโยชน์ เช่น ยกและยึดจับสิ่งของได้

เรือที่สร้างสรรค์ขึ้นโดยบริษัทโอรุคายัค (Oru Kayak) ลำนี้ เป็นส่วนหนึ่งของการปฏิวัติทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ที่ได้แรงบันดาลใจจาก โอริกามิ หรือศิลปะการพับกระดาษอายุเก่าแก่หลายศตวรรษของญี่ปุ่น สิ่งที่เริ่มจากความพยายามทำความเข้าใจคณิตศาสตร์เบื้องหลังรูปแบบการพับต่างๆ นำไปสู่การเปิดประตูสู่ความเป็นไปได้ น่าพิศวงในการปรับแปลงรูปทรง การเคลื่อนไหว และคุณสมบัติของวัสดุสารพัดประเภท ตั้งแต่แผ่นกรองหน้ากาก พลาสติกในเรือคายัค จนกระทั่งเซลล์มีชีวิต

“ถึงขั้นที่ผมตามไม่ทันแล้วครับ” โรเบิร์ต เจ. แลงก์ ศิลปินโอริกามิระดับแถวหน้า ซึ่งทำงานเป็นนักฟิสิกส์เลเซอร์มาก่อน กล่าวและเสริมว่า “วิเศษมากครับที่เรามาถึงจุดนี้ได้”

โอริกามิ
ลายพับประณีตซับซ้อนของหน้ากากแอร์กามิ (Airgami) ของบริษัทแอร์99 (Air99) ช่วยปรับปรุงทั้งความพอดีกับใบหน้าและการทำงานของหน้ากากให้ดีขึ้น หน้ากากที่ประดิษฐ์จากแผ่นกรองเกรด N95 ที่มีความยืดหยุ่น ผสานกับวัสดุอีกชั้นที่แข็งกว่าและพับได้นี้ มีขอบที่จะแนบกับใบหน้าตลอดเวลา ซึ่งเกิดขึ้นได้เพราะลวดลายร่องพับ ที่พิเศษเจาะจง เมื่อกางออกให้ราบ หน้ากากจะมีขนาดใหญ่กว่าหน้ากาก N95 ทั่วไปสองถึงสามเท่า การเพิ่มพื้นที่พื้นผิวหน้ากากช่วยให้สูดอากาศเข้ามาได้คราวละมากขึ้น
โอริกามิ
ลายพับเป็นเกลียวของหุ่นยนต์จิ๋วตัวนี้ทำให้มันหมุนควงได้ขณะยุบตัวหรือกางออก แบบพับที่มักเรียกกันว่า ลายเครสลิงก์ ตามชื่อของบีรูตา เครสลิง ผู้เชี่ยวชาญการออกแบบและสถาปนิก เป็นแรงบันดาลใจในการประดิษฐ์โครงสร้างทรงกระบอกทั้งขนาดใหญ่และเล็ก รวมถึงเครื่องมือแพทย์จิ๋วชิ้นนี้ อุปกรณ์ที่สร้างโดยทีมงานนำโดย รุยเคอ เรเน เจา วิศวกรจักรกลที่มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด วันหนึ่งอาจเป็นส่วนสำคัญในการนำส่งยาไปยังเป้าหมาย สนามแม่เหล็กจะกำกับหุ่นยนต์นี้ให้เคลื่อนที่ไปทั่วร่างกายได้ด้วยวิธีการหลากหลาย ตัวอย่างเช่น การหมุนควงจะขับดันให้มันเคลื่อนที่ผ่านของเหลวได้ ซึ่งเกิดขึ้นได้เพราะรูปทรงเรขาคณิตของแบบพับ แม่เหล็กที่จับคู่ไว้ตรงปลายกระบอกฝั่งตรงข้ามกัน จะบังคับให้แบบพับยุบบีบเข้าหากัน ฉีดดันยาในสถานะของเหลวไปยังจุดที่ต้องการ

ศิลปะ โอริกามิ อยู่คู่ประเทศญี่ปุ่นมาตั้งแต่ศตวรรษที่สิบเจ็ดเป็นอย่างน้อย แต่มีร่องรอยบ่งบอกว่ามีการพับกระดาษกันมานานก่อนหน้านั้นแล้ว แรกเริ่มเดิมที แบบพับมีรูปทรงเรียบง่าย และเพราะกระดาษมีราคาแพง จึงใช้เพื่อจุดประสงค์ทางพิธีกรรมเป็นส่วนใหญ่ ต่อเมื่อกระดาษมีราคาถูกลง การใช้โอริกามิจึงแพร่หลายกลายเป็นกระดาษ ห่อของขวัญ ของเล่น และกระทั่งเป็นแบบสอนเรขาคณิตให้เด็ก ๆ

ต่อมา ในช่วงกลางศตวรรษที่ 20 ปรมาจารย์โอริกามิ อากิระ โยชิซาวะ ช่วยยกระดับการพับกระดาษขึ้นสู่ งานวิจิตรศิลป์ เขาเสกชีวิตและบุคลิกให้กับสิงสาราสัตว์ทุกตัวที่เขาออกแบบขึ้น และด้วยการตีพิมพ์หนังสือโอริกามิ เล่มแรกของเขาเมื่อปี 1954 โยชิซาวะยังทำให้ศิลปะแขนงนี้เข้าถึงได้ง่ายขึ้น ด้วยการสร้างภาษาที่เข้าใจได้ง่ายในรูปของเส้นประ เส้นขีด และลูกศร ซึ่งกลายเป็นส่วนหนึ่งของระบบที่ยังใช้กันอยู่ทุกวันนี้

โอริกามิ

โอริกามิ
(ภาพบนและล่าง) แผงจานขณะกำลังกางออกชิ้นนี้เป็นหัวใจของต้นแบบขนาดย่อส่วนลงครึ่งหนึ่งของฉากบังแสงดาว (starshade) ที่พัฒนาโดยห้องปฏิบัติการแรงขับเคลื่อนไอพ่นขององค์การนาซาหรือเจพีแอล และอาจกลายเป็นส่วนสำคัญในการค้นหาโลกที่มนุษย์อาศัยอยู่ได้ ดาราจักรของเรามีดาวเคราะห์จำนวนมากพอๆ กับดาวฤกษ์ แต่นักวิทยาศาสตร์ ที่ตาพร่าจากฉากหลังของอวกาศที่เจิดจ้าด้วยแสงดาว มักไม่สามารถส่องดูดาวเคราะห์ที่โคจรอยู่เหล่านั้นได้ตรง ๆ เมื่อนำไปบินอยู่หน้ากล้องโทรทรรศน์อวกาศในระยะไกลออกไป ฉากบังแสงดาวจะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ส่องดูได้ชัดเจนขึ้น โครงสร้างของฉากบังแสงดาวนี้มีพื้นฐานมาจากแบบพับที่เรียกกันว่า ลายหุบคลี่ ซึ่งทำให้มันหุบขดอยู่ ในกระบอกได้ในช่วงส่งขึ้น เมื่ออยู่ในวงโคจร ฉากบังแสงนี้จะคลี่แผ่ออกเป็นแผงจานและมีกลีบเหมือนดอกไม้

อันที่จริง โอริกามิเชื่อมโยงกับรูปแบบหรือลวดลายที่สะท้อนอยู่ทั่วจักรวาล พบเห็นได้ในรูปทรงตามธรรมชาติ เช่น ใบไม้ขณะผลิจากตุ่มตา หรือแมลงขณะหรุบเก็บปีก อย่างไรก็ตาม การจะทำให้งานพับกระดาษอันสวยงามเหล่านี้กลายเป็นของใช้ประโยชน์ได้ในทางวิทยาศาสตร์ เหล่านักวิจัยไม่เพียงต้องค้นพบรูปแบบ แต่ต้องเข้าใจกลไกการทำงานของรูปแบบเหล่านั้นด้วย และกระบวนการนี้ต้องอาศัยคณิตศาสตร์

การหาตัวเลขมาอธิบายรูปแบบการพับอันน่าทึ่งของโอริกามิขับเคลื่อนงานของทอมัส ฮัลล์มานานแล้ว เขาเป็นนักคณิตศาสตร์ที่มหาวิทยาลัยเวสต์เทิร์นนิวอิงแลนด์ในสปริงฟีลด์ รัฐแมสซาชูเซตส์ ตอนฉันเดินเข้าไปในภาควิชาคณิตศาสตร์ที่นั่น ฉันรู้ได้ทันทีว่าห้องไหนเป็นห้องทำงานของเขา ประตูตรงปลายโถงเปิดแง้มอยู่ เผยให้เห็นกระดาษสีฉูดฉาดพับเป็นรูปทรงเรขาคณิตสารพัดรูปแบบ แบบจำลองเหล่านี้กระจายอยู่ทุกซอกมุมของห้องเล็ก ๆ มีทั้งแขวนห้อยจากเพดาน ประดับบนชั้นหนังสือ และตั้งรอบคอมพิวเตอร์เดสก์ท็อป เขาหลงใหลรูปแบบการพับต่างๆ มานานแล้ว และยังจำได้ถึงตอนคลี่กางนกกระสากระดาษตัวหนึ่งเมื่ออายุ 10 ขวบ แล้วรู้สึกพิศวงกับรอยพับเป็นระเบียบบนกระดาษราบเรียบแผ่นนั้น

เมื่อปี 2007 แอนทอน วิลลิส บัณฑิตปริญญาโทสาขาสถาปัตยกรรมหมาดๆ ย้ายเข้าอพาร์ตเมนต์แห่งหนึ่งใน แซนแฟรนซิสโก ซึ่งคับแคบมากจนต้องนำเรือคายักสุดรักไปไว้ที่โรงฝากเก็บของ บทความประวัติของแลงก์ ศิลปิน โอริกามิและนักฟิสิกส์ ในนิตยสารฉบับหนึ่ง ทำให้เขาได้แนวคิดในการแก้ปัญหาขาดแคลนพื้นที่ ซึ่งก็คือเรือคายักที่พับเก็บได้ เขาเริ่มสร้างแบบจำลองกระดาษจากกระดาษต่อเนื่องแผ่นเดียวเพื่อให้มั่นใจว่าเรือจะไม่รั่วซึม “พักหนึ่งเลยครับที่แทบจะเหมือนกับการขยำกระดาษเพื่อดูว่ามันพับเข้าหากันอย่างไร แล้วก็ขัดเกลาให้ดีขึ้นจากตรงนั้น” วิลลีกล่าว ท้ายที่สุด เขาก่อตั้งบริษัทโอรุคายัก ซึ่งปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์เรือพับครบทุกแบบ ที่สามารถพับเก็บให้กะทัดรัดได้ใน ไม่กี่นาที และมีราคาไล่เลี่ยกับเรือคายักทั่วไป

จะต้องมีกฎเกณฑ์อะไรสักอย่างที่ทำให้สิ่งนี้เกิดขึ้นได้ เขาจำได้ว่าคิดอย่างนั้น ฮัลล์และคนอื่นๆ ขบคิดกันมานานหลายทศวรรษเพื่อทำความเข้าใจคณิตศาสตร์ที่อยู่เบื้องหลังโลกของโอริกามิ

ระหว่างที่พูดคุยกัน ฮัลล์หยิบแบบจำลองหลากหลายที่พับเป็นรูปทรงน่าพิศวง หรือเคลื่อนไหวได้ในแบบที่คาดไม่ถึง ชิ้นหนึ่งเป็นกระดาษพับรูปทรงแนวเทือกเขาและหุบเขาต่อเนื่องที่เรียกว่า ลายมิอุระ-โอริซึ่งหุบเข้าและ กางออกได้ด้วยการดึงเพียงครั้งเดียว รูปแบบที่คิดค้นโดยนักฟิสิกส์ดาราศาสตร์ โคเรียว มิอุระเมื่อทศวรรษ 1970 นี้ นำไปประยุกต์ใช้เพื่อหุบเก็บแผงโซลาร์เซลล์บนยานสเปซฟลายเออร์ยูนิตของญี่ปุ่นที่ปล่อยขึ้นเมื่อปี 1995

โอริกามิ
โรเบิร์ต เจ. แลงก์ ศิลปินโอริกามิและนักฟิสิกส์ พับนกกระสาตัวนี้จากกระดาษสี่เหลี่ยมจัตุรัสเพียงแผ่นเดียวโดยไม่มีการตัด ความซับซ้อนของรูปทรงนี้ ตั้งแต่ขาเรียวยาวจนถึงปีกเรียงด้วยขนนก แต่ก่อนเคยคิดกันว่าแทบเป็นไปไม่ได้ แต่แลงก์ หนึ่งในผู้บุกเบิกการนำคณิตศาสตร์มาใช้กับการพับกระดาษ ออกแบบนกตัวนี้โดยใช้แนวคิดทางเรขาคณิต อันเป็นแกนหลักของโปรแกรมชื่อ ทรีเมกเกอร์ (TreeMaker) ที่เขาพัฒนาขึ้นเมื่อปี 1993 เพื่อทดสอบว่า คอมพิวเตอร์สามารถช่วยออกแบบโอริกามิได้หรือไม่

ในช่วงหลายปีนับจากนั้น มีการนำโอริกามิไปประยุกต์ใช้กับวัสดุหลายประเภทแตกต่างกัน ซึ่งรวมถึง แผ่นเซลล์ขนาดเล็กจิ๋ว วัสดุแปลกประหลาดนี้จะฉาบอยู่บนโครงสร้างพับได้ด้วยตัวเองที่ประดิษฐ์โดยคาโอริ คูริบายะชิ-ชิเกโตมิ ที่มหาวิทยาลัยฮอกไกโด เมื่อถูกกระตุ้น เซลล์เหล่านี้จะหดตัว แปลงโครงสร้างราบแบนให้เป็น “ชิ้นส่วนเลโก” ที่ประกอบด้วยเซลล์ ซึ่งตามที่เธอบอก วันหนึ่งอาจช่วยในการเพาะเลี้ยงอวัยวะได้

แม้ปัจจุบันโอริกามิจะเป็นที่ชื่นชอบในวงการวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ความพยายามช่วงแรกๆ ของนักวิจัยในการประยุกต์ใช้ศิลปะการพับกระดาษกลับเผชิญการต่อต้าน ฮัลล์ยังจำได้ถึงการหารือครั้งหนึ่งเมื่อปี 1997 ระหว่างเขากับเจ้าหน้าที่โครงการคนหนึ่งจากมูลนิธิวิทยาศาสตร์แห่งชาติสหรัฐอเมริกา หรือเอ็นเอสเอฟ (National Science Foundation: NSF) ซึ่งเป็นหน่วยงานหนึ่งของรัฐบาลสหรัฐฯ ที่ให้การสนับสนุนงานวิจัยและการศึกษา ฮัลล์กำลังกล่าวสรุปโครงการที่มีแนวโน้มเป็นไปได้ เมื่อเจ้าหน้าที่โครงการคนดังกล่าวตัดบทเพื่อบอกว่า เอ็นเอฟเอสจะไม่มีวันให้ทุนกับ “ข้อเสนองานวิจัยที่มีคำว่าโอริกามิอยู่ในชื่อโครงการ”

โอริกามิ
กระต่ายตัวนี้พับจากลายพับที่สร้างขึ้นโดยโอริกาไมเซอร์ (Origamizer) โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ออกแบบโดย โทโมะฮิโระ ทาชิ แห่งมหาวิทยาลัยโตเกียว เพื่อใช้สร้างสรรค์รูปทรงที่มีเหลี่ยมมุมซับซ้อน (สังเกตได้จากรูปลักษณ์เหมือนโมเสกของกระต่าย) เป็นโปรแกรมที่ช่วยสร้างแบบจำลองโอริกามิใหม่ ๆ อย่างล้นหลามในปัจจุบัน ทาชิบอกว่า รูปทรงพับเหล่านี้ “เป็นเหมือนภาษากลาง” ที่เชื่อมโยงนักวิทยาศาสตร์ข้ามสาขาวิชาทั่วโลก และแสดงให้เห็นความเป็นไปได้ไร้ที่สิ้นสุด ที่จะคลี่และผลิบานเมื่อศิลปะและวิทยาศาสตร์มาผสานกัน
โอริกามิ
นักคณิตศาสตร์ยังไม่เข้าใจถ่องแท้ในคณิตศาสตร์ที่อยู่เบื้องหลังความคดโค้งอันสง่างามของโครงสร้างนี้ ซึ่งก่อรูปขึ้นเมื่อเพิ่มร่องพับเป็นเส้นโค้งบนกระดาษวงกลม . “คุณได้รูปทรงสามมิติที่น่าทึ่งมากแบบนี้จากการพับเป็นร่องที่เรียบง่ายมาก” เอริก เดอเมน ศาสตราจารย์จากสถาบันเอ็มไอที ผู้ออกแบบลายพับนี้ร่วมกับพ่อของเขา มาร์ติน เดอเมน ซึ่งทำงานที่เอ็มไอทีเช่นกัน กล่าว . จากความสนใจศิลปะการพับเพื่อใช้พัฒนากลเม็ดมายากลใหม่ ๆ สองพ่อลูกตกหลุมรักปัญหาเรขาคณิตที่ปรากฏในโอริกามิ ขณะที่ร่องพับเป็นเส้นโค้งยังไม่มีการนำไปประยุกต์ใช้ในเรื่องอื่นๆ เอริกมองเห็นความเป็นไปได้มากมายในความเรียบง่ายและศักยภาพด้านความแข็งแกร่งของลายพับนี้

ความเคลือบแคลงนี้ไม่ได้จำกัดอยู่เฉพาะในสหรัฐฯ โทโมะฮิโระ ทาชิ วิศวกรโอริกามิคนสำคัญจากมหาวิทยาลัยโตเกียว ก้มหน้าลงพร้อมรอยยิ้ม เมื่อฉันถามว่า เคยเผชิญการต่อต้านในเรื่องงานของเขาหรือไม่ เขาบอกว่า ผู้คนในญี่ปุ่นมักมองโอริกามิเป็นการละเล่นของเด็ก แต่มุมมองนี้เปลี่ยนไปในช่วงสองสามทศวรรษที่ผ่านมา โดยมีเอ็นเอฟเอสเป็นหัวหอกผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงส่วนใหญ่

ระหว่างดำรงตำแหน่งชั่วคราวที่องค์กรดังกล่าวนับจากปี 2009 เกลาโช เปาลีโน ผลักดันการมอบทุนให้แก่งานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับโอริกามิ “ขั้นตอนขออนุมัติตอนนั้นโหดหินมากครับ” เปาลีโนซึ่งปัจจุบันเป็นศาสตราจารย์สาขาวิศวกรรมศาสตร์ที่มหาวิทยาลัยพรินซ์ตัน กล่าวและเสริมว่า “เราตกที่นั่งลำบากกันทุกครั้งที่พยายามปกป้องแนวความคิดนี้”

โอริกามิ
ลายพับเป็นภูเขาและหุบเขาเรียงต่อเนื่องกันแบบนี้ มีคุณสมบัติน่าทึ่งซุกซ่อนอยู่อย่างหนึ่ง นั่นคือคือสามารถบีบอัด หรือคลี่ออกให้ราบได้ด้วยการขยับเพียงครั้งเดียว แลงก์พับตัวอย่างโอริกามิลายต่อเนื่องชิ้นนี้โดยใช้กระดาษแผ่นหนึ่ง แต่มีการนำลายพับนี้ไปประยุกต์ใช้ในการบรรจุแผงโซลาร์เซลล์ไปกับยานสเปสฟลายเออร์ยูนิต ซึ่งคลี่กางออกหลังยานถูกส่งขึ้นเมื่อปี 1995 รอยพับเป็นมุมเรียงซ้ำต่อเนื่องทำให้แผ่นวัสดุที่พับอยู่กางออกได้ทั้งด้านยาวและด้านกว้างในเวลาเดียวกัน รูปแบบการพับที่เรียกกันว่า ลายมิอุระ-โอรินี้ ได้รับการอธิบายโดยโคเรียว มิอุระ นักฟิสิก์ดาราศาสตร์ เมื่อทศวรรษ 1970 และคล้ายคลึงกับลวดลายอื่นๆ ที่พบในธรรมชาติ เช่น ใบไม้ที่กำลังคลี่ออกของต้นบีช

แต่ความพยายามดังกล่าวสัมฤทธิ์ผล เมื่อปี 2011 เอ็นเอสเอฟประกาศเชิญชวนให้ยื่นเสนอโครงการวิจัย ที่นำโอริกามิมาผสมกับวิทยาศาสตร์เป็นครั้งแรกในสองครั้ง และทีมวิจัยก็แห่ยื่นแนวคิดเข้ามาเป็นจำนวนมาก การขับเคลื่อนครั้งนั้นช่วยสร้างความชอบธรรมให้แขนงวิชาที่กำลังผลิบาน แล้วการใช้ประโยชน์โอริกามิในวิทยาศาสตร์ก็เฟื่องฟู

“สร้างแรงกระเพื่อมไปทั้งวงการวิทยาศาสตร์เลยครับ” แลงก์บอก “เหมือนถึงเวลาของมันพอดี”

เรื่อง มายา เว-ฮาส

ภาพถ่าย เครก คัตเลอร์

ติดตามสารคดี ในอนาคตมีรอยพับ ฉบับสมบูรณ์ได้ที่นิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย เดือนกุมภาพันธ์ 2566

สั่งซื้อนิตยสารได้ที่ https://www.naiin.com/product/detail/570167


อ่านเพิ่มเติม ‘ซูชิ’ ยังคงเป็นราชาแห่งอาหารญี่ปุ่น ขณะเดียวกัน ‘ราเมน’ ก็กำลังเข้ามาชิงบัลลังก์นี้

Recommend