สบตากับออร์กาครั้งแรก

เมื่อจังหวะและเวลาเหมาะสม ผู้นำทัวร์ของเราพบฝูงวาฬที่พร้อมให้เราเข้าใกล้ และไปปล่อยตัวพวกเราเราลงน้ำแบบค่อยๆหย่อนตัวลงไป พวกเราว่ายไปหาฝูงวาฬแบบเบาที่สุด ในช่วงฤดูหนาวของนอร์เวย์ กลางวันมีแสงเพียง 3-4 ชั่วโมงเท่านั้น น้ำจึงดูเป็นสีดำทะมึน เราต้องคอยสังเกตส่วนที่เป็นสีขาวของออร์กาให้ดี เพราะสีดำบนลำตัวกลมกลืนไปกับน้ำจนแทบแยกไม่ออก ออร์กาตัวแรกของเราไม่ได้สนใจว่ายวนเข้ามาใกล้ แต่อยู่ในระยะที่เห็นได้ชัดเจน ดวงตาน้อยๆ ของวาฬช่างเล็กและขัดแย้งกับขนาดตัวมาก พวกเราเห็นได้ชัดว่า “เขามองเรา” และมันคงสงสัยเหมือนกันว่าพวกเราเป็นตัวอะไร นาทีนั้นเราหัวใจพองโตไปด้วยความอิ่มเอมใจที่ได้มาสัมผัสโลกใต้น้ำของวาฬ น้ำที่เย็นยะเยือกดูเหมือนจะกลายเป็นเรื่องเล็กน้อยไปเลย

เวลาคุณภาพกับวาฬ

วันแล้ววันเล่า พวกเราลงจากเรือประมงซึ่งเป็นทั้งพาหนะและที่พักของเรา เพื่อขึ้นเรือยางกันตั้งแต่เก้าโมงเช้า (พระอาทิตย์ยังไม่โผล่พ้นเส้นขอบฟ้า) และออกตามหาวาฬกันจนกระทั่งแสงสุดท้ายของวัน เราได้เจอทั้งออร์กาและวาฬหลังค่อมจนสมใจ ในสภาพแสงจำกัด การถ่ายรูปใต้น้ำเป็นไปด้วยความยากลำบาก เพราะอุปกรณ์เราไม่ถึงกับระดับมืออาชีพ ยังไม่นับการที่หนาวจนนิ้วชาและกดชัตเตอร์ไม่ลงเลย ในที่สุด เราตัดสินใจว่ารูปถ่ายที่เพอร์เฟ็กต์ไม่ใช่ตัวชี้วัดของประสบการณ์นี้ แต่เป็นการที่เราจะไม่จดจ่ออยู่กับหลังกล้อง และชื่นชมกับความมหัศจรรย์ตรงหน้าต่างหาก

สิ่งที่เราได้เห็นกับตานั้นยิ่งกว่าสารคดีใดที่เคยชม มันคือเทคนิคการล่าที่เรียกว่า Carousel Feeding เมื่อวาฬต้อนฝูงเฮร์ริงให้ว่ายวนก้อนกลมๆ (bait ball) พอล้อมไว้ทุกทางแล้วก็ผลัดกันหงายท้องขาวให้ปลาเฮร์ริงสับสนและตาพร่า จากนั้นก็รุกฆาตด้วยการใช้หางฟาดปลาเฮร์ริงจนสลบและคาบไปกินทีละตัว มันน่าตื่นตาตื่นใจมากที่เราได้อยู่ในน้ำและเห็นทุกรายละเอียด กระทั่งเกล็ดปลาเฮอร์ริงที่โดนฟาดจนหลุดลอยอยู่เต็มผืนน้ำ และอีกหลายครั้งหลายคราที่ออร์กาแอบแวบมามองหน้าเราแบบใกล้ชิดจนเราตกใจ

ดูวาฬกับการอนุรักษ์

เมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมานี้ มีการรายงานว่า นอร์เวย์กำลังพิจารณากฎหมายหรือข้อบังคับเพื่อจำกัดการดูวาฬ เพราะที่ผ่านมาไม่ได้มีการจำกัดจำนวนเรือหรือจำนวนนักท่องเที่ยวเลย ส่งผลให้เจ้าของเรือหันมาเป็น “ผู้จัด” ได้ หรือใครมีอุปกรณ์ก็ลงว่ายน้ำกับวาฬได้โดยไม่คำนึงถึงความปลอดภัยของทั้งวาฬและคน

นับเป็นก้าวแรกที่ดีที่จะดูแลประชากรวาฬในนอร์เวย์ และส่งเสริมให้มีการท่องเที่ยวแบบยั่งยืน เพราะจากประสบการณ์ตรงพบว่า มีผู้ประกอบการหลายรายที่ละเลยและล้ำเส้นสวัสดิภาพของสัตว์ จึงใช้สารพัดวิธี ทั้งการไล่ต้อนด้วยเรือ ปล่อยคนลงน้ำใกล้เรือประมงที่เดินเครื่องอยู่ และใช้เรือที่ไม่มีมาตรฐานจนลูกทัวร์ต้องลงน้ำจากท้ายเรือซึ่งใกล้เครื่องยนต์และใบพัด การกระทำเหล่านี้ ถือว่าอันตรายมากทั้งกับวาฬและคนเอง

เมื่อท้องทะเลและฟยอร์ดแถบแชร์วอยมีความอุดมสมบูรณ์และมีสภาวะที่เหมาะสม ฝูงวาฬก็จะเข้ามาหากินกันอย่างเสรีในทุกฤดูหนาว แต่ถ้าเขารู้สึกว่าถูกรบกวนมาก เขาก็คงเลือกไปหากินที่อื่น

ในฐานะที่นอร์เวย์เป็นประเทศที่จะเจริญแล้ว คงต้องมีมาตรการจัดการกับการดูวาฬอย่างจริงจังเสียที สำหรับเรา การทุบกระปุกไปกับทีมงานมืออาชีพที่ให้ความสำคัญกับการอนุรักษ์นั้น กลับกลายเป็นสิ่งที่ประเมินค่าไม่ได้เลยทีเดียว ในทุกวันเราได้เรียนรู้ผ่านทางทฤษฎีและสัมผัสประสบการณ์ตรง ในแบบที่ไม่มีพิพิธภัณฑ์หรือสวนน้ำไหนให้เราได้

เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ : พบวาฬเพฌฆาตที่คาดว่าเป็นสายพันธุ์ใหม่นอกชายฝั่งชิลี